Το διάβασμα μπορεί να φέρει στην επιφάνεια ένα πρώιμο σύμπτωμα της άνοιας – και δεν είναι η απώλεια μνήμης. Μια φαινομενικά μικρή αλλαγή μπορεί να είναι ένδειξη ήπιας γνωστικής έκπτωσης. Τι πρέπει να προσέξετε;
Ο εγκέφαλος μπορεί να διαγράφει ενεργά αναμνήσεις – Τι έδειξε νέα μελέτη
Άνοια: Πότε γίνεται ένδειξη γνωστικής έκπτωσης το διάβασμα;
Το αρχικό στάδιο της άνοιας, που συχνά περιγράφεται ως «ήπια γνωστική έκπτωση» από ειδικούς του NHS, φέρνει συνήθως διακριτικές αλλαγές που αρχικά μπορεί να περάσουν απαρατήρητες. Για ορισμένους, καθημερινές ρουτίνες όπως το διάβασμα μπορεί να γίνουν πιο δύσκολες – ειδικά αν η συγκέντρωση και η προσοχή, που κάποτε ήταν αυτονόητες, ξαφνικά αρχίσουν να ξεφεύγουν μέσα από τα δάκτυλά τους.
Το NHS επισημαίνει ότι η «δυσκολία στη συγκέντρωση» είναι ένα από τα πρώτα συμπτώματα αυτού του σταδίου, μαζί με εναλλαγές στη διάθεση, αποπροσανατολισμό στον χρόνο και τον χώρο, ή δυσκολία στην παρακολούθηση μιας συζήτησης ή την ανάκληση λέξεων. Απλές δραστηριότητες – όπως η διαχείριση χρημάτων κατά τη διάρκεια των αγορών ή η ανάκληση οικείων πληροφοριών – μπορεί επίσης να γίνουν όλο και πιο δύσκολες.
Όπως εξηγεί το NHS, «αυτά τα συμπτώματα είναι συχνά ήπια και ενδέχεται να επιδεινώνονται πολύ σταδιακά» και αυτό το στάδιο αναφέρεται ως «ήπια γνωστική έκπτωση (MCI)» επειδή τα προβλήματα δεν είναι αρκετά σοβαρά ώστε να χαρακτηριστούν ως άνοια. Αν και κάποια άτομα με ήπια γνωστική έκπτωση μπορεί τελικά να αναπτύξουν άνοια, η πάθηση «δεν αποτελεί φυσικό μέρος της γήρανσης», δηλώνει το Express. Όποιος παρατηρεί τέτοιες αλλαγές ενθαρρύνεται να συμβουλευτεί ειδικό ώστε να αντιμετωπίσει τυχόν ανησυχίες από νωρίς.
Τι είναι η ήπια γνωστική έκπτωση και σε ποια ηλικία μπορεί να ξεκινήσει;
Η ήπια γνωστική έκπτωση (MCI) σημαίνει την παρατήρηση ξεκάθαρων δυσκολιών με τη μνήμη, τη σκέψη ή τον προγραμματισμό – περισσότερων από τις αναμενόμενες δυσκολίες λόγω ηλικίας, αλλά όχι σε βαθμό που να επηρεάζουν την ανεξάρτητη διαβίωση. Συνήθως ξεκινά στα 60 έτη, αν και μπορεί να εμφανιστεί νωρίτερα ή και αργότερα. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν:
Σπόροι σταφυλιού: Πώς μπορούν να γίνουν η φυσική «ασπίδα» για επιδερμίδα, μνήμη και συγκέντρωση
- Ποιοι επηρεάζονται: H ήπια γνωστική έκπτωση επηρεάζει περίπου το 6,7% των ατόμων 60–64 ετών, και το ποσοστό αυξάνεται σε περίπου 25% στις ηλικίες 80–84.
- Έξυπνη διατροφή: Μελέτη στην Κίνα διαπίστωσε ότι άτομα άνω των 55 που κατανάλωναν τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά (όπως φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς) είχαν έως και 80% χαμηλότερες πιθανότητες εμφάνισης ήπιας γνωστικής έκπτωσης – αλλά μόνο εφόσον δεν κατανάλωναν αλκοόλ.
- Πρόβλεψη πρώιμων ενδείξεων: Νέα εργαλεία όπως ο δείκτης Florey Dementia Index χρησιμοποιούν ερωτηματολόγια και μαθηματικά για να εκτιμήσουν πότε μπορεί να ξεκινήσει η ήπια γνωστική έκπτωση και η νόσος Αλτσχάιμερ.
- Τεχνολογία και εκπαίδευση: Μικρές δοκιμές με παιχνίδια επαυξημένης πραγματικότητας σε άτομα στα 60 έδειξαν βελτίωση στη μνήμη, την προσοχή και τις γνωστικές δεξιότητες μετά από μερικές εβδομάδες εκπαίδευσης.
Επίσης, σύμφωνα με άρθρο του 2024 με τίτλο «Effects of intensive lifestyle changes on the progression of mild cognitive impairment or early dementia due to Alzheimer’s disease», ένα πρόγραμμα 20 εβδομάδων με χορτοφαγική διατροφή, άσκηση, διαχείριση τοτ στρες και κοινωνική υποστήριξη βελτίωσε τη μνήμη και τη λειτουργικότητα περισσότερο από την απλή φροντίδα. Όσοι παρακολούθησαν το πρόγραμμα παρουσίασαν αύξηση 6,4% σε βασικό δείκτη υγείας του εγκεφάλου, ενώ όσοι δεν συμμετείχαν παρουσίασαν μείωση κατά 8,3% – με τις μεγαλύτερες βελτιώσεις να σημειώνονται σε όσους ακολούθησαν το πρόγραμμα με συνέπεια.
Αλτσχάιμερ
Μια από τις πιο συχνές μορφές άνοιας είναι η νόσος Αλτσχάιμερ, η οποία μπορεί να προκαλέσει τα εξής συμπτώματα:
- Προβλήματα μνήμης, όπως το να ξεχνά κάποιος συχνά πρόσφατα γεγονότα, ονόματα και πρόσωπα
- Επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις
- Αυξανόμενες δυσκολίες σε εργασίες και δραστηριότητες που απαιτούν οργάνωση και προγραμματισμό
- Σύγχυση σε άγνωστα περιβάλλοντα
- Δυσκολία στην εύρεση των σωστών λέξεων
- Δυσκολία με τους αριθμούς και/ή στη διαχείριση χρημάτων στα καταστήματα
- Τάση για απομόνωση ή αυξημένο άγχος
Αντιμετώπιση της άνοιας
Αν και δεν υπάρχει θεραπεία για την άνοια, η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των προοδευτικών συμπτωμάτων. Για τη νόσο Αλτσχάιμερ, οι πιο συχνές θεραπείες περιλαμβάνουν αναστολείς της χολινεστεράσης και μεμαντίνη.
Σε άτομα με ήπια έως μέτρια άνοια, η θεραπεία γνωστικής διέγερσης έχει δείξει ορισμένα οφέλη. Η θεραπεία γνωστικής διέγερσης περιλαμβάνει ομαδικές δραστηριότητες που έχουν στόχο τη βελτίωση της μνήμης, της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων και της γλωσσικής ικανότητας.
Δαγκώνετε το μολύβι σας; Επιστήμονες ανακάλυψαν ότι μπορεί να κάνει και καλό αυτή η «κακή» συνήθεια
Η αναδρομική εργασία, με χρήση προσωπικών φωτογραφιών και μουσικής, μπορεί επίσης να βοηθήσει στη βελτίωση της διάθεσης του ατόμου που πάσχει από άνοια. Υπάρχουν επίσης αυξανόμενες ενδείξεις ότι η διατροφή μπορεί να επηρεάσει τις πιθανότητες εμφάνισης άνοιας.