Έρευνα αποκαλύπτει ότι 1 στους 2 βιώνει άδικη μεταχείριση, 6 στους 10 συναντούν εμπόδια προσβασιμότητας και το 75% των ατόμων με αναπηρία ζει με εισόδημα κάτω των 675 ευρώ.
Τα ευρήματα του 1ου Τακτικού Βαρόμετρου Δικαιωμάτων του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ) αποκαλύπτουν μια πραγματικότητα που παραμένει αθέατη για την πλειονότητα της κοινωνίας: εκτεταμένη έλλειψη ενημέρωσης, συστηματικές διακρίσεις, σοβαρά εμπόδια προσβασιμότητας και ένα καθημερινό κόστος ζωής που ξεπερνά τις οικονομικές δυνατότητες χιλιάδων ανθρώπων.
Οι παροχές για την αναπηρία κατατάσσουν την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης
Σύμφωνα με την πανελλαδική έρευνα της ΕΣΑμεΑ στην οποία συμμετείχαν 2.716 άτομα με αναπηρία, χρόνιες ή σπάνιες παθήσεις, 1 στους 2 δηλώνει ότι έχει βιώσει άδικη μεταχείριση το τελευταίο εξάμηνο, ενώ 6 στους 10 συναντούν καθημερινά εμπόδια στην πρόσβαση σε δομές υγείας, δημόσιες υπηρεσίες και κοινόχρηστους χώρους. Την ίδια στιγμή, το 75% των ατόμων με αναπηρία ζει με εισόδημα έως 675 ευρώ τον μήνα, ενώ σχεδόν οι μισοί δυσκολεύονται ακόμη και να καλύψουν τα βασικά έξοδα στέγασης.
Κατά την παρουσίαση της έρευνας, με αφορμή την 3η Δεκεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, ο πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ Ιωάννης Βαρδακαστάνης, υπογράμμισε ότι το Βαρόμετρο φέρνει για πρώτη φορά στο προσκήνιο τις φωνές των ίδιων των ανθρώπων με αναπηρία: «Η συζήτηση εμπλουτίζεται με πραγματικά στοιχεία, με τον τρόπο που οι ίδιοι βιώνουν την καθημερινότητά τους, την αντιμετώπιση της Πολιτείας και της κοινωνίας. Είναι κρίσιμο για όσους σχεδιάζουν πολιτικές να ακούν τη φωνή μας, αδιαμεσολάβητη και αυθεντική».
Κατά την παρουσίαση, η επιστημονική υπεύθυνη του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας Φανή Προβή ανέγνωσε και μαρτυρίες συμμετεχόντων, δίνοντας ανθρώπινη διάσταση στα ποσοτικά δεδομένα: περιγραφές αποκλεισμού, δυσκολιών πρόσβασης, οικονομικής ασφυξίας, αλλά και φόβου απέναντι στη βία και την κοινωνική προκατάληψη.
Το 78% των ατόμων με αναπηρία μειώνουν τρόφιμα και ρούχα για να καλύψουν τις ανάγκες υγείας
Ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και διακρίσεις
- 4 στα 10 άτομα με αναπηρία, χρόνια ή/και σπάνια πάθηση είναι λίγο ή καθόλου ενημερωμένα σχετικά με τα δικαιώματά τους λόγω της αναπηρίας/πάθησης.
- Οι αναφορές σε δημόσιες υπηρεσίες ως πηγές ενημέρωσης για τα δικαιώματα, συγκεντρώνουν μονοψήφια ποσοστά.
- Πρώτη ως πηγή ενημέρωσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία αναφέρεται η Ε.Σ.Α.μεΑ., ακολουθούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι σύλλογοι/οργανώσεις ατόμων με αναπηρία/χρόνιων παθήσεων
- Αναφορικά με την προβολή των ζητημάτων της αναπηρίας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ), το μεγαλύτερο ποσοστό, δηλαδή το 33,4% του δείγματος, απάντησε ότι δεν έτυχε πρόσφατα να παρακολουθήσουν ή να ακούσουν κάποια εκπομπή ή να διαβάσουν κάποιο δημοσίευμα για τα άτομα με αναπηρία.
- Στο ερώτημα «Σε γενικές γραμμές, πως πιστεύετε ότι αντιμετωπίζονται τα άτομα με αναπηρία από την ελληνική κοινωνία;», μόνο το 8% των ατόμων με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις θεωρούν ότι η αναπηρία αντιμετωπίζεται ισότιμα στην ελληνική κοινωνία. Η επικρατέστερη απάντηση είναι πως η αναπηρία αντιμετωπίζεται με «στερεότυπα και προκατάληψη» (56,1%), ακολουθεί η απάντηση «με οίκτο λύπηση» (34%) και έπεται η «αμηχανία» (33,2%).
- 1 στους 2 έχει αισθανθεί «πολλές» και «αρκετές φορές» άδικη μεταχείριση/διάκριση σε κάποιο τομέα της ζωής του, κατά τη διάρκεια των τελευταίων 6 μηνών.
Προσβασιμότητα και κινητικότητα
6 στους 10 αντιμετωπίζουν «Πάντα/συχνά» ή «Μερικές φορές», εμπόδια προσβασιμότητας στις δημόσιες υπηρεσίες, στις δομές υγείας, καθώς και στους δημόσιους, κοινόχρηστους χώρους.
- Στην εργασία, το 56%
- Στην εκπαίδευση το 66%
Το 72% των ατόμων με αναπηρία που χρειάζεται υποστηρικτική τεχνολογία για να μπορεί να πλοηγηθεί στο διαδίκτυο, δεν την διαθέτει.
Εργασία
- Το 82% των νέων 15-24 ετών και το 49,2% των ατόμων ηλικίας «25-34 ετών» δεν έχουν εργαστεί ποτέ.
- Στις ηλικίες 35 έως 54 ετών, μόνο το 44,3% του συνόλου των συμμετεχόντων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις (ανεξαρτήτως σοβαρότητας της αναπηρίας) εργάζεται κατά το διάστημα αναφοράς.
- Μόνο το 33% όσων αναφέρουν σοβαρή αναπηρία είναι ενταγμένο στην εργασία.
Βιοτικό επίπεδο και κοινωνική προστασία
- Το ¼ των ατόμων με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις διαβιούν σε νοικοκυριά με συνολικό μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα -εκτός των προνοιακών ενισχύσεων και επιδομάτων- το οποίο κυμαίνεται σε επίπεδα έως 600 ευρώ.
- Το 75% των ατόμων με αναπηρία (με μέτριους ή σοβαρούς περιορισμούς δραστηριότητας) εκτιμάται ότι διαθέτει μηνιαίο διαθέσιμο ατομικό εισόδημα από 0 έως 675 ευρώ το μήνα, ενώ τα ¾ των ατόμων με σοβαρούς περιορισμούς/σοβαρή αναπηρία εκτιμήθηκε ότι τοποθετούνται σε ατομικά εισοδήματα από 0 έως 600 ευρώ μηνιαίως.
- Το 50% των ατόμων με αναπηρία (με μέτριους ή σοβαρούς περιορισμούς δραστηριότητας) διαθέτει μηνιαίο ατομικό εισόδημα έως 385 ευρώ.
- Το 1 στα 2 άτομα με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση (48,6%), αντιμετωπίζει μεγάλη ή/και ακραία (πλήρης αδυναμία) δυσκολία κάλυψης των βασικών εξόδων στέγασης. Μόνο το 13,4% του δείγματος δεν αντιμετώπισε καμία δυσκολία στην κάλυψη των δαπανών στέγασης.
- Η συντριπτική πλειονότητα των ατόμων με αναπηρία δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να ανταπεξέλθει σε εξειδικευμένες ανάγκες που σχετίζονται με την αναπηρία, χρόνια ή/και σπάνια πάθηση, όπως εξειδικευμένες υπηρεσίες φροντίδας, αποκατάστασης ή εκπαίδευσης, αγορά φαρμάκων και αγορά τεχνικών βοηθημάτων.
- 4 στους 10 επωμίζονται πρόσθετο κόστος διαβίωσης ανώτερο των 300 ευρώ ανά μήνα, προκειμένου να καλύψουν τις εξειδικευμένες ανάγκες της υγείας τους, ενώ το 1/5 των ατόμων με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις αντιμετωπίζουν δαπάνες που υπερβαίνουν τα 500 ευρώ τον μήνα.
Ανεξάρτητη διαβίωση
- 4 στα 10 άτομα με αναπηρία (40,4%) αντιμετωπίζουν «μεγάλη δυσκολία» ή «δεν μπορούν καθόλου» να ολοκληρώσουν καθημερινές ή συνήθεις δραστηριότητες χωρίς να λάβουν υποστήριξη ή βοήθεια από άλλο άτομο.
- 8 στους 10 βασίζονται στην βοήθεια του οικογενειακού ή του φιλικού/κοινωνικού περιβάλλοντος, προκειμένου να καλύψουν τις καθημερινές τους ανάγκες
- Μόνο το 3,3% του δείγματος, δηλαδή 90 άτομα, βρέθηκε ότι κάνουν χρήση της υπηρεσίας του «Προσωπικού Βοηθού για άτομα με αναπηρία».
Ασφάλεια και Δικαιοσύνη
- 7 στους 10 θεωρούν ότι δεν απολαμβάνουν την αποτελεσματική προστασία των νόμων και της δικαιοσύνης, σε περιπτώσεις που έρχονται αντιμέτωπα με παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.
- 4 στους 10 αναφέρουν ότι κατά τα τελευταία τρία χρόνια έχουν βιώσει κάποιας μορφής βία ή παρενόχληση (σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική ή άλλης μορφής).
- Ποσοστό 4% του δείγματος κάνει αναφορά σε βιώματα σωματικής ή σεξουαλικής βίας, ενώ ποσοστό της τάξεως του 25% αναφέρει ότι έχει αντιμετωπίσει ψυχολογική/συναισθηματική βία.
- Το ¼ των ατόμων με αναπηρία που έχουν δεχθεί σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή άλλη μορφής βία/παρενόχληση, δεν το έχουν αναφέρει σε κανέναν, ούτε έχουν καταγγείλει το περιστατικό στους αρμόδιους φορείς.
- Το 11,4% του δείγματος απάντησε ότι κατά τα τελευταία 2 χρόνια αντιμετώπισαν κάποια κατάσταση έκτακτης ανάγκης όπως πλημμύρα, σεισμό, ή πυρκαγιά. Τα 3/4 αυτών των ατόμων, δεν έλαβαν έγκαιρα βοήθεια και υποστήριξη .