Θέλετε να μάθετε τι πραγματικά συμβαίνει καθώς μεγαλώνουμε; Ένας Νομπελίστας επιστήμονας υποστηρίζει ότι η γήρανση δεν είναι προγραμματισμένη και αποκαλύπτει τι κρύβεται πίσω από το πέρασμα του χρόνου.
Οι επιστήμονες απέδειξαν ότι υπάρχει ψυχή – Τι συμβαίνει λίγο πριν τον θάνατο, σύμφωνα με έρευνα
Ο «άνθρωπος του θανάτου» και νομπελίστας μιλά για τη γήρανση
Μελέτες έχουν σημειώσει ότι η γήρανση δεν είναι αποτέλεσμα ενός γενετικά προγραμματισμένου μηχανισμού, αλλά προκύπτει από την εξασθένηση της φυσικής επιλογής με την ηλικία και από εξελικτικούς συμβιβασμούς. Καθώς οι οργανισμοί στη φύση σπάνια ζουν αρκετά για να γεράσουν, η φυσική επιλογή ασκεί μικρή πίεση στις βιολογικές διεργασίες που εκδηλώνονται αργότερα στη ζωή. Έτσι, μεταλλάξεις που προκαλούν προβλήματα σε μεγαλύτερες ηλικίες μπορούν να παραμείνουν στο γονιδίωμα, ενώ ορισμένα γονίδια που ενισχύουν την αναπαραγωγή νωρίς στη ζωή ενδέχεται να έχουν επιβλαβείς συνέπειες αργότερα.
Ο Venkatraman Ramakrishnan είναι ο άνθρωπος του θανάτου. Αν και αυτό δεν ακούγεται σαν καλό προσωνύμιο, στην πραγματικότητα είναι. Ο Ramakrishnan είναι ένας από τους πιο διακεκριμένους επιστήμονες στον κόσμο στους τομείς της δομικής βιολογίας και των κυτταρικών διεργασιών που σχετίζονται με τη γήρανση και τον θάνατο. Του απονεμήθηκε το Νόμπελ Χημείας το 2009 για την ανακάλυψη της δομής του ριβοσώματος, μιας κρίσιμης κυτταρικής «μηχανής» υπεύθυνης για την έκφραση των γονιδίων.
Εκτός από κορυφαίος ερευνητής, ο Ramakrishnan είναι και πολυγραφότατος συγγραφέας. Μετά την τεράστια επιτυχία του The Gene Machine, ένα απομνημόνευμα στο οποίο αφηγείται την ανθρώπινη και επιστημονική του πορεία, δημοσίευσε το Why We Die, ένα βιβλίο, όπως υποδηλώνει και ο τίτλος του, αφιερωμένο ακριβώς στην αποσαφήνιση των δυναμικών που ρυθμίζουν τη γήρανση και οι οποίες, σταδιακά και αναπόφευκτα, οδηγούν στον θάνατο.
Ο Ramakrishnan βρέθηκε πρόσφατα στην Ιταλία, στο Μιλάνο, όπου έδωσε διάλεξη στη δεύτερη έκδοση του Milan Longevity Summit, της σημαντικότερης ιταλικής εκδήλωσης αφιερωμένης στη μακροζωία και την ψυχοσωματική ευεξία, που διοργανώνεται από την BrainCircle Italia. Ήταν μια ευκαιρία να μιλήσει σε δημοσιογράφους για αυτά που υποστηρίζει στο βιβλίο του.
Τι είναι πραγματικά ο θάνατος;
Ο Venki Ramakrishnan σε δηλώσεις του στο Wired εξήγησε ότι ο θάνατος είναι η μη αναστρέψιμη απώλεια της ικανότητας ενός οργανισμού να λειτουργεί ως συνεκτικό άτομο. Πρόκειται για το σημείο όπου ένα κρίσιμο σύστημα ή όργανο, όπως η καρδιά, ο εγκέφαλος, οι πνεύμονες ή τα νεφρά, αποτυγχάνει και ο οργανισμός παύει να λειτουργεί συνολικά.
Υπογράμμισε το παράδοξο πως, ενώ κατά τη ζωή μας εκατομμύρια κύτταρα πεθαίνουν συνεχώς χωρίς να το αντιλαμβανόμαστε, τη στιγμή του θανάτου, τα περισσότερα κύτταρα στο σώμα μας παραμένουν ζωντανά και τα όργανα λειτουργικά. Όμως, σε εκείνο το σημείο, «το σώμα έχει χάσει την ικανότητα να λειτουργεί ως σύνολο». Κατά συνέπεια, είναι κρίσιμο να διαχωρίζουμε τον κυτταρικό θάνατο από τον θάνατο του ατόμου.
Οι μεγαλύτερες επιστημονικές εκπλήξεις για τη γήρανση
Ο βραβευμένος με Νόμπελ επιστήμονας αποκάλυψε ότι μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις που προέκυψαν από την έρευνά του ήταν ότι ο θάνατος δεν είναι προγραμματισμένος από τα γονίδιά μας, όπως πολλοί πιστεύουν. Η εξέλιξη, εξήγησε, δεν ενδιαφέρεται για το πόσο ζούμε, αλλά μόνο για τη δυνατότητα αναπαραγωγής και μεταβίβασης των γονιδίων μας. Τα χαρακτηριστικά που ευνοούν την επιβίωση στην παιδική ηλικία και την αναπαραγωγή είναι εκείνα που επιλέγονται από την εξέλιξη και είναι αυτά που στη συνέχεια «προκαλούν τη γήρανση και την παρακμή».
Επιπλέον, σημείωσε ότι η γήρανση δεν προκαλείται απλώς από τη φθορά των κυττάρων. Αν και η φθορά είναι αναπόφευκτη σε όλα τα έμβια όντα, διαφορετικά είδη έχουν τελείως διαφορετικά προσδόκιμα ζωής. Συνεπώς, το προσδόκιμο ζωής είναι το αποτέλεσμα μιας ισορροπίας ανάμεσα στους πόρους που απαιτούνται για τη διατήρηση και την επισκευή του οργανισμού και σε αυτούς που επενδύονται στην ανάπτυξη, την ωρίμανση και τη φροντίδα των απογόνων.
Οι παρεξηγήσεις γύρω από την αντιγήρανση
Σχολιάζοντας την κοινή αντίληψη του κοινού γύρω από τη γήρανση, ο Ramakrishnan ανέφερε ότι ένα από τα πιο παρεξηγημένα σημεία είναι η ιδέα της απεριόριστης επέκτασης της ζωής. Παρόλο που δεν υπάρχουν θεμελιώδεις φυσικοί νόμοι που να αποκλείουν κάτι τέτοιο, η πραγματικότητα είναι ότι η «αιώνια νεότητα» απέχει πολύ από το να γίνει εφικτή. Σημαντικά εμπόδια συνεχίζουν να εμποδίζουν την επέκταση του μέγιστου προσδόκιμου ζωής.
Παράλληλα, εξέφρασε σοβαρές επιφυλάξεις απέναντι στην ψευδοεπιστήμη και την εμπορευματοποίηση που περιβάλλουν τους όρους «αντιγήρανση» και «αντιστροφή της γήρανσης». Τόνισε πως πρόκειται για «αβάσιμες έννοιες», που συχνά χρησιμοποιούν ψευδοεπιστημονική γλώσσα, χωρίς να στηρίζονται σε απτά δεδομένα.
«Δυστυχώς, όλοι φοβόμαστε να γεράσουμε και να πεθάνουμε, και αυτό μας κάνει ευάλωτους σε ισχυρισμούς που υπόσχονται ότι μπορούμε να το αποφύγουμε».
Νοσηλεύτρια αποκαλύπτει τι συμβαίνει όταν κάποιος πεθαίνει – Τι βλέπει όταν το τέλος πλησιάζει
Μαθαίνοντας από τα ταπεινά σκουλήκια
Παρά τον σκεπτικισμό που συνήθως προκαλεί η χρήση απλών οργανισμών στη βιολογική έρευνα, ο Ramakrishnan υπογράμμισε τη σημαντική συνεισφορά των μοντέλων οργανισμών, όπως τα σκουλήκια, οι μύγες των φρούτων, η μαγιά και τα βακτήρια. Παρόλο που όσο πιο κοντινά στον άνθρωπο είναι τα είδη, τόσο καλύτερα, η επιστήμη έχει μάθει πολλά από ταπεινά όντα.
«Πολλά πράγματα που ανακαλύφθηκαν στα σκουλήκια έχουν αντίστοιχα φαινόμενα στον άνθρωπο», τόνισε.
Παρ’ όλα αυτά, προειδοποίησε ότι δεν μπορούμε να εξάγουμε άμεσα όλα τα αποτελέσματα, αφού, για παράδειγμα, άνθρωποι με τις ίδιες μεταλλάξεις που προκαλούν μακροζωία στα σκουλήκια εμφανίζουν σοβαρές παρενέργειες, όπως προβλήματα στην ανάπτυξη.
Πώς μιλάνε οι γιατροί για τον ξαφνικό θάνατο στους συγγενείς
Οι κοινωνικές και ηθικές συνέπειες της μακροζωίας
Ο Venki Ramakrishnan επεσήμανε ότι η επιθυμία των ανθρώπων να ζήσουν περισσότερο υπάρχει εδώ και αιώνες, από τη στιγμή που αντιληφθήκαμε τη θνητότητά μας. Ωστόσο, προειδοποίησε ότι αυτή η ατομική επιθυμία μπορεί να έρθει σε σύγκρουση με τις ανάγκες της κοινωνίας. Μια κοινωνία με χαμηλή γεννητικότητα και υψηλό προσδόκιμο ζωής, κινδυνεύει να μετατραπεί σε στατική κοινωνία, με αργή ανανέωση γενεών, λιγότερη δημιουργικότητα και περιορισμένη δυναμική.
Ο ίδιος έκλεισε με μια αναφορά στον Mario Vargas Llosa, λέγοντας ότι αυτός διατύπωσε με τον πιο εύστοχο τρόπο το δίλημμα:
«Ήμουν νεκρός για έξι λεπτά και είδα τι συμβαίνει στη μεταθανάτια ζωή» – Τι αποκαλύπτει για όσα είδε
«Τα γηρατειά από τη μία μας τρομοκρατούν, αλλά όταν αισθανόμαστε άγχος, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πόσο τρομερό θα ήταν να ζούμε για πάντα. Αν η αιωνιότητα ήταν εγγυημένη, όλα τα κίνητρα και οι αυταπάτες της ζωής θα εξαφανίζονταν. Αυτή η σκέψη μπορεί να μας βοηθήσει να ζήσουμε καλύτερα τα γηρατειά μας».