Οι αλλαγές που φέρνει η εμμηνόπαυση στο σώμα και τον εγκέφαλο μπορεί να κρύβουν σημαντικές ενδείξεις για τη μελλοντική υγεία, ακόμα και για τον κίνδυνο άνοιας. Νέα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν πως τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης μπορεί να λειτουργούν ως πρώιμα «καμπανάκια» για γνωστικές και συμπεριφορικές αλλαγές που αξίζει να γνωρίζουμε εγκαίρως.
Το κοινό σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης που δεν αναγνωρίζουν οι 8 στους 10
Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης μπορεί να υποδηλώνουν μελλοντικό κίνδυνο άνοιας
Εξάψεις, νυχτερινές εφιδρώσεις, κολπική ξηρότητα, λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, ακανόνιστη περίοδος, χαμηλή λίμπιντο, προβλήματα ύπνου, θολή διάθεση, εναλλαγές διάθεσης -και σε σπάνιες περιπτώσεις, ακόμη και αίσθημα καύσου στη γλώσσα. Τι κοινό μπορεί να έχουν όλα αυτά τα συμπτώματα; Όλα μπορεί να είναι σημάδια εμμηνόπαυσης.
Μήπως όμως αυτά τα συμπτώματα υποδηλώνουν μια ευρύτερη κατάσταση; Η νέα έρευνα υποδηλώνει ότι τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης δεν είναι απλώς άμεσα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν, αλλά μπορεί να κρύβουν ενδείξεις για τη μελλοντική υγεία ενός ατόμου, συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου για παθήσεις όπως η άνοια.
Τι είναι η εμμηνόπαυση;
Η εμμηνόπαυση σηματοδοτεί το φυσικό τέλος της εμμηνορροϊκής περιόδου μιας γυναίκας, που συνήθως συμβαίνει λίγο πριν ή λίγο μετά τα 50. Επισήμως, η εμμηνόπαυση περιγράφει τη συγκεκριμένη ημέρα που μια γυναίκα έχει περάσει έναν ολόκληρο χρόνο χωρίς περίοδο.
Ωστόσο, η εμμηνόπαυση δεν συμβαίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Συχνά ξεκινά χρόνια νωρίτερα με μια φάση που ονομάζεται περιεμμηνόπαυση. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το σώμα προετοιμάζεται για την εμμηνόπαυση και τα επίπεδα ορμονών -ειδικά τα οιστρογόνα- κυμαίνονται. Αυτή η μετάβαση μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια, φέρνοντας συχνά συμπτώματα όπως ακανόνιστες περιόδους, εξάψεις, εναλλαγές διάθεσης και άλλα.
Μόλις η περίοδος σταματήσει εντελώς, μια γυναίκα εισέρχεται στη μετεμμηνόπαυση. Δυστυχώς, τα συμπτώματα δεν τελειώνουν πάντα εδώ. Μερικά μπορεί να επιμένουν για χρόνια ή να εμφανιστούν νέα. Αυτά τα στάδια -περιεμμηνόπαυση, εμμηνόπαυση και μετεμμηνόπαυση- είναι όλα μέρος της ίδιας διαδικασίας, αν και η εμπειρία κάθε ατόμου είναι μοναδική.
Διαφορετικά συμπτώματα σε κάθε γυναίκα
Ενώ η εμμηνόπαυση είναι μια φυσική διαδικασία, τα συμπτώματά της μπορεί να είναι αρκετά περίπλοκα. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να εμφανίσουν ήπια ή καθόλου συμπτώματα, ενώ άλλοι παλεύουν με πολλά και σοβαρά συμπτώματα που διαταράσσουν την καθημερινή ζωή.
Συμπτώματα όπως το άγχος μπορούν να δυσκολέψουν την κοινωνικοποίηση, τα προβλήματα ύπνου μπορούν να οδηγήσουν σε εξάντληση και η θολούρα του εγκεφάλου μπορεί να κάνει ακόμη και απλές εργασίες να φαίνονται τρομακτικές. Μαζί, αυτές οι προκλήσεις μπορούν να επηρεάσουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και την κοινωνική ζωή -βασικές πτυχές της συνολικής υγείας.
Άνοια: Η φράση τριών λέξεων που θα μπορούσε να πρώιμο σύμπτωμα
Γιατί η εμμηνόπαυση έχει σημασία πέρα από το παρόν
Η κατανόηση της εμμηνόπαυσης και των συμπτωμάτων της είναι μόνο η αρχή. Πέρα από το ότι είναι μια μεταβατική φάση, οι προκλήσεις της εμμηνόπαυσης μπορεί να προσφέρουν ένα μοναδικό παράθυρο στη μελλοντική υγεία του εγκεφάλου.
Πάρτε για παράδειγμα τη νόσο Αλτσχάιμερ, την πιο κοινή αιτία άνοιας, που χαρακτηρίζεται από προοδευτική απώλεια μνήμης, συναισθηματικές αλλαγές και αλλαγές προσωπικότητας και, τελικά, απώλεια ανεξαρτησίας. Οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες από τους άνδρες να αναπτύξουν νόσο Αλτσχάιμερ.
Στο παρελθόν, οι επιστήμονες πίστευαν ότι αυτή η διαφορά οφειλόταν στο ότι οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άνδρες, αλλά νέα έρευνα υποδηλώνει ότι οι ορμονικές αλλαγές που σχετίζονται με την εμμηνόπαυση μπορεί επίσης να διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο.
Ο ρόλος των ορμονών στην υγεία του εγκεφάλου
Κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν ωάρια, προκαλώντας σημαντικές ορμονικές αλλαγές. Μια σημαντική αλλαγή είναι η πτώση των οιστρογόνων, μιας ορμόνης που δεν είναι απαραίτητη μόνο για την αναπαραγωγή, αλλά και για την υγεία του εγκεφάλου.
Τα οιστρογόνα βοηθούν στην προστασία της μνήμης, στην ενίσχυση των νευρωνικών συνδέσεων, στη ρύθμιση της διάθεσης και στην απομάκρυνση επιβλαβών πρωτεϊνών από τον εγκέφαλο. Όταν τα επίπεδα οιστρογόνων πέφτουν, αυτά τα οφέλη για την υγεία μπορεί να περιοριστούν, κάνοντας πιθανώς τον εγκέφαλο και το σώμα πιο ευάλωτα σε επιβλαβείς αλλαγές.
Κατά τη διάρκεια αυτών των ορμονικών αλλαγών, μπορεί επίσης να εμφανιστούν συμπτώματα εμμηνόπαυσης. Ενώ τα συμπτώματα θεωρούνται στις περισσότερες περιπτώσεις προσωρινές, αν και δυσάρεστες, παρενέργειες της εμμηνόπαυσης, μπορεί επίσης να σηματοδοτούν υποκείμενες αλλαγές στον εγκέφαλο που συνδέονται με τον κίνδυνο άνοιας.
Μελλοντική γνωστική και συμπεριφορική υγεία
Ενώ προηγούμενες έρευνες έχουν εξετάσει πώς τα μεμονωμένα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης μπορεί να σχετίζονται με τον κίνδυνο άνοιας, η ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Δρ. Zahinoor Ismail, εξέτασε εάν ο αριθμός των συμπτωμάτων που εμφανίζονται θα μπορούσε να υποδηλώνει επίσης πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια άνοιας.
Οι επιστήμονες ανέλυσαν τις αλλαγές στη:
- Γνωστική ικανότητα (για παράδειγμα, μνήμη, σκέψη και επίλυση προβλημάτων) και
- Συμπεριφορά (για παράδειγμα, συναισθήματα, προσωπικότητα και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις).
Ενώ οι γνωστικές αλλαγές είναι συχνά στην κορυφή όταν σκεφτόμαστε την άνοια, οι αλλαγές στη συμπεριφορά είναι εξίσου σημαντικές αλλά συχνά παραβλέπονται και μπορεί επίσης να είναι πρώιμα προειδοποιητικά σημάδια.
Οι ερευνητές εξέτασαν δεδομένα από 896 μετεμμηνοπαυσιακές συμμετέχουσες στη μελέτη CAN-PROTECT, ένα διαδικτυακό καναδικό έργο για τη γήρανση και την υγεία του εγκεφάλου. Οι συμμετέχουσες θυμήθηκαν τον τύπο και τον αριθμό των συμπτωμάτων που βίωσαν κατά τη διάρκεια της περιεμμηνόπαυσης και συμπλήρωσαν τεστ που αξιολογούσαν την τρέχουσα γνωστική και συμπεριφορική τους συμπεριφορά.
Μεταξύ των συμμετεχόντων, το 74,3% εμφάνισε περιεμμηνοπαυσιακά συμπτώματα -κατά μέσο όρο τέσσερα συμπτώματα ανά άτομο- με τις εξάψεις (88%) και τον νυχτερινό ιδρώτα (70%) να είναι τα πιο συνηθισμένα.
Τα ευρήματά μας αποκάλυψαν ότι η εμφάνιση περισσότερων συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια της περιεμμηνόπαυσης συσχετίστηκε με μεγαλύτερες γνωστικές και συμπεριφορικές αλλαγές αργότερα στη ζωή, υποδηλώνοντας ότι το βάρος των περιεμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων όχι μόνο επηρέασε την άμεση ευεξία, αλλά θα μπορούσε επίσης να σηματοδοτήσει μακροπρόθεσμους κινδύνους για την υγεία του εγκεφάλου.
Ενώ οι υποκείμενοι μηχανισμοί παραμένουν ασαφείς, αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της αναγνώρισης των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων ως πιθανών πρώιμων δεικτών μελλοντικής υγείας του εγκεφάλου.
Είναι ενδιαφέρον ότι οι συμμετέχοντες που χρησιμοποίησαν ορμονοθεραπείες με βάση τα οιστρογόνα για τα περιεμμηνοπαυσιακά συμπτώματα εμφάνισαν λιγότερες αλλαγές στη συμπεριφορά, γεγονός που υποδηλώνει έναν πιθανό ρόλο των οιστρογόνων στη μείωση του κινδύνου άνοιας. Ωστόσο, περαιτέρω έρευνα είναι κρίσιμη για να διευκρινιστεί ο χρόνος και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της ορμονοθεραπείας.
«Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι αυτά τα ευρήματα δείχνουν μια σχέση μεταξύ του φορτίου των συμπτωμάτων και της μετέπειτα υγείας του εγκεφάλου, αλλά δεν αποδεικνύουν ότι το ένα προκαλεί το άλλο. Χρειαζόμαστε ακόμη περισσότερη έρευνα για να κατανοήσουμε γιατί υπάρχει μια σύνδεση και πώς λειτουργεί», τονίζουν οι συγγραφείς.
Γιατί αυτή η έρευνα έχει σημασία
Η έρευνα υπογραμμίζει έναν κρίσιμο σύνδεσμο: η εμφάνιση πολλαπλών περιεμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων μπορεί να σχετίζεται με γνωστικές και συμπεριφορικές αλλαγές, οι οποίες αποτελούν πρώιμους δείκτες κινδύνου άνοιας.
Εμμηνόπαυση: Ο Νο1 συνδυασμός που αυξάνει τον μεταβολισμό και βελτιώνει τα συμπτώματα
Η αναγνώριση αυτών των συμπτωμάτων ως πιθανών προειδοποιητικών σημείων θα μπορούσε να βοηθήσει τους γιατρούς να εντοπίσουν τους κινδύνους νωρίτερα και να διερευνήσουν τρόπους για την προστασία της υγείας του εγκεφάλου με την πάροδο του χρόνου.
Πηγές: PsyPost, Climacteric, The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, Endocrines, Molecular and Cellular Biochemistry, Obstetrics and Gynecology Clinics of North America, PLOS One, Menopause, Neurobiology of Aging, Aging and Health Research, Science Advances, World Journal of Psychiatry