Αν η απώλεια βάρους σας έχει σταματήσει παρά τις προσπάθειες, ίσως φταίει η φυσική επιβράδυνση του μεταβολισμού, γνωστή ως «κατάσταση λιμοκτονίας». Ακόμη και η σεμαγλουτίδη φαίνεται να χάνει την αποτελεσματικότητά της μετά το 20-25% της απώλειας βάρους. Ωστόσο, νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας αποκαλύπτει ότι ένα συγκεκριμένο γονίδιο ελέγχει πώς το ήπαρ αλλάζει από την καύση ζάχαρης σε λίπους. Αυτή η ανακάλυψη θα μπορούσε να οδηγήσει σε θεραπείες που διατηρούν την απώλεια βάρους ενεργή, ξεπερνώντας το plateau effect.
Γονίδιο PLVAP: Επιταχύνει τον μεταβολισμό και αποτρέπει το plateau effect, σύμφωνα με νέα έρευνα
Εάν έχετε βιώσει ποτέ μια «στασιμότητα» στην απώλεια βάρους παρά το ότι τηρείτε σωστή διατροφή και έχετε ρουτίνα για άσκηση, δεν είστε οι μόνοι. Πολλοί άνθρωποι βιώνουν απογοητευτικά στασιμότητα στην πρόοδό τους καθώς ο μεταβολισμός τους επιβραδύνεται ως απάντηση στον περιορισμό των θερμίδων. Αυτό το φαινόμενο, που συχνά αναφέρεται ως «κατάσταση λιμοκτονίας», είναι ο φυσικός τρόπος του σώματος να διατηρεί ενέργεια και να καθιστά την απώλεια βάρους όλο και πιο δύσκολη με την πάροδο του χρόνου.
Ακόμη και εκείνοι που χρησιμοποιούν φάρμακα για την απώλεια βάρους, όπως η σεμαγλουτίδη, συχνά διαπιστώνουν ότι η πρόοδός τους σταματά μετά την απώλεια του 20-25% του σωματικού τους βάρους—ένα φαινόμενο γνωστό ως «οροπέδιο σεμαγλουτίδης» ή αλλιώς plateau effect. Αλλά τι θα γινόταν αν υπήρχε ένας τρόπος να παρακάμψουμε αυτήν την επιβράδυνση του μεταβολισμού και να διατηρήσουμε την καύση λίπους σε πλήρη ταχύτητα;
Πρωτοποριακή μελέτη από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας υποδεικνύει ότι ίσως είναι δυνατό να «ξεγελάσουμε» τον μεταβολισμό του σώματος ώστε να συνεχίσει την απώλεια βάρους πέρα από το προαναφερθέν οροπέδιο. Στοχεύοντας σε ένα συγκεκριμένο γονίδιο που ελέγχει τον τρόπο με τον οποίο το ήπαρ αλλάζει μεταξύ της καύσης ζάχαρης και λίπους, οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να είναι σε θέση να επεκτείνουν τις επιδράσεις των θεραπειών για την απώλεια βάρους και ακόμη και να βελτιώσουν τη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα για τους διαβητικούς.
Το αδυνάτισμα σε βάθος χρόνου
Η μακροχρόνια απώλεια βάρους μπορεί να γίνει πιο δύσκολη με την πάροδο του χρόνου λόγω διαφόρων φυσιολογικών και συμπεριφορικών παραγόντων:
- Προσαρμογή του μεταβολισμού: Καθώς χάνετε βάρος, ο μεταβολισμός σας επιβραδύνεται επειδή το σώμα σας χρειάζεται λιγότερες θερμίδες για να λειτουργήσει σε χαμηλότερο βάρος. Αυτή η μείωση του μεταβολικού ρυθμού μπορεί να επιβραδύνει κι άλλο την απώλεια βάρους και να δυσκολέψει τη διατήρηση του τωρινού σας βάρους.
- Θεωρία του σημείου ρύθμισης (set-point theory): Το σώμα σας μπορεί να έχει ένα «σημείο ρύθμισης» βάρους προς το οποίο τείνει φυσικά, επηρεασμένο από τη γενετική. Η γρήγορη απώλεια βάρους χωρίς βιώσιμες αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να μην αλλάξει αυτό το σημείο ρύθμισης, οδηγώντας το σώμα σας να αντισταθεί στη διατήρηση του χαμηλότερου βάρους.
- Η «μνήμη» της παχυσαρκίας: Πρόσφατη έρευνα υποδεικνύει ότι τα λιποκύτταρα μπορούν να «θυμούνται» την παλαιότερη παχυσαρκία, οδηγώντας τα να ανακτήσουν το μέγεθος πιο γρήγορα μετά την απώλεια βάρους. Αυτή η κυτταρική μνήμη μπορεί να οδηγήσει στο φαινόμενο γιο-γιο που βιώνουν πολλοί μετά από δίαιτα.
- Παράγοντες στη συμπεριφορά: Το άγχος, ο κακός ύπνος, το συναισθηματική φαγητό και η σκληρή και αδιάκοπη δίαιτα χωρίς βιώσιμες συνήθειες μπορούν να συμβάλουν στην ανάκτηση βάρους.
Ωστόσο, η μακροχρόνια απώλεια βάρους είναι εφικτή με συνεπείς, βιώσιμες αλλαγές στον τρόπο ζωής:
- Τακτική σωματική δραστηριότητα: Η τακτική άσκηση, ιδιαίτερα η προπόνηση αντίστασης, μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της μυϊκής μάζας και να υποστηρίξει έναν υγιή μεταβολισμό.
- Ισορροπημένη διατροφή: Η εστίαση σε μια διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, άπαχες πρωτεΐνες και ολόκληρους σπόρους μπορεί να προωθήσει τον κορεσμό και να μειώσει την πιθανότητα υπερκατανάλωσης τροφής.
- Συμπεριφορική υποστήριξη: Η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης ή η συμβουλευτική μπορούν να παρέχουν κίνητρα και στρατηγικές για να αντιμετωπίσετε τις προκλήσεις στη διαχείριση του βάρους.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι ενώ η απώλεια βάρους μπορεί να γίνει πιο δύσκολη με την πάροδο του χρόνου, η υιοθέτηση βιώσιμων αλλαγών στον τρόπο ζωής μπορεί να οδηγήσει σε επιτυχή μακροχρόνια διαχείριση του βάρους.
Έχει «κολλήσει» η ζυγαριά σας στον ίδιο αριθμό για μήνες;
Η απώλεια βάρους μπορεί να γίνει πολύ πιο δύσκολη μετά από ένα ορισμένο σημείο, επειδή η υπερβολική μείωση των θερμίδων μπορεί να ωθήσει το σώμα σας σε «κατάσταση λιμοκτονίας», επιβραδύνοντας τον μεταβολισμό σας και αποθηκεύοντας το λίπος σας αντί να το καίει για ενέργεια. Ακόμη και άνθρωποι που χρησιμοποιούν φάρμακα όπως η σεμαγλουτίδη έχουν διαπιστώσει ότι η πρόοδος της απώλειας βάρους τους φαίνεται να μειώνεται μετά την απώλεια 20% έως 25% του βάρους τους—ένα φαινόμενο γνωστό ως «οροπέδιο σεμαγλουτίδης».
Σεμαγλουτίδη: Χρήσεις, οφέλη και παρενέργειες
Η σεμαγλουτίδη είναι ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο που χρησιμοποιείται κυρίως για τη διαχείριση του διαβήτη τύπου 2. Λειτουργεί ως αγωνιστής των υποδοχέων πεπτιδίου-1 που μοιάζει με γλυκαγόνο (GLP-1), μιμούμενος μια φυσική ορμόνη που ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
Νοσογόνος παχυσαρκία: Γιατί η σεμαγλουτίδη δεν μπορεί να την αντιμετωπίσει
Χρήσεις
- Διαχείριση διαβήτη τύπου 2: Η σεμαγλουτίδη συνταγογραφείται για τη βελτίωση του ελέγχου του σακχάρου στο αίμα σε ενήλικες με διαβήτη τύπου 2, συμπληρώνοντας τη διατροφή και την άσκηση.
- Μείωση του κινδύνου για καρδιοπάθεια: Για άτομα με διαβήτη τύπου 2 και καρδιακή νόσο, η σεμαγλουτίδη έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο σοβαρών καρδιαγγειακών συμβάντων, όπως καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό επεισόδιο.
Οφέλη
- Απώλεια βάρους: Αν και δεν έχει εγκριθεί ειδικά ως φάρμακο για την απώλεια βάρους, πολλοί ασθενείς βιώνουν απώλεια βάρους ως παρενέργεια. Αυτό έχει οδηγήσει σε χρήση εκτός ετικέτας (off-label) για τη διαχείριση του βάρους.
- Πιθανές νευροπροστατευτικές επιδράσεις: Πρόσφατη έρευνα υποδεικνύει ότι οι αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1 όπως η σεμαγλουτίδη μπορεί να έχουν αντικαταθλιπτικές και νευροπροστατευτικές επιδράσεις, αν και απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να επιβεβαιωθούν αυτά τα οφέλη.
Συχνές παρενέργειες
- Προβλήματα στο γαστρεντερικό: Η ναυτία, ο εμετός, η διάρροια, ο πόνος στο στομάχι και η δυσκοιλιότητα αναφέρονται συχνά, ειδικά κατά τις αρχικές εβδομάδες της θεραπείας.
- Υπογλυκαιμία: Μπορεί να πέσει υπερβολικά η γλυκόζη στο αίμα, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με άλλα φάρμακα για τον διαβήτη.
- Άλλες παρενέργειες: Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν πονοκεφάλους, ζάλη ή κόπωση.
- Υπερπλασία C-κυττάρων: Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει αυξημένο κίνδυνο όγκων θυρεοειδούς με τη χρήση σεμαγλουτίδης. Αν και αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί σε ανθρώπους, άτομα με προσωπικό ή οικογενειακό ιστορικό μυελοειδούς καρκινώματος θυρεοειδούς ή συνδρόμου πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 2 συνιστάται να μην παίρνουν σεμαγλουτίδη.
- Παγκρεατίτιδα: Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις φλεγμονής του παγκρέατος σε ασθενείς που χρησιμοποιούν αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1. Οι ασθενείς θα πρέπει να γνωρίζουν αυτόν τον πιθανό κίνδυνο.
Νέα ελπίδα για ξεπεραστεί το οροπέδιο της απώλειας βάρους
«Συνήθως η απώλεια βάρους πάει καλά στην αρχή, αλλά καθώς οι άνθρωποι χάνουν ένα ικανοποιητικό ποσοστό του βάρους που θέλουν να χάσουν, η πρόοδός τους σταματά επειδή ο μεταβολισμός του σώματός τους προσαρμόζεται», δηλώνει ο Δανός επικεφαλής συγγραφέας Kim Ravnskjaer και καθηγητής μοριακής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας, σύμφωνα με το New York Post.
Αυτή η νέα μελέτη δείχνει ότι ίσως μπορούμε να ελέγξουμε αυτή τη μεταβολική προσαρμογή—κάτι που θα ήταν μια τεράστια αλλαγή για τη μακροχρόνια απώλεια βάρους. «Εάν μπορούσαμε να αναπτύξουμε ένα φάρμακο που βοηθά στη διατήρηση της καύσης λίπους ή ζάχαρης στο αρχικό υψηλό επίπεδο παράλληλα με τις θεραπείες απώλειας βάρους, οι άνθρωποι θα μπορούσαν να συνεχίσουν να χάνουν βάρος πέρα από το συνηθισμένο οροπέδιο», είπε.
Ο Ravnskjaer και η ομάδα του ερεύνησαν τον ρόλο ενός γονιδίου που ονομάζεται PLVAP στο ήπαρ ποντικών. Γνώριζαν από προηγούμενες μελέτες ότι οι άνθρωποι που γεννιούνται χωρίς αυτό το γονίδιο τείνουν να έχουν προβλήματα με τον μεταβολισμό των λιπιδίων τους—τις διαδικασίες με τις οποίες το σώμα διασπά, μεταφέρει και χρησιμοποιεί λιπίδια για ενέργεια, αποθήκευση και κυτταρικές λειτουργίες—και ήθελαν να εξερευνήσουν τη σύνδεση.
Γονίδιο PLVAP: Το κλειδί για τον έλεγχο του μεταβολισμού;
Αυτό που διαπίστωσαν ήταν ότι αυτό το γονίδιο είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνο για τον έλεγχο της μεταβολικής αλλαγής της καύσης ζάχαρης σε λίπος ενώ βρίσκεται σε «κατάσταση λιμοκτονίας».
Όταν το γονίδιο απενεργοποιήθηκε σε εργαστηριακά ποντίκια, το ήπαρ απέτυχε να αναγνωρίσει την κατάσταση νηστείας και συνέχισε να μεταβολίζει τη ζάχαρη. Αυτό σηματοδοτεί ότι μπορεί να υπάρχει ένας τρόπος να «ξεγελάσουμε» το ήπαρ ώστε να επιταχύνει τον μεταβολισμό.
«Εάν μπορούμε να ελέγξουμε την καύση ζάχαρης και λίπους από το ήπαρ, μπορούμε επίσης να αυξήσουμε την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων για την απώλεια βάρους και τον διαβήτη», είπε ο Ravnskjaer.
Μια άλλη συναρπαστική ανακάλυψη ήταν ότι τα ποντίκια δεν έδειξαν αρνητικές επιδράσεις σε όλη τη διάρκεια του πειράματος. Στην πραγματικότητα, φάνηκαν να έχουν χαμηλότερα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και βελτιωμένη ευαισθησία στην ινσουλίνη.
«Είναι γνωστό ότι το αυξημένο σάκχαρο στο αίμα μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιες επιπλοκές για άτομα με διαβήτη τύπου 2», είπε ο Ravnskjaer. «Η κατανόηση του PLVAP θα μπορούσε να βοηθήσει τους διαβητικούς να ρυθμίζουν καλύτερα το σάκχαρο στο αίμα τους στο μέλλον».
Αποτοξίνωση του συκωτιού: 6 αφεψήματα με βότανα που καθαρίζουν το ήπαρ
Η έρευνα έχει περιοριστεί σε ποντίκια μέχρι στιγμής και οι δοκιμές σε ανθρώπους είναι ακόμη μακριά. «Είναι πολύ μακριά από τις γνώσεις σε πειράματα με ποντίκια για να φέρουμε ένα φάρμακο στην αγορά—αλλά αυτή είναι προφανώς η δυνατότητα στην έρευνά μας», είπε.
Πηγές: NY Post, Cell, Mayo Clinic, OSU, Harvard GSAS, PubMed, MNT, UCDavis