Το να γίνει κάποιος υπερήλικας μπορεί να μην είναι μόνο θέμα τύχης και υγιεινών συνηθειών, συμπεραίνει νέα έρευνα. Όσοι φτάνουν τα 100+ είναι πιο πιθανό να έχουν κάτι κοινό στο DNA τους. Τι λένε τα τελευταία δεδομένα για τη μακροζωία;
Μακροζωία: Τι παίζει πιο σημαντικό ρόλο ακόμα και από την διατροφή και την άσκηση, σύμφωνα με μελέτη
Πώς το αρχαίο DNA των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών μπορεί να επηρεάζει τη μακροζωία
Ορισμένοι αποδίδουν τη μακροζωία στην τύχη ή σε ροφήματα, αλλά νέα έρευνα δείχνει ότι η γενετική μπορεί να παίζει καθοριστικό ρόλο. Σε μελέτη με πάνω από 1.000 Ιταλούς, συμπεριλαμβανομένων 333 αιωνόβιων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όσοι έζησαν πάνω από τα 100 χρόνια είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να φέρουν γενετικά χαρακτηριστικά που συνδέονται με αρχαίους Μεσολιθικούς Δυτικοευρωπαίους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες – μια ομάδα που ζούσε στην Ευρώπη πριν από 9.000 έως 14.000 χρόνια.
«Οι αναλύσεις μας έδειξαν για πρώτη φορά ότι τα μακρόβια άτομα παρουσιάζουν μεγαλύτερη συγγένεια με καταγωγή που σχετίζεται με τους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες. Αυτό το αρχαίο γενετικό στοιχείο θα μπορούσε να είναι ωφέλιμο για τη μακροζωία σήμερα», δηλώνουν οι ερευνητές, σύμφωνα με το Daily Mail.
Υγεία και προσδόκιμο ζωής των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών
Σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη του 2001 με τίτλο Are health and ill-health lessons from hunter-gatherers currently relevant?, οι κοινωνίες των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών ήταν σχετικά απαλλαγμένες από εκφυλιστικές και χρόνιες ασθένειες, παρουσιάζοντας χαμηλά ποσοστά παθήσεων όπως οι καρδιακές παθήσεις σε σύγκριση με τους σύγχρονους βιομηχανοποιημένους πληθυσμούς. Η μελέτη σημειώνει επίσης ότι τα διατροφικά και μακροθρεπτικά χαρακτηριστικά της διατροφής των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών μπορεί να προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες για την κατανόηση και τη δυνητική βελτίωση της υγείας σήμερα.
Άλλες πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι αυτός ο πληθυσμός ανθρώπων ζούσε περισσότερο. Αν και το μέσο προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση ήταν χαμηλό, κυρίως επειδή πολλά παιδιά δεν επιβίωναν στην πρώιμη παιδική ηλικία, οι ενήλικες που έφταναν στην ωριμότητα συχνά ζούσαν έως τα βαθιά γεράματα. Μελέτες σύγχρονων κοινωνιών κυνηγών-τροφοσυλλεκτών και αυτάρκειας προσφέρουν πολύτιμες γνώσεις για το πώς ο τρόπος ζωής, το περιβάλλον και η κοινωνική δομή διαμορφώνουν την υγεία και τη μακροζωία.
Βασικά σημεία από πρόσφατες έρευνες
- Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση ήταν περίπου 30 έτη, κυρίως λόγω υψηλής βρεφικής και παιδικής θνησιμότητας.
- Οι ενήλικες που επιβίωναν της παιδικής ηλικίας συχνά ζούσαν έως τα 60 ή 70 έτη.
- Οι ηλικιωμένοι ήταν συχνοί, δείχνοντας ότι η μακρά μετα-αναπαραγωγική ζωή δεν είναι σύγχρονη επινόηση.
- Οι χρόνιες παθήσεις ήταν σπάνιες, ενώ οι λοιμώξεις, οι τραυματισμοί και τα ατυχήματα αποτελούσαν τις κύριες απειλές για την υγεία.
- Αυτοί οι πληθυσμοί βοηθούν τους ερευνητές να κατανοήσουν τη μακροζωία ως μέρος της εξελικτικής μας βιολογίας.
Γιατί τα γονίδια των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών ξεχωρίζουν στη μακροζωία
Οι ερευνητές από το University of Bologna δήλωσαν ότι οι άνθρωποι άνω των 100 ετών βρέθηκαν να φέρουν σημαντικά μεγαλύτερο αριθμό μεταλλάξεων που σχετίζονται με κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες. Παράλληλα, καμία άλλη γενετική καταγωγή δεν φάνηκε να συνδέεται με τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Οι μηχανισμοί πίσω από αυτά τα ευρήματα θα πρέπει να μελετηθούν περαιτέρω, καθώς παραμένει ασαφές πώς αυτό το DNA επηρεάζει τη μακροζωία.
Το κυνήγι και η συλλογή τροφής έχουν παίξει τεράστιο ρόλο στην ανθρώπινη ιστορία, με ενδείξεις ότι αυτή η πρακτική χρονολογείται πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια. Πριν γίνει ο κυρίαρχος τρόπος ζωής, οι πρώιμοι άνθρωποι ήταν κυρίως πτωματοφάγοι, βασιζόμενοι στα υπολείμματα θηρευτών μαζί με τη συλλογή άγριων φυτών, εντόμων και μελιού. Οι ομάδες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών είχαν συνήθως μέγεθος από μια εκτεταμένη οικογένεια έως μια μεγαλύτερη ομάδα που δεν ξεπερνούσε τα 100 άτομα και μετακινούνταν συχνά, καθώς χρειάζονταν πρόσβαση σε μεγάλες εκτάσεις γης.
Παρά τη μαζική στροφή προς τη γεωργία πριν από περίπου 12.000 χρόνια, πολλές συμπεριφορές κυνηγών-τροφοσυλλεκτών διατηρήθηκαν μέχρι τους νεότερους χρόνους – ακόμη και πριν από 500 χρόνια υπήρχαν κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες σε μέρη της Ευρώπης και σε όλη την Αμερική. Έκτοτε, ο πληθυσμός τους μειώθηκε δραματικά και σήμερα υπάρχουν ελάχιστοι, με τους Hadza της Τανζανίας να αποτελούν μία από τις τελευταίες ομάδες που ζουν με αυτόν τον παραδοσιακό τρόπο.
Cheddar Man και μπλε ζώνες: Αρχαίες ρίζες και σύγχρονες ενδείξεις για ζωή μετά τα 100
Ένας από τους πιο γνωστούς κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες είναι ο Cheddar Man, του οποίου ο σκελετός ανακαλύφθηκε στο Gough’s Cave στο Somerset το 1903. Το άτομο αυτό, που έζησε πριν από περίπου 10.000 χρόνια, είναι ο αρχαιότερος σχεδόν πλήρης σκελετός του είδους μας, Homo sapiens, που έχει βρεθεί ποτέ στη Βρετανία. Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι ανήκε σε μια ομάδα ανθρώπων των οποίων η διατροφή αποτελούνταν από σπόρους και ξηρούς καρπούς, καθώς και από κόκκινο ελάφι, ούρους – μεγάλα άγρια βοοειδή – και ψάρια γλυκού νερού.
Παράλληλα, οι πρόσφατες εξελίξεις στην επιστήμη και την υγειονομική περίθαλψη σημαίνουν ότι ζούν πλέον περισσότεροι άνθρωποι έως τα 100. Ο τίτλος του γηραιότερου ανθρώπου που έζησε ποτέ ανήκει στη Γαλλίδα Jeanne Louise Calment, της οποίας η ζωή διήρκεσε 122 χρόνια και 164 ημέρες. Η Ms Caterham απέδωσε τη μακροζωία της στο «να μην τσακώνεται ποτέ με κανέναν», προσθέτοντας «ακούω και κάνω ό,τι θέλω».
Η Ελλάδα μπαίνει δυναμικά στον παγκόσμιο χάρτη της μακροζωίας
Οι ειδικοί που έχουν μελετήσει τους αιωνόβιους συμφωνούν. Η σωματική δραστηριότητα, η πίστη, η αγάπη, η συντροφικότητα και η αίσθηση σκοπού αποτελούν τη βάση των λεγόμενων μπλε ζωνών – περιοχών του κόσμου όπου οι άνθρωποι συνήθως ζουν πάνω από τα 100. Η διατήρηση ενός ενεργού τρόπου ζωής, ακόμη και απλώς με καθημερινό περπάτημα στην πόλη, έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τη μακροζωία. Η συντροφικότητα έχει δείξει παρόμοια θετική επίδραση στο προσδόκιμο ζωής, με μελέτες να δείχνουν σταθερά ότι η μοναξιά είναι τοξική.
Πηγές: Daily Mail, Springer Nature Link, Cambridge University Press, PMC, ScienceDirect