Ο πονοκέφαλος, η κόπωση και η αφηρημάδα μπορεί να φαίνονται ακίνδυνα — όμως ειδικοί προειδοποιούν ότι κάποιες φορές μπορεί να είναι ένδειξη όγκου στον εγκέφαλο. Ερευνητές από το Queen Mary University of London αναφέρουν ότι αυτά τα φαινομενικά «άκακα» συμπτώματα παραβλέπονται συχνά, παρότι μπορεί να είναι πρώιμα σημάδια όγκου στον εγκέφαλο.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι τα καθημερινά συμπτώματα μπορεί να κρύβουν τα πρώτα σημάδια όγκου στον εγκέφαλο
Ο πονοκέφαλος, η κόπωση και η αφηρημάδα είναι μέρος της καθημερινότητας για εκατομμύρια ανθρώπους και συχνά αποδίδονται στο στρες ή τον κακό ύπνο. Όμως, σύμφωνα με ερευνητές από το Queen Mary University of London, αυτά τα συμπτώματα ενδέχεται κάποιες φορές να αποτελούν ένδειξη για κάτι πολύ πιο σοβαρό. Η Βρετανίδα Laura Standen, υποψήφια διδάκτορας, και η καθηγήτρια Suzanne Scott, πήραν συνεντεύξεις από άτομα που είχαν διαγνωστεί με καρκίνο και εντόπισαν ένα «επαναλαμβανόμενο μοτίβο» – τόσο οι ασθενείς όσο και οι γιατροί «συχνά αγνοούσαν τα πρώιμα συμπτώματα», οδηγώντας έτσι σε επικίνδυνες καθυστερήσεις στη διάγνωση.
Η έγκαιρη ανίχνευση ενός όγκου στον εγκέφαλο είναι σημαντική, καθώς μόνο ένας στους τέσσερις με προχωρημένο στάδιο, γνωστό ως γλοιοβλάστωμα, επιβιώνει πάνω από έναν χρόνο. Τα αναφερόμενα συμπτώματα περιλάμβαναν δυσκολία στην εύρεση λέξεων, εγκεφαλική ομίχλη, μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα, αλλαγές στην όραση, ακατάστατο γραφικό χαρακτήρα, αλλαγές στην προσωπικότητα και επίμονους πονοκεφάλους. Αν και οι ερευνητές τόνισαν πως «τις περισσότερες φορές» τέτοια συμπτώματα «δεν σχετίζονται με καρκίνο», προειδοποίησαν πως οποιεσδήποτε «ασυνήθιστες αλλαγές» που εμφανίζονται ταυτόχρονα ή επιμένουν «δεν πρέπει να αγνοούνται».
Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν όγκους στον εγκέφαλο – Ποιοι είναι πιο συχνοί, οι καλοήθεις ή οι κακοήθεις;
Οι όγκοι στον εγκέφαλο μπορούν να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία, όμως ορισμένοι διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο από άλλους. Η έρευνα δείχνει ότι οι περισσότεροι όγκοι είναι στην πραγματικότητα καλοήθεις (μη καρκινικοί), ενώ οι κακοήθεις (καρκινικοί) είναι λιγότερο συχνοί αλλά πιο επικίνδυνοι.
Σύμφωνα με μελέτη του 2024 με τίτλο «Genetic and clinical characteristics of genetic tumour syndromes in CNS tumours», οι ερευνητές εξέτασαν 258 άτομα με όγκους στον εγκέφαλο και στον νωτιαίο μυελό και εντόπισαν 34 διαφορετικά γενετικά σύνδρομα που σχετίζονται με αυτούς τους καρκίνους. Ανακάλυψαν επίσης ότι ορισμένες κληρονομικές γονιδιακές μεταλλάξεις ήταν κοινές, δείχνοντας ότι η γενετική παίζει βασικό ρόλο στο ποιοι εμφανίζουν αυτούς τους όγκους.
- Οι μη κακοήθεις όγκοι αποτελούν περίπου το 70–75% όλων των όγκων στον εγκέφαλο και στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ), ενώ μόνο το 25–30% είναι κακοήθεις.
- Οι ηλικιωμένοι διατρέχουν τον υψηλότερο συνολικό κίνδυνο, ιδιαίτερα για μηνιγγιώματα και γλοιώματα.
- Οι άνδρες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν κακοήθεις όγκους στον εγκέφαλο, ενώ οι γυναίκες έχουν υψηλότερα ποσοστά καλοήθων μηνιγγιωμάτων.
- Προηγούμενη ακτινοβολία στο κεφάλι είναι ένας από τους πιο ισχυρούς επιβεβαιωμένους παράγοντες κινδύνου.
- Γενετικές παθήσεις όπως η NF1 ή το σύνδρομο Li-Fraumeni αυξάνουν τον κίνδυνο εφ’ όρου ζωής.
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες και ο τρόπος ζωής (όπως παχυσαρκία, διαβήτης ή ατμοσφαιρική ρύπανση) ενδέχεται να παίζουν ρόλο, αν και τα δεδομένα παραμένουν περιορισμένα.
Συμπτώματα που μπορεί να σχετίζονται με όγκο στον εγκέφαλο
Εκτός από τον πονοκέφαλο που μπορεί να συνοδεύεται από ναυτία ή έμετο συμπτώματα που μπορεί να σχετίζονται με όγκο στον εγκέφαλο είναι:
1. Δυσκολία στην εύρεση συγκεκριμένων λέξεων
«Ορισμένοι άνθρωποι παρατήρησαν ότι δυσκολεύονταν να σκεφτούν συγκεκριμένες λέξεις, να σχηματίσουν ολοκληρωμένες προτάσεις ή να συμμετάσχουν σε συνομιλίες χωρίς καθυστέρηση», έγραψαν οι ειδικοί σύμφωνα με το Daily Mail.
«Ένας ασθενής είπε ότι η εμπειρία τού φαινόταν “παράξενη και εκτός χαρακτήρα”, αλλά τότε την αγνόησε». Εν τω μεταξύ, ένας άλλος που κατέγραφε τα συμπτώματά του επειδή «δεν μπορούσε να τα πει δυνατά» τους είπε ότι ήξερε πως κάτι «δεν δεν πήγαινε καλά», αλλά δεν μπορούσε να το εξηγήσει σε κανέναν. «Τα προβλήματα εύρεσης λέξεων μπορεί μερικές φορές να σχετίζονται με την κόπωση, το στρες ή ακόμη και το άγχος – αλλά όταν επιμένουν ή εμφανίζονται ξαφνικά, απαιτούν περαιτέρω διερεύνηση», εξήγησαν οι ερευνητές.
2. Εγκεφαλική ομίχλη (brain fog)
Το δεύτερο σημάδι ήταν η «εγκεφαλική ομίχλη», την οποία οι ασθενείς περιέγραψαν ως «γενική θολούρα» που εκδηλωνόταν ως «δυσκολία συγκέντρωσης, καθαρού συλλογισμού ή μνήμης». «Η εγκεφαλική ομίχλη μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες όπως η εμμηνόπαυση, ο κακός ύπνος ή το στρες», εξήγησαν. «Αλλά όταν συνοδεύεται από άλλες νευρολογικές αλλαγές, όπως προβλήματα λόγου ή όρασης, είναι σημαντικό να της δώσουμε σημασία». Μία ασθενής ανέφερε ότι «όταν εμφανίστηκαν τα συμπτώματα, η απάντηση των ειδικών ήταν ‘είναι στην εμμηνόπαυση’».
3. Μούδιασμα και μυρμηγκιάσματα που μετακινούνται στο σώμα
Το τρίτο σύμπτωμα ήταν το μούδιασμα και τα μυρμηγκιάσματα που μετακινούνταν στο σώμα – και σε δύο ασθενείς εκδηλώθηκε μόνο στη μία πλευρά. «Αυτό μπορεί να συμβεί όταν ένας όγκος επηρεάζει τις αισθητηριακές ή κινητικές περιοχές του εγκεφάλου – τις περιοχές που στέλνουν και λαμβάνουν σήματα από διαφορετικά μέρη του σώματος», είπαν. Στην περίπτωση ενός ασθενούς, το βίωσε στο κάτω αριστερό μέρος του προσώπου, στο μισό της γλώσσας και στο μισό εσωτερικό του στόματός του.
4. Διαταραχές στην όραση
Οι διαταραχές στην όραση ήταν το τέταρτο σύμπτωμα. Ένας ασθενής είχε διπλωπία ενώ έβλεπε τηλεόραση, ενώ ένας άλλος έβλεπε τις ευθείες γραμμές σαν καμπύλες. Ο δεύτερος ασθενής είπε, «νόμιζα ότι μας είχαν στείλει μια παρτίδα χαλασμένες κούπες επειδή ήταν όλες οβάλ, και οι άλλοι με κοιτούσαν με απορία και μου έλεγαν ‘τι λες τώρα’;»
5. Προβλήματα στον γραφικό χαρακτήρα
Το πέμπτο σύμπτωμα ήταν ο ακατάστατος γραφικός χαρακτήρας, που όπως εξήγησαν, προκαλείται από «αλλαγές στον οπτικοκινητικό συντονισμό». Ένας ασθενής είπε όι «υπήρξε μια περίοδος που δεν μπορούσα να γράψω. Έγραφα σημειώσεις σε μια σύσκεψη, και ξαφνικά ο γραφικός χαρακτήρας μου έγινε πολύ ακατάστατος». Προειδοποίησαν πως ενώ «οι μικρές αλλαγές στον συντονισμό μπορεί μερικές φορές να οφείλονται στην κόπωση ή την απόσπαση της προσοχής», αν αυτό είναι «σταθερό», θα μπορούσε να είναι σημάδι μιας πιο σοβαρής πάθησης.
Πηγές: Daily Mail, Oxford Academic Neuro-Oncology, Nature Scientific Reports, UpToDate, Frontiers, ScienceDirect