Το σώμα διαθέτει ένα μυστικό όπλο κατά της αύξησης βάρους—το καφέ λίπος, έναν ειδικό τύπο λίπους που καίει θερμίδες για να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος. Νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι μπορεί να ενισχύσει τον μεταβολισμό και να βοηθήσει στην απώλεια βάρους.
Ξεχάστε το τρέξιμο – Το κόλπο στο περπάτημα που θα αυξήσει τις θερμίδες που καίτε
Καφέ λίπος: Πρωτεΐνη-«διακόπτης» ενεργοποιεί τον μεταβολισμό, σύμφωνα με έρευνα
Αυτός ο μοναδικός τύπος λίπους λειτουργεί σαν «φυσικό καλοριφέρ» μέσα στο σώμα μας, και μας βοηθά να παραμένουμε ζεστοί και να διατηρούμε αδύνατη σιλουέτα μέσω της καύσης αποθηκευμένης ενέργειας. Οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι όταν πέφτει η θερμοκρασία, μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη που συνήθως αναστέλλει τη δραστηριότητα αυτού του λίπους μειώνεται, επιτρέποντας στα λιποκύτταρα να γίνουν εξαιρετικά ενεργά. Πώς γίνεται;
Ποιες οι διαφορές ανάμεσα στο λευκό και το καφέ λίπος – Ποιο φεύγει πιο εύκολα από το αδυνάτισμα
Το λευκό λίπος λειτουργεί σαν αποθήκη του σώματος για επιπλέον θερμίδες, ενώ το καφέ λίπος μοιάζει με μικροσκοπικό θερμαντήρα, καίγοντας θερμίδες για να μας κρατήσει ζεστούς. Οι επιστήμονες έχουν βρει τρόπους να μετατρέπουν μέρος του λευκού λίπους σε μπεζ λίπος (το οποίο επίσης καίει ενέργεια) και να διατηρούν ενεργό το καφέ λίπος για περισσότερο χρόνο – κυρίως σε μελέτες σε ζώα μέχρι στιγμής.
Με απλά λόγια: το λευκό λίπος χάνεται με λιγότερες θερμίδες και περισσότερη κίνηση, ενώ η ενεργοποίηση του καφέ/μπεζ λίπους μπορεί να προσφέρει ένα έξτρα «μπουστάρισμα» στον μεταβολισμό – αν και αυτό παραμένει ακόμα σε πειραματικό στάδιο.
- Λευκό λίπος = αποθήκευση ενέργειας – μειώνεται με δίαιτα και αερόβια άσκηση.
- Καφέ λίπος = καύση θερμίδων ως θερμότητα – διατηρείται ενεργό με κρύο, άσκηση ή συγκεκριμένες τροφές.
- Μπεζ λίπος = λευκό λίπος που μετατρέπεται σε καυστήρα θερμίδων
Σύμφωνα με το άρθρο του 2017 με τίτλο «Browning of White Fat: Novel Insight Into Factors, Mechanisms, and Therapeutics», το λευκό λίπος αποθηκεύει περίσσεια ενέργειας και ρυθμίζει την όρεξη, ενώ το καφέ λίπος καίει θερμίδες για να παράγει θερμότητα, καθαρίζει τα τριγλυκερίδια, απελευθερώνει μοριακά σήματα που ονομάζονται «batokines» και βελτιώνει την ευαισθησία της ινσουλίνης – προσφέροντας προστασία ενάντια στην παχυσαρκία.
Οι συγγραφείς εξηγούν επίσης ότι η μετατροπή του λευκού λίπους σε λίπος όμοιο με το καφέ μπορεί να επιτευχθεί μέσω σημάτων που προκαλούνται από την άσκηση, ορμόνες όπως η ιρισίνη και η BAIBA, και από την ενεργοποίηση των β-αδρενεργικών οδών – αναδεικνύοντας μια πολλά υποσχόμενη θεραπευτική προσέγγιση για την παχυσαρκία και τις σχετικές μεταβολικές νόσους.
Καφέ λίπος: Το φυσικό «καλοριφέρ» του σώματος
Το σώμα περιέχει έναν ιδιαίτερο τύπο λίπους που ονομάζεται καφέ λίπος, και κάνει κάτι αξιοσημείωτο – καίει ενέργεια για να παράγει θερμότητα. Αυτή η διαδικασία δεν σας βοηθά μόνο να παραμείνετε ζεστοί αλλά μπορεί επίσης να προσφέρει προστασία από την αύξηση βάρους και μεταβολικά προβλήματα όπως ο διαβήτης.
Απώλεια βάρους: Πώς θα χάσετε 500 θερμίδες στον ύπνο σας – Τι αναφέρει ειδικός
Τώρα, διεθνής ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Γερμανό Professor Alexander Bartelt από το Institute for Cardiovascular Prevention (IPEK) έχει αποκαλύψει έναν βασικό μηχανισμό που ενισχύει τη δραστηριότητα αυτών των λιποκυττάρων που καίνε θερμίδες. Τα εντυπωσιακά ευρήματά τους, που δημοσιεύτηκαν στο The EMBO Journal, θα μπορούσαν να ανοίξουν τον δρόμο για νέες μεθόδους αξιοποίησης του καφέ λίπους στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας και συναφών νόσων.
Καύση θερμίδων μέσω κρύου
Το καφέ λίπος γίνεται ιδιαίτερα ενεργό στο κρύο. Αντλεί ενέργεια από αποθηκευμένο λίπος για να τροφοδοτήσει τη θερμογένεση, το φυσικό σύστημα παραγωγής θερμότητας του σώματος. Σύμφωνα με τον Bartelt, όσοι εκτίθενται συχνά σε πιο χαμηλές θερμοκρασίες μπορούν να «εκπαιδεύσουν» το καφέ λίπος ώστε να γίνεται πιο αποδοτικό. Αυτά τα άτομα τείνουν να είναι πιο αδύνατα και λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν καρδιαγγειακές παθήσεις και διαβήτη.
Τι κάνει το καφέ λίπος τόσο ισχυρό; Είναι γεμάτο με μιτοχόνδρια, μικροσκοπικά εργοστάσια ενέργειας των κυττάρων μας. Αυτά τα μιτοχόνδρια βοηθούν στην παραγωγή ενέργειας, αλλά οι επιστήμονες εξακολουθούν να προσπαθούν να κατανοήσουν ακριβώς πώς αυτή η διαδικασία μπορεί να ενισχυθεί.
Διακόπτης πρωτεΐνης ξεκλειδώνει τη θερμογένεση
Ένα από τα μυστικά όπλα του καφέ λίπους είναι ένα μόριο που ονομάζεται uncoupling protein-1. Βοηθά τα μιτοχόνδρια να παράγουν θερμότητα αντί να αποθηκεύουν ενέργεια ως ATP, το βασικό ενεργειακό καύσιμο του σώματος. «Η υψηλή μεταβολική δραστηριότητα των κυττάρων του καφέ λίπους πρέπει επίσης να επηρεάζει την παραγωγή ATP», λέει ο Bartelt σύμφωνα με το SciTech Daily, «και υποθέσαμε ότι αυτή η διαδικασία θα ρυθμιζόταν από το κρύο».
Μαζί με Βραζιλιάνους συναδέλφους από το São Paulo, οι ερευνητές εντόπισαν τον «inhibitory factor 1», ο οποίος διασφαλίζει ότι η παραγωγή ATP διατηρείται αντί να ξεκινήσει η θερμογένεση. Όταν η θερμοκρασία πέφτει, τα επίπεδα του inhibitory factor 1 μειώνονται, και η θερμογένεση μπορεί να προκληθεί. Όταν αυξάνεται τεχνητά, ο παράγοντας αυτός διαταράσσει την ενεργοποίηση του καφέ λίπους στο κρύο.
Αυτά τα ευρήματα προέκυψαν από μελέτες σε απομονωμένα μιτοχόνδρια, καλλιεργημένα κύτταρα και ζωικά μοντέλα. «Παρόλο που βρήκαμε ένα σημαντικό κομμάτι του παζλ για την κατανόηση της θερμογένεσης, οι θεραπευτικές εφαρμογές απέχουν ακόμα αρκετά», εξηγεί ο Καναδός Dr. Henver Brunetta, που συμμετείχε στη μελέτη.
Σύμφωνα με τους συγγραφείς, οι περισσότεροι χρησιμοποιούν ελάχιστ το καφέ λίπος τους, και αυτό γίνεται λανθάνον. Τα νέα ευρήματα δείχνουν ότι υπάρχουν μοριακοί διακόπτες που επιτρέπουν στα μιτοχόνδρια των κυττάρων του καφέ λίπους να λειτουργούν καλύτερα.
Απώλεια βάρους: Μήπως δεν αδυνατίζετε επειδή τρώτε λίγο; Τι λένε οι ειδικοί
Ο Bartelt και οι συνεργάτες του σχεδιάζουν να επεκτείνουν αυτή την ανακάλυψη. «Ιδανικά, θα βρούμε νέους τρόπους, βασισμένους στα δεδομένα μας, ώστε να αποκαταστήσουμε και την “καλή κατάσταση” των μιτοχονδρίων στα λευκά λιποκύτταρα, καθώς οι περισσότεροι έχουν αρκετά – αν όχι υπερβολικά πολλά από αυτά», καταλήγει ο Bartelt.
Πηγές: SciTech Daily, EMBOpress, UCSF, BMC, NIH, Cleveland Clinic, PMC