Πώς μπορείτε να κάνετε τις προπονήσεις σας πιο ευχάριστες και πιο αποτελεσματικές; Έχετε σκεφτεί ότι η καλύτερη προσέγγιση θα μπορούσε να βασίζεται στην προσωπικότητά σας και όχι στους στόχους; Πρόσφατες έρευνες δείχνουν τι είναι αυτό που δίνει πραγματικό κίνητρο στην άσκηση.
Ποια στοιχεία της προσωπικότητας αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια και διαβήτη
Ταιριάξτε την προπόνηση με την προσωπικότητα: Πώς να δώσετε κίνητρο στη γυμναστική για καλύτερα αποτελέσματα
Η εύρεση κινήτρου για άσκηση είναι πρόκληση για πολλούς, ενώ η απόλαυση της προπόνησης συχνά μοιάζει με άπιαστο στόχο. Ωστόσο, πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Psychology προτείνει μια πιο απλή λύση: την προσαρμογή της προπόνησής σας στον τύπο της προσωπικότητάς σας.
Η έρευνα αποκαλύπτει ότι άτομα με διαφορετικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας τείνουν να προτιμούν διαφορετικά είδη φυσικής δραστηριότητας, πράγμα που σημαίνει ότι η ευθυγράμμιση της άσκησης με το ποιοι είστε μπορεί να μετατρέψει την άσκηση από αγγαρεία σε ευχάριστη εμπειρία.
Πώς σχετίζεται η άσκηση με την ψυχολογία και την προσωπικότητα;
Σύμφωνα με μελέτη του 2019 με τίτλο «Trait personality in sport and exercise psychology: A mapping review and research agenda», οι ερευνητές ανασκόπησαν πάνω από 5.000 μελέτες και εντόπισαν 64 διαφορετικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας που συνδέονται με τον αθλητισμό και την άσκηση, με τα πιο συχνά να είναι το άγχος, η αυτοπεποίθηση (αυτο-αποτελεσματικότητα), η τελειομανία, οι ανησυχίες για την εικόνα του σώματος και η κατάθλιψη.
Επισημάνθηκε επίσης ότι ορισμένα χαρακτηριστικά όπως η ευγένεια και η ανοιχτότητα μελετώνται πολύ λιγότερο, και προτάθηκαν 11 τρόποι με τους οποίους μελλοντικές έρευνες θα μπορούσαν να διερευνήσουν καλύτερα το πώς η προσωπικότητα επηρεάζει τη συμπεριφορά γύρω από την άσκηση και τον αθλητισμό.
Βάσει άλλων πρόσφατων μελετών, η άσκηση, η προσωπικότητα και η ψυχολογία συνδέονται στενά και πολυδιάστατα, με τρόπους που επηρεάζουν τη σωματική και την ψυχική υγεία, το κίνητρο, τη συνέπεια και τη συνολική ευεξία.
- Η προσωπικότητα επηρεάζει την επιλογή και την απόλαυση της άσκησης: π.χ. οι εξωστρεφείς προτιμούν έντονη ομαδική άσκηση ενώ οι πιο νευρωτικοί προτιμούν ήπιες ατομικές δραστηριότητες.
- Η προσωπικότητα καθορίζει το κίνητρο και τη συνέπεια: όσοι έχουν υψηλή ευσυνειδησία τηρούν σταθερό πρόγραμμα, όσοι έχουν ανοιχτότητα προτιμούν νέες μορφές άσκησης.
- Η άσκηση βελτιώνει την ψυχολογική κατάσταση: ενισχύει τη διάθεση, μειώνει το άγχος – με ιδιαίτερο όφελος σε άτομα με υψηλή νευρωτικότητα.
- Η άσκηση προκαλεί νευροβιολογικές αλλαγές: αυξάνει τον εγκεφαλικό νευροτροφικό παράγοντα και την νευροπλαστικότητα του εγκεφάλου, ενισχύοντας τη γνωστική λειτουργία και την ανθεκτικότητα στο στρες.
- Δημιουργείται ένας θετικός κύκλος: η προσωπικότητα οδηγεί σε σωστή επιλογή άσκησης → ψυχικά οφέλη → ενίσχυση του κινήτρου και σταθερότητα.
Πώς διαμορφώνουν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας τις προτιμήσεις στην προπόνηση και το κίνητρο
Πιο εξωστρεφή άτομα, για παράδειγμα, προτιμούν προπονήσεις υψηλής έντασης με άλλους, όπως ομαδικά αθλήματα, ενώ άτομα που βαθμολογούνται υψηλά στην «νευρωτικότητα», ένα μέτρο συναισθηματικής αστάθειας, προτιμούν ιδιωτικές προπονήσεις χωρίς κοινό και με σύντομα διαλείμματα.
Όσον αφορά τα άτομα με υψηλή ευσυνειδησία, ήταν «πιο πιθανό να έχουν μια σφαιρική προσέγγιση στη φυσική κατάσταση και πιστεύουμε ότι αυτό συμβαίνει επειδή τα ευσυνείδητα άτομα κινητοποιούνται περισσότερο από το γεγονός ότι η άσκηση είναι καλή για αυτά», δήλωσε η βρετανίδα και συν-συγγραφέας της μελέτης Flaminia Ronca, αναπληρώτρια καθηγήτρια επιστήμης της άσκησης στο University College London, σύμφωνα με το CNN.
«Η προσωπικότητα καθορίζει ποια ένταση και ποια μορφή άσκησης μάς προσελκύει. Αν το κατανοήσουμε αυτό, μπορούμε να κάνουμε το πρώτο βήμα για να ενθαρρύνουμε την άσκηση σε άτομα με καθιστική ζωή», δήλωσε.
Αυτά τα ευρήματα έχουν σημαντικές προεκτάσεις για την ενίσχυση της σωματικής δραστηριότητας, ειδικά αφού μόνο το 22,5% των ενηλίκων και το 19% των εφήβων παγκοσμίως καταφέρνουν να καλύψουν τις 150 λεπτά εβδομαδιαίας σωματικής δραστηριότητας που προτείνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, σύμφωνα με τη μελέτη.
Το αγαπημένο σας χρώμα αποκαλύπτει την προσωπικότητά σας
Εστιάζοντας σε τύπους προσωπικότητας, οι υγειονομικοί ίσως να μπορέσουν να προσφέρουν μια «πιο εξατομικευμένη προσέγγιση στην άσκηση», σύμφωνα με την αμερικανή Angelina Sutin, καθηγήτρια στο Florida State University, ειδική στη μελέτη της σχέσης προσωπικότητας και υγείας, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη.
«Συνήθως λέμε στους ανθρώπους να ασκηθούν με το να τους πούμε “Ξέρω ότι η προπόνηση υψηλής έντασης είναι καλή για την περίπτωσή σας, οπότε κάντε την”», ανέφερε. «Όμως για τα άτομα με υψηλή νευρωτικότητα, δεν πρόκειται να το κάνουν – και γνωρίζουμε επίσης ότι και η άσκηση χαμηλής έντασης μπορεί να είναι ωφέλιμη. Αν γνωρίζουμε ότι κάποιος έχει υψηλή νευρωτικότητα, και του προτείνουμε αυτό το είδος άσκησης, ίσως είναι πιο πιθανό να την ακολουθήσει».
Πολύπλοκος ο ρόλος των χαρακτηριστικών προσωπικότητας στις προτιμήσεις και τη συμμετοχή στην άσκηση
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, πρόσθεσε η Ronca. Κάποιοι βαθμολογούνται υψηλά τόσο στη νευρωτικότητα όσο και στην ευσυνειδησία – κάτι που σημαίνει ότι αν και μπορεί να βρίσκουν την άσκηση αγχωτική, είναι πολύ πιο πιθανό να την κάνουν επειδή γνωρίζουν ότι είναι καλή για αυτούς, είπε.
Για να καταλήξουν στα ευρήματά τους, η Ronca και οι συνάδελφοί της στο Λονδίνο καθοδήγησαν 132 συμμετέχοντες ηλικίας 25 έως 51 ετών να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο για να αποκαλυφθούν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους. Η μελέτη βασίστηκε σε ένα μοντέλο που χρησιμοποιείται ευρέως και αποτυπώνει την προσωπικότητα μέσα από πέντε χαρακτηριστικά – εξωστρέφεια, νευρωτικότητα, ευγένεια, ανοιχτότητα και ευσυνειδησία.
«Τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας είναι απλώς περιγραφές της συμπεριφοράς των ανθρώπων σε ορισμένες καταστάσεις», δήλωσε ο Paul Burgess, καθηγητής νευροεπιστήμης στο UCL και συν-συγγραφέας της μελέτης, στο CNN. «Και ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι συμπεριφέρονται σε ορισμένες καταστάσεις καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις δυνατότητες του εγκεφάλου τους – τι παρατηρούν, σε τι δίνουν προσοχή, τι μπορούν να θυμηθούν, πόσο γρήγορα μπορούν να αντιδράσουν».
Στη συνέχεια, οι ερευνητές πραγματοποίησαν τεστ φυσικής κατάστασης στους συμμετέχοντες και τους χώρισαν τυχαία σε δύο ομάδες. Μία ομάδα ακολούθησε ένα οκταήμερο πρόγραμμα ποδηλασίας και ενδυνάμωσης, ενώ η ομάδα ελέγχου έκανε 10 λεπτά διατάσεων την εβδομάδα. Από τους 132 συμμετέχοντες, οι 86 ολοκλήρωσαν και τις δοκιμές πριν και μετά από αυτές τις οκτώ εβδομάδες.
Η προσωπικότητα επηρεάζει την απόλαυση και τη μείωση του στρες
Η ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι, παρόλο που η φυσική κατάσταση βελτιώθηκε σε όλους τους τύπους προσωπικότητας για όσους ακολούθησαν το πρόγραμμα ποδηλασίας και ενδυνάμωσης, υπήρξε σημαντική διαφορά στην απόλαυση των ασκήσεων. Οι πιο εξωστρεφείς απόλαυσαν τα τεστ υψηλής έντασης στο εργαστήριο, ενώ άτομα με υψηλή «νευρωτικότητα» απόλαυσαν τις ασκήσεις ήπιας έντασης στο σπίτι.
Τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας επηρέασαν επίσης τον τρόπο που η άσκηση επηρέασε τα επίπεδα στρες. Άτομα με υψηλή νευρωτικότητα παρουσίασαν σημαντική μείωση στο αυτοαναφερόμενο στρες, πολύ μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη ομάδα, σύμφωνα με τη μελέτη. «Αυτοί που είχαν τα μεγαλύτερα οφέλη στη μείωση του στρες είναι οι ίδιοι που έδειξαν μείωση του στρες μετά από αυτές τις οκτώ εβδομάδες άσκησης», δήλωσε η Ronca. «Και νομίζω ότι αυτό είναι ένα αρκετά ισχυρό μήνυμα».
Δεδομένων των πολλών ωφελειών της άσκησης, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του στρες, τόσο η Ronca όσο και ο Burgess ελπίζουν ότι τα ευρήματά τους θα ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να ανακαλύψουν εναλλακτικούς τρόπους άσκησης πέρα από τις παραδοσιακές προπονήσεις που μπορεί να μην τους αρέσουν.
Τεστ: Τι λέει ο αγαπημένος σας καφές για την προσωπικότητά σας και το επάγγελμα που σας ταιριάζει
«Υπάρχει ίσως ο κίνδυνος η προσοχή να εστιάζεται σε ανταγωνιστικά αθλήματα και σοβαρή ενασχόληση με αυτά, τη στιγμή που οι νέοι έχουν ήδη πολλές απαιτήσεις», δήλωσε ο Burgess. «Υπάρχουν πολλοί τύποι προσωπικότητας που δεν ανταποκρίνονται καλά σε αυτό το είδος περιβάλλοντος και το βρίσκουν αρκετά αγχωτικό».
Πηγές: CNN, Frontiers, UCL, ScienceDirect, Frontiers, PMC, Frontiers, T&F