Επιστήμονες δημιούργησαν φάρμακο που, σύμφωνα με μελέτη, βοήθησε του συμμετέχοντες να παραμείνουν αδύνατοι, ακόμη και με κατανάλωση junk food, αποκαλύπτοντας παράλληλα και έναν νέο τρόπο ελέγχου του μεταβολισμού. Τα ευρήματα μάς ωθούν σε ένα μέλλον όπου οι θεραπείες που στοχεύουν στον μεταβολισμό θα μπορούσαν να αποτρέψουν την αύξηση βάρους. Ωστόσο, ακόμα και τότε, η διατροφή και η σωματική άσκηση θα εξακολουθούν να έχουν σημασία. Τι συμπέραναν οι ερευνητές;
Μεταβολισμός: Νέο φάρμακο μπορεί να προστατεύει το σώμα από το junk food
Επιστήμονες στο Τέξας δοκίμασαν νέο φάρμακο που ονομάζεται CPACC, το οποίο βοήθησε ποντίκια να παραμείνουν αδύνατα ακόμη και ενώ κατανάλωναν διατροφή πλούσια σε ζάχαρη και λιπαρά, σαν να έτρωγαν fast food. Το φάρμακο λειτουργεί αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο το μαγνήσιο μετακινείται μέσα στα κύτταρα, και στη μελέτη απέτρεψε τόσο την αύξηση βάρους όσο και τη βλάβη στο ήπαρ.
Η ομάδα, υπό την ηγεσία του Dr. Madesh Muniswamy στο University of Texas Health Center at San Antonio, τάισε ποντίκια με μια διατροφή δυτικού τύπου — παρόμοια σε θερμίδες με γεύματα fast-food — και διαπίστωσε ότι το CPACC προστάτευε τον μεταβολισμό τους.
Αυτή η έρευνα έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία τα ποσοστά παχυσαρκίας αυξάνονται παγκοσμίως, με περίπου 40% των ενηλίκων στις Η.Π.Α. να επηρεάζονται, αυξάνοντας τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια, εγκεφαλικό επεισόδιο, διαβήτη τύπου 2 και λιπώδη νόσο του ήπατος. Επειδή τα μιτοχόνδρια — οι μικροσκοπικοί «ηλεκτρικοί σταθμοί» μέσα στα κύτταρα — παίζουν βασικό ρόλο στην καύση ζάχαρης και λίπους, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η βελτίωση της λειτουργίας τους θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη της αύξησης βάρους και των μεταβολικών προβλημάτων.
Μηχανισμοί φαρμάκων που επηρεάζουν τον μεταβολισμό
Σύμφωνα με εργασία του 2025 με τίτλο «A systematic review and meta-analysis of the efficacy and safety of pharmacological treatments for obesity in adults», τα φάρμακα για την παχυσαρκία βοήθησαν τους ανθρώπους να χάσουν πολύ περισσότερο βάρος σε σύγκριση με το placebo, με τη σεμαγλουτίδη και την τιρζεπατίδη να οδηγούν σε απώλεια βάρους άνω του 10%. Η εργασία διαπίστωσε επίσης ότι αυτά τα δύο φάρμακα συχνά βελτίωναν τη συνολική υγεία βοηθώντας ορισμένους να αντιστρέψουν τον διαβήτη τύπου 2, να επανέλθουν σε φυσιολογικά επίπεδα σακχάρου και να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιακών προβλημάτων.
Πολλές άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι συγκεκριμένα φάρμακα μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τον τρόπο με τον οποίο το σώμα χρησιμοποιεί ενέργεια, καίει λίπος, επεξεργάζεται τη ζάχαρη ή διασπά φαρμακευτικές ουσίες. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι ορισμένα φάρμακα δρουν πάνω σε βασικούς «διακόπτες ενέργειας» μέσα στα κύτταρα, άλλα αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μεταβολίζει φάρμακα στο ήπαρ, και κάποια λειτουργούν μεταβάλλοντας το εντερικό μικροβίωμα.
Παχυσαρκία και καρδιαγγειακά: Γιατί η αναλογία μέσης – ύψους έχει μεγαλύτερη σημασία από το βάρος
Ποιος ο ρόλος του μαγνησίου σε ενέργεια και μεταβολισμό
Το μαγνήσιο, ένα φορτισμένο μέταλλο που βοηθά πολλά ένζυμα να λειτουργούν, είναι απαραίτητο για τη ζωή. Υποστηρίζει τη λειτουργία των μυών και συμμετέχει σε εκατοντάδες χημικές αντιδράσεις που μετατρέπουν την τροφή σε κυτταρική ενέργεια. Για να μετακινηθεί το μαγνήσιο μέσα και έξω από τα κύτταρα, τα μιτοχόνδρια χρησιμοποιούν ένα ειδικό ιοντικό κανάλι — μια πρωτεΐνη-τούνελ που επιτρέπει στα φορτισμένα άτομα να περάσουν μέσα από τη μεμβράνη. Το κύριο κανάλι που επιτρέπει στο μαγνήσιο να εισέρχεται στα μιτοχόνδρια ονομάζεται MRS2. Ρυθμίζει την ποσότητα του ιόντος που εισέρχεται στο οργανίδιο.
Όταν υπερβολική ποσότητα μαγνησίου συσσωρεύεται μέσα στα μιτοχόνδρια, η παραγωγή ενέργειας μπορεί να μειωθεί αντί να αυξηθεί. Με την πάροδο του χρόνου, αυτή η επιβράδυνση μπορεί να οδηγήσει σε μεταβολικό σύνδρομο — ένα σύμπλεγμα συμπτωμάτων όπως αυξημένο σάκχαρο, ανθυγιεινά επίπεδα χοληστερόλης και υψηλή αρτηριακή πίεση. Μερικά είδη σωματικού λίπους είναι ιδιαίτερα ενεργά. Το λεγόμενο καφέ λίπος, ένας τύπος λίπους που καίει ενέργεια για να παράγει θερμότητα, μπορεί να βοηθήσει στην προστασία από την αύξηση βάρους.
Φραγμός στη ροή του μαγνησίου μέσα στα κύτταρα: Μια νέα πιθανή μεταβολική οδός
Στη νέα μελέτη σε ποντίκια, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι με το να μπλοκάρουν μια πρωτεΐνη που ονομάζεται MRS2, μειώθηκε η ποσότητα μαγνησίου που έμπαινε στα μιτοχόνδρια, βοηθώντας τα ποντίκια να καίνε ζάχαρη και λίπος πιο αποτελεσματικά, ακόμη και ενώ κατανάλωναν τροφές πλούσιες σε θερμίδες. Στη συνέχεια, δημιούργησαν το CPACC, ένα μόριο βασισμένο στο κοβάλτιο, που επίσης μπλοκάρει το MRS2. Τα ποντίκια που έλαβαν αυτό το φάρμακο εμφάνισαν χαμηλότερο σωματικό βάρος και λιγότερο λευκό λιπώδη ιστό.
Οι ερευνητές ανέφεραν σύμφωνα με το Earth ότι «η χορήγηση του φαρμάκου στα ποντίκια για σύντομο χρονικό διάστημα οδήγησε σε ταχεία απώλεια βάρους και πιο λεπτή εμφάνιση», υποδεικνύοντας ότι μια τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε μελλοντικά να μειώσει τους καρδιομεταβολικούς κινδύνους και ενδεχομένως να μειώσει τις πιθανότητες καρκίνου του ήπατος. Όμως το CPACC δεν μας «δίνει το ΟΚ» να υπερκαταναλώνουμε junk food. Όλα τα αποτελέσματα προέρχονται από πρώιμες, προκλινικές μελέτες σε ποντίκια, και πολλά φάρμακα που δείχνουν υποσχόμενα σε ζώα αποτυγχάνουν στους ανθρώπους.
Επιπλέον, το CPACC περιέχει κοβάλτιο, το οποίο μπορεί να είναι τοξικό σε υψηλές συγκεντρώσεις, πράγμα που σημαίνει ότι οποιαδήποτε μελλοντική έκδοση για ανθρώπους θα απαιτεί αυστηρές δοκιμές ασφάλειας ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν προκαλεί βλάβες στην καρδιά, τα νεύρα ή άλλα όργανα. Οι ειδικοί τονίζουν ότι κανένα χάπι δεν μπορεί να υποκαταστήσει την υγιεινή διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα, και ένα φάρμακο που στοχεύει το μαγνήσιο πιθανότατα θα χρησιμοποιηθεί μόνο σε περιπτώσεις σοβαρής παχυσαρκίας ή ηπατικής νόσου. Ωστόσο, τα ευρήματα είναι σημαντικά γιατί αποκαλύπτουν έναν νέο τρόπο να επηρεαστεί ο μεταβολισμός, ρυθμίζοντας τη ροή του μαγνησίου μέσα στα μιτοχόνδρια, που σημαίνει ότι το σώμα μεταβαίνει από την αποθήκευση ενέργειας στην καύση της.
CPACC και έλεγχος βάρους
Μελλοντικές έρευνες θα εξετάσουν διαφορετικές δόσεις και χρονοδιαγράμματα χορήγησης του CPACC και συγγενών μορίων, καθώς και πώς επηρεάζουν την υγεία της καρδιάς, των νεφρών και του εγκεφάλου σε ζώα. Οι ερευνητές θέλουν επίσης να διαπιστώσουν αν παρόμοιες στρατηγικές μπορούν να προστατεύσουν από την αντίσταση στην ινσουλίνη, την κατάσταση κατά την οποία το σώμα σταματά να ανταποκρίνεται σωστά στην ινσουλίνη. Στο μέλλον, η ρύθμιση του μαγνησίου μέσα στα μιτοχόνδρια θα μπορούσε να αποτελέσει στόχο για εξατομικευμένη ιατρική, προσαρμόζοντας θεραπείες στη μοναδική βιολογία κάθε ατόμου.
Απώλεια βάρους: 4 ύπουλοι παράγοντες που επηρεάζουν τον μεταβολισμό σας, σύμφωνα με τους ειδικούς
Για παράδειγμα, κάποιοι μπορεί να έχουν παραλλαγές στο γονίδιο MRS2 ή σε σχετικές οδούς, που τους κάνουν να ανταποκρίνονται καλύτερα σε αυτό το είδος φαρμάκου. Η ίδια μεταβολική οδός μπορεί επίσης να είναι σημαντική για άτομα με υψηλό κίνδυνο εμφράγματος, εγκεφαλικού και καρκίνου του ήπατος λόγω χρόνιας παχυσαρκίας. Αν μπορέσουν να σχεδιαστούν ασφαλείς αναστολείς της πρόσληψης μαγνησίου από τα μιτοχόνδρια, μπορεί μια μέρα να χρησιμοποιούνται μαζί με τη διατροφή και την άσκηση για τη μείωση των νοσημάτων που σχετίζονται με την παχυσαρκία.
Πηγές: Earth, ScienceDirect, Nature, PMC, MDPI, ResearchGate, Nature Medicine