Μια νέα μεγάλη μελέτη προκαλεί ανησυχία, καθώς δείχνει ότι ένα από τα πιο συχνά χορηγούμενα αντικαταθλιπτικά συνδέεται με σοβαρούς καρδιαγγειακούς κινδύνους και αύξηση βάρους. Οι ειδικοί προειδοποιούν για την ανάγκη στενής ιατρικής παρακολούθησης.
Κατάθλιψη: Γιατί τα αντικαταθλιπτικά δεν έχουν άμεση επίδραση; 2 νέες μελέτες αποκαλύπτουν
Ποιο αντικαταθλιπτικό φάρμακο συνδέουν οι επιστήμονες με αύξηση βάρους και κίνδυνο για την καρδιά
Τα αντικαταθλιπτικά χορηγούνται κυρίως για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και των αγχωδών διαταραχών, οι οποίες αποτελούν τη βάση για περίπου το 75% των συνταγογραφήσεων παγκοσμίως, σύμφωνα με το BMC. Χρησιμοποιούνται επίσης για τη μείωση συμπτωμάτων όπως η ανηδονία, την πρόληψη υποτροπών και για δευτερεύουσες ενδείξεις, όπως διαταραχές ύπνου, χρόνιο πόνο, διατροφικές διαταραχές ή ακόμη και ημικρανίες.
Η ευρεία χρήση τους σχετίζεται με τη συννοσηρότητα άγχους και κατάθλιψης, που συχνά συνυπάρχουν στους ασθενείς, καθώς και με άλλες ενδείξεις, όπου η δράση τους βοηθά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Ορισμένα αντικαταθλιπτικά φάρμακα ενδέχεται να θέτουν εκατομμύρια ασθενείς σε αυξημένο κίνδυνο για αύξηση βάρους, υπέρταση και καρδιακά προβλήματα, όπως αποκάλυψε σήμερα μια μεγάλη ανασκόπηση, οδηγώντας τους γιατρούς να επανεξετάσουν τις πρακτικές συνταγογράφησης και να παρακολουθούν τους ασθενείς πιο στενά.
Βρετανοί νευροεπιστήμονες που ανέλυσαν δεδομένα από πάνω από 58.500 συμμετέχοντες, συγκρίνοντας 30 διαφορετικά αντικαταθλιπτικά, διαπίστωσαν ότι τα φάρμακα διαφέρουν σημαντικά ως προς τις φυσιολογικές τους επιδράσεις, ιδιαίτερα σε σχέση με την καρδιαγγειακή υγεία.
Συγκεκριμένα, διαπίστωσαν ότι η αμιτριπτυλίνη (amitriptyline), ένα τρικυκλικό αντικαταθλιπτικό που χρησιμοποιείται για την αντιμετώπιση της κακής διάθεσης και της κατάθλιψης, προκαλεί αύξηση βάρους σχεδόν στους μισούς ασθενείς που το λαμβάνουν, αυξημένο καρδιακό ρυθμό και υψηλότερη αρτηριακή πίεση, αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο καρδιοπάθειας και ακόμη και θανάτου.
Στον γενικό πληθυσμό εκτιμάται ότι για κάθε 1 κιλό αύξησης στο σωματικό βάρος, ο καρδιαγγειακός κίνδυνος αυξάνεται κατά περίπου 3%.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, οι ασθενείς που λαμβάνουν amitriptyline παίρνουν 1,5 κιλό μόνο μετά από οκτώ εβδομάδες χρήσης του φαρμάκου.
Επιπλέον, ο καρδιακός τους ρυθμός αυξάνεται κατά 9 χτύπους το λεπτό, ενώ η συστολική αρτηριακή πίεση, δηλαδή η πίεση στις αρτηρίες όταν η καρδιά αντλεί αίμα, αυξάνεται κατά 5mmHg, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου κατά 5% και τον κίνδυνο θνησιμότητας από κάθε αιτία κατά σχεδόν 10%.
Οι ασθενείς που λαμβάνουν νορτριπτυλίνη (nortriptyline), ένα ακόμα αντικαταθλιπτικό που δρα αυξάνοντας τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο, παρουσίασαν αύξηση του καρδιακού ρυθμού πάνω από 13 χτύπους το λεπτό.
Ποιες άλλες ουσίες είναι στο στόχαστρο των επιστημόνων για αύξηση βάρους και πίεσης
Γράφοντας στο «The Lancet», οι ερευνητές κατέληξαν ότι θα πρέπει να ενημερωθούν οι κατευθυντήριες οδηγίες ώστε να αντικατοπτρίζουν τις διαφορές στους φυσιολογικούς κινδύνους και ότι η επιλογή αντικαταθλιπτικού θα πρέπει να γίνεται με βάση το ατομικό ιστορικό του ασθενούς.
Άλλα αντικαταθλιπτικά που βρέθηκαν να αυξάνουν σημαντικά το βάρος περιλαμβάνουν τη μιρταζαπίνη (mirtazapine) και αρκετά ακόμα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, τα οποία δρουν διεγείροντας τους υποδοχείς σεροτονίνης στον εγκέφαλο.
Συνολικά, οι ερευνητές, με επικεφαλής ακαδημαϊκούς από το King’s College London, εντόπισαν μια διαφορά 4 κιλών στην αλλαγή βάρους ανάλογα με το φάρμακο που συνταγογραφήθηκε στον κάθε ασθενή.
Η ομάδα βρήκε επίσης ισχυρές ενδείξεις αύξησης της αρτηριακής πίεσης με τους αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νοραδρεναλίνης (SNRIs) όπως η ντουλοξετίνη (duloxetine), που θεωρείται ότι δρουν αυξάνοντας τα επίπεδα σεροτονίνης και νοραδρεναλίνης στον εγκέφαλο, καθώς και με την αμιτριπτυλίνη (amitriptyline).
Ο Dr Toby Pillinger, σύμβουλος ψυχίατρος και βασικός συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε:
«Τα αντικαταθλιπτικά είναι από τα πιο διαδεδομένα φάρμακα παγκοσμίως. Ενώ πολλοί άνθρωποι επωφελούνται από τη χρήση τους, τα φάρμακα αυτά δεν είναι όλα ίδια — μερικά μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές αλλαγές στο βάρος, τον καρδιακό ρυθμό και την πίεση μέσα σε σχετικά σύντομο διάστημα.
Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι οι SSRIs, που είναι ο πιο συνταγογραφούμενος τύπος αντικαταθλιπτικού, τείνουν να έχουν λιγότερες σωματικές παρενέργειες, κάτι που είναι ενθαρρυντικό.
Όμως, για άλλες περιπτώσεις, ίσως να απαιτείται πιο στενή παρακολούθηση της σωματικής υγείας».
Ποια άσκηση είναι εξίσου αποτελεσματική με τα αντικαταθλιπτικά; Νέα μελέτη
Πώς σχολιάζουν οι ειδικοί τη μελέτη
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ασθενείς που λάμβαναν σιταλοπράμη (citalopram), ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο SSRI, έχασαν περίπου 0,65 κιλά σε βάρος και παρουσίασαν μείωση στον καρδιακό ρυθμό και τη συστολική αρτηριακή πίεση, αλλά ελαφρά αύξηση στη διαστολική πίεση, την πίεση στις αρτηρίες μεταξύ των παλμών της καρδιάς.
Σχολιάζοντας τη σημαντική ανασκόπηση, κορυφαίοι ψυχίατροι παγκοσμίως χαρακτήρισαν τα ευρήματα «σημαντικά», προσθέτοντας ότι τα αποτελέσματα «υπογραμμίζουν την ανάγκη για τακτικούς ελέγχους σωματικής υγείας στους ασθενείς που λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά».
Η Dr Prada Nishtala, ειδικός στη φαρμακοεπιδημιολογία από το Πανεπιστήμιο του Bath, δήλωσε:
«Η μέση διάρκεια θεραπείας στις δοκιμές που περιλήφθηκαν στη μελέτη ήταν περίπου οκτώ εβδομάδες, αλλά στην πραγματική ζωή, όπου οι ασθενείς συχνά λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά για μήνες ή χρόνια, οι αθροιστικοί κίνδυνοι είναι πιθανόν υψηλότεροι, ειδικά σε άτομα με χρόνια κατάθλιψη ή προϋπάρχουσες μεταβολικές διαταραχές».
«Μια τέτοια ενημέρωση θα αντανακλούσε καλύτερα το μεταβολικό φορτίο της ψυχιατρικής φαρμακοθεραπείας και θα υποστήριζε πιο ασφαλή και εξατομικευμένη συνταγογράφηση».
Ο συν-συγγραφέας της μελέτης, καθηγητής Andrea Cipriani από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, επιβεβαίωσε τις ανησυχίες της, δηλώνοντας:
«Οι περισσότερες κλινικές αποφάσεις, ειδικά στην ψυχική υγεία, εξακολουθούν να λαμβάνονται από τους γιατρούς με ελάχιστη συμμετοχή των ασθενών. Τα αποτελέσματά μας τονίζουν τη σημασία της κοινής λήψης αποφάσεων, δηλαδή της συνεργατικής διαδικασίας μέσω της οποίας οι ασθενείς υποστηρίζονται από τους κλινικούς ιατρούς για να φτάσουν σε μια απόφαση σχετικά με τη θεραπεία τους, λαμβάνοντας υπόψη τις προτιμήσεις τους, τις προσωπικές τους συνθήκες, τους στόχους, τις αξίες και τις πεποιθήσεις τους. Αυτό θα πρέπει να είναι το μοντέλο λειτουργίας για το NHS και παγκοσμίως».
Ωστόσο, άλλοι ειδικοί εμφανίζονται πιο επιφυλακτικοί, προτρέποντας τα άτομα που λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά να μη σταματήσουν να τα παίρνουν χωρίς να συμβουλευτούν τον επαγγελματία υγείας που είναι υπεύθυνος για τη φροντίδα τους.
Ο καθηγητής Frank Moriarty, ειδικός στις βιομοριακές επιστήμες στο RSCO University of Medicine and Health Sciences, δήλωσε:
«Αυτά τα ευρήματα δεν αποκαλύπτουν μείζονες νέες σωματικές παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών και συνεπώς δεν θα πρέπει να προκαλούν ανησυχία. Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι η μελέτη εξέτασε μόνο τις σωματικές παρενέργειες αυτών των φαρμάκων. Δεν παρέχει καμία ένδειξη για τα πιθανά οφέλη τους, ούτε για άλλες πιθανές βλάβες, όπως οι επιπτώσεις από τη διακοπή της λήψης τους».
Οι ερευνητές κατέληξαν:
«Ο στόχος δεν είναι να αποθαρρύνουμε τη χρήση, αλλά να ενδυναμώσουμε τους ασθενείς και τους κλινικούς να λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις και να ενισχύσουμε την εξατομικευμένη φροντίδα».
Πότε τα αντικαταθλιπτικά δεν είναι αποτελεσματικά
Ανησυχία για την αύξηση των περιστατικών
Η χρήση των αντικαταθλιπτικών έχει αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, παρά την αυξανόμενη ανησυχία μεταξύ των ειδικών σχετικά με την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
Προηγούμενες μελέτες έχουν συνδέσει τη χρήση τους με προβλήματα υγείας όπως καρδιακά προβλήματα σε νέους, καθώς και μακροχρόνια ή και μόνιμη σεξουαλική δυσλειτουργία.
Ωστόσο, η Dr Alison Cave, επικεφαλής ασφάλειας στο MHRA (Οργανισμός Ρύθμισης Φαρμάκων και Προϊόντων Υγειονομικής Περίθαλψης), θέλησε να καθησυχάσει τους ασθενείς:
«Όλες οι γνωστές παρενέργειες αναφέρονται σαφώς στο έντυπο οδηγιών που συνοδεύει τα φάρμακα, το οποίο περιέχει σημαντικές πληροφορίες για την ασφαλή λήψη του φαρμάκου και τις παρενέργειες που πρέπει να προσέξετε».
Όσοι ανησυχούν για τις παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών συνιστάται να συζητήσουν με έναν επαγγελματία υγείας πριν διακόψουν το φάρμακο.
Οι κλινικοί ιατροί μπορούν μερικές φορές να προτείνουν μια εναλλακτική δόση, ένα διαφορετικό φάρμακο ή να συνταγογραφήσουν άλλο φάρμακο για την αντιμετώπιση των παρενεργειών.
Τονίζουν ότι οι ασθενείς που τα λαμβάνουν δεν πρέπει να τα σταματήσουν από μόνοι τους, χωρίς να έχουν την κατάλληλη υποστήριξη από το γιατρό τους.
Νέο αντικαταθλιπτικό βοηθά το σώμα να καταπολεμήσει τον καρκίνο – Ελπίδες για θεραπεία
Η Dr Cave πρόσθεσε:
«Όποιος έχει ερωτήσεις ή εμφανίσει συμπτώματα κατά τη διάρκεια της λήψης αντικαταθλιπτικών, πρέπει να μιλήσει με έναν επαγγελματία υγείας και να αναφέρει τις πιθανές παρενέργειες».