Ποια είναι η καλύτερη ώρα για να πάρετε το φάρμακο για την πίεση; Το πρωί ή το βράδυ; Νέα έρευνα δείχνει ότι η λήψη της φαρμακευτικής αγωγής μια συγκεκριμένη ώρα μπορεί να προστατεύσει καλύτερα την καρδιά και να μειώσει τους κινδύνους όπως εγκεφαλικό και έμφραγμα.
Προσοχή με τα φάρμακα όταν τρώτε γκρέιπφρουτ – Με ποια δεν πρέπει να συνδυάζεται;
Πότε να πάρετε τα φάρμακα για την πίεση – Τι λένε μελέτες
Αν παίρνετε την αγωγή σας για την πίεση το πρωί απλώς επειδή πάντα έτσι κάνατε ή επειδή σας το συνέστησε ο γιατρός σας, δεν είστε οι μόνοι. Ωστόσο, νέα έρευνα υποστηρίζει ότι η χρονική στιγμή λήψης του φαρμάκου μπορεί να είναι εξίσου κρίσιμη με το ίδιο το φάρμακο.
Η λήψη των χαπιών για την πίεση το βράδυ μπορεί να ενισχύσει την αποτελεσματικότητά τους και να προσφέρει μεγαλύτερη προστασία ενάντια σε εμφράγματα, εγκεφαλικά και πρόωρο θάνατο για άτομα με υπέρταση. Αυτή η νέα προοπτική αμφισβητεί τη συνηθισμένη πρωινή ρουτίνα και θέτει το ερώτημα: είναι το βράδυ η καλύτερη ώρα για τη λήψη των φαρμάκων κατά της πίεσης;
Γιατί πρέπει να παίρνουμε κάποια φάρμακα το πρωί και άλλα το βράδυ; Τι διαφορά κάνει;
Οι κιρκάδιοι ρυθμοί του σώματός μας — οι 24ωροι βιολογικοί κύκλοι — επηρεάζουν βαθιά το πώς απορροφούνται, διανέμονται, μεταβολίζονται και αποβάλλονται τα φάρμακα, καθώς και πώς ανταποκρίνονται οι στόχοι τους, γεγονός που σημαίνει ότι ο χρονισμός δεν είναι τυχαίος, αλλά μπορεί να αλλάξει την αποτελεσματικότητα και τις παρενέργειες ενός φαρμάκου έως και δέκα φορές.
- Απορρόφηση και μεταβολισμός: Η δραστηριότητα των ενζύμων και η αιμάτωση του ήπατος κορυφώνονται σε διαφορετικές ώρες (π.χ. υψηλότερες γύρω στις 8 π.μ.), οπότε τα λιπόφιλα φάρμακα ίσως απορροφώνται ταχύτερα το πρωί, ενώ η αποβολή τους επιβραδύνεται τη νύχτα.
- Ευαισθησία στόχου: Οι υποδοχείς και οι φυσιολογικές διεργασίες (όπως η αρτηριακή πίεση ή η ανοσολογική δραστηριότητα) εμφανίζουν διακυμάνσεις — αν συγχρονιστούν τα φάρμακα με αυτές τις κορυφώσεις, η επίδραση μπορεί να ενισχυθεί και η βλάβη να μειωθεί.
- Ώρα λήψης φαρμακευτικής αγωγής για διάφορες παθήσεις:
◦ Υπέρταση: Η βραδινή λήψη συχνά βελτιώνει την πίεση κατά τη διάρκεια του ύπνου και μειώνει τα καρδιαγγειακά επεισόδια — ο προσωπικός χρονοτύπος μπορεί να καθοδηγήσει τον βέλτιστο χρονισμό για μέγιστη προστασία.
◦ Ψυχιατρικά και νευρολογικά φάρμακα: Ο συγχρονισμός των αντιψυχωσικών, αντικαταθλιπτικών ή αντιεπιληπτικών φαρμάκων σύμφωνα με τους ρυθμούς ενισχύει την ανταπόκριση και μειώνει τις παρενέργειες.
◦ Θεραπεία καρκίνου και ανοσοθεραπεία: Η χορήγηση όταν τα ανοσοκύτταρα ή τα καρκινικά κύτταρα είναι πιο ευάλωτα βελτιώνει τα αποτελέσματα και μειώνει την τοξικότητα.
Έρευνα του 2022 με τίτλο «Bedtime blood pressure medication may confer a larger benefit if taken at night» έδειξε ότι άτομα που έπαιρναν την αγωγή τους για την πίεση το βράδυ είχαν σχεδόν τον μισό κίνδυνο για εμφράγματα, εγκεφαλικά ή άλλα καρδιολογικά προβλήματα σε σχέση με όσους την έπαιρναν το πρωί. Η μελέτη παρακολούθησε πάνω από 19.000 άτομα και διαπίστωσε ότι η βραδινή λήψη ρύθμιζε καλύτερα την πίεση κατά τη διάρκεια του ύπνου — μια κρίσιμη περίοδο για την καρδιαγγειακή υγεία.
Η παραδοσιακή άποψη είναι ότι το πρωί είναι η πιο σωστή ώρα
Οι περισσότεροι άνθρωποι με υψηλή αρτηριακή πίεση ενημερώνονται ότι πρέπει να παίρνουν την αγωγή τους μόλις έχουν ξυπνήσει. Έχει μια λογική: ξυπνάτε, παίρνετε το χάπι σας, συνεχίζετε τη μέρα σας. Εύκολο. Οι γιατροί συχνά προτείνουν αυτή την ώρα επειδή η πίεση τείνει να αυξάνεται το πρωί — γύρω στην ώρα που χτυπάει το ξυπνητήρι.
Mελέτη του 2022 που δημοσιεύτηκε στο The Lancet παρακολούθησε περισσότερα από 21.000 άτομα. «Οι μισοί έλαβαν οδηγία να παίρνουν τα φάρμακά τους μεταξύ 6 π.μ. και 10 π.μ., ενώ οι άλλοι μισοί μεταξύ 8 μ.μ. και μεσάνυχτα. Μετά από διάμεση παρακολούθηση διάρκειας λίγο πάνω από πέντε χρόνια, το ποσοστό των ατόμων που υπέστησαν εγκεφαλικό, έμφραγμα ή πέθαναν από αγγειακή νόσο ήταν σχεδόν το ίδιο και στις δύο ομάδες (3,7% για την πρωινή δόση έναντι 3,4% για τη βραδινή)», ανέφερε σχετική αναφορά του Harvard.
Αυτή η πρωινή αύξηση δεν είναι τυχαία. Προκαλείται από τον φυσικό ρυθμό του σώματος (κιρκάδιος ρυθμός), που προετοιμάζει τον οργανισμό για την ημέρα με την έκκριση ορμονών του στρες όπως κορτιζόλη και αδρεναλίνη. Η λογική είναι ότι η πρωινή λήψη του χαπιού βοηθά στην αντιμετώπιση αυτής της έξαρσης και στη διατήρηση της πίεσης υπό έλεγχο.
Ο Νο1 ξηρός καρπός για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης, σύμφωνα με ειδικό
Πρόσφατες μελέτες θεωρούν ότι το βράδυ είναι η πιο σωστή ώρα
Το 2019, καθοριστική μελέτη από την Ισπανία συγκλόνισε την ιατρική κοινότητα. Παρακολούθησε πάνω από 19.000 άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση για μέσο όρο 6 ετών και συνέκρινε όσους έπαιρναν την αγωγή τους το πρωί με αυτούς που την έπαιρναν την ώρα του ύπνου.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Η ομάδα της βραδινής λήψης είχε:
- 40% χαμηλότερο κίνδυνο για έμφραγμα
- 34% χαμηλότερο κίνδυνο για εγκεφαλικό
- 66% χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακό θάνατο
Αυτή δεν είναι μικρή διαφορά. Είναι τεράστιο όφελος υπέρ της βραδινής λήψης. Σύμφωνα με τη μελέτη, η λήψη των φαρμάκων την ώρα του ύπνου φαίνεται να είναι ιδανική. Υπάρχουν φυσικά αρκετοί λόγοι για αυτό. Οι ερευνητές εξήγησαν ότι η αρτηριακή πίεση πέφτει φυσιολογικά το βράδυ.
Όμως σε άτομα με υπέρταση — ειδικά ηλικιωμένους ή άτομα με διαβήτη — αυτή η πτώση συχνά δεν συμβαίνει. Αυτό το πρότυπο συνδέεται με αυξημένους καρδιαγγειακούς κινδύνους. Με τη λήψη των φαρμάκων το βράδυ, βοηθάτε στην αποκατάσταση αυτής της πτώσης — προσφέροντας έτσι «ξεκούραση» στην καρδιά σας ενώ κοιμάστε.
Πρέπει να τα παίρνετε το βράδυ; Σκεφτείτε…
Μην βιαστείτε να κάνετε αλλαγές στο θεραπευτικό σας πλάνο. Πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας. Υπάρχει λόγος που σας έχει δώσει συγκεκριμένες οδηγίες. Η «καλύτερη» ώρα για να πάρετε το φάρμακο για την πίεση δεν είναι ίδια για όλους. Ορίστε τι πρέπει να λάβετε υπόψη πριν οποιαδήποτε αλλαγή:
1. Τι είδους φάρμακα παίρνετε;
Κάποια φάρμακα για την πίεση, όπως τα διουρητικά, αυξάνουν την συχνότητα ούρησης. Αν τα πάρετε το βράδυ, μπορεί να διαταράξουν τον ύπνο σας. Άλλα, όπως οι αναστολείς ACE, οι β-αποκλειστές ή οι ανταγωνιστές υποδοχέων αγγειοτενσίνης (ARBs), ίσως είναι πιο κατάλληλα για βραδινή χρήση, ανάλογα με το μοτίβο του σώματός σας.
2. Έχετε πρότυπο πίεσης «μη καταβύθισης» (non-dipping);
Οι γιατροί μερικές φορές προτείνουν 24ωρη παρακολούθηση αρτηριακής πίεσης με φορητή συσκευή — καταγράφει την πίεσή σας κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας. Αν η πίεση δεν πέφτει το βράδυ («non-dipper»), τότε μπορεί να επωφεληθείτε περισσότερο από τη βραδινή λήψη.
3. Ποια είναι η ρουτίνα σας;
Ας είμαστε ειλικρινείς: τα φάρμακα λειτουργούν μόνο αν τα πάρετε. Αν η βραδινή λήψη σημαίνει ότι θα ξεχνάτε, θα παραλείπετε δόσεις ή θα τις διπλασιάζετε κατά λάθος, μπορεί να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Η συνέπεια στη ρουτίνα παίζει μεγαλύτερο ρόλο απ’ όσο φαντάζεστε.
4. Παίρνετε πολλά φάρμακα;
Μερικές φορές, το καλύτερο είναι ένα σπαστό πρόγραμμα — ένα χάπι το πρωί, άλλο το βράδυ. Είναι σαν να βάζετε την καρδιά σας να προστατεύεται σε δύο «βάρδιες». Παρόλα αυτά, εξαρτάται και από το τι φάρμακο είναι, αν ανήκει στην ίδια κατηγορία και αν δρα με τον ίδιο τρόπο.
Τι πρέπει να κάνετε;
Μην αλλάξετε πρόγραμμα χωρίς να μιλήσετε πρώτα με τον γιατρό σας. Η αρτηριακή πίεση δεν είναι απλώς ένας αριθμός — είναι ένας ρυθμός που ακολουθεί το εσωτερικό ρολόι του σώματός σας. Αυτό που λειτουργεί για κάποιον, μπορεί να μη λειτουργήσει για εσάς.
Αλλά εδώ είναι μερικά σημεία που αξίζει να έχετε υπόψη:
- Αν η πίεσή σας παραμένει υψηλή παρά τη φαρμακευτική αγωγή, ρωτήστε τον γιατρό σας αν η βραδινή λήψη μπορεί να βοηθήσει.
- Αν έχετε νεφρική νόσο, διαβήτη ή πίεση «μη καταβύθισης», η βραδινή λήψη ίσως προσφέρει καλύτερη καρδιοπροστασία.
- Αποφύγετε να παίρνετε διουρητικά το βράδυ, εκτός αν σας αρέσουν οι νυχτερινές διαδρομές στην τουαλέτα.
- Το πιο σημαντικό: να είστε συνεπείς. Η παράλειψη δόσεων διαταράσσει πολύ περισσότερο την κατάσταση από μια «κακή» ώρα.
Υπέρταση: Η καλύτερη άσκηση για να μειώσετε άμεσα την αρτηριακή πίεση
Είτε παίρνετε το χάπι στις 8 το πρωί είτε στις 8 το βράδυ, η διαχείριση της υπέρτασης δεν αφορά μόνο την αγωγή. Η διατροφή, η άσκηση, ο ύπνος και το στρες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά. Σκεφτείτε την αγωγή σας σαν μία ακτίνα σε μια πολύ μεγαλύτερη ρόδα.
Πηγές: Times of India, PubMed, ResearchGate, PMC, PubMed, PMC