Ενώ η πήξη του αίματος είναι μια φυσιολογική διαδικασία που μας προστατεύει και μας βοηθάει με την επούλωση των τραυμάτων, οι θρόμβοι μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή ζημιά και ακόμη και θάνατο. Ενημερωθείτε για το ποια είναι τα συμπτώματα που σχετίζονται με θρόμβωση.
Θρόμβος στο πόδι στην καρδιά και στον εγκέφαλο : Τα συμπτώματα και πώς θα προστατευθείτε
Δύσπνοια: Πότε είναι σύμπτωμα θρόμβωσης – Ποια τα άλλα επικίνδυνα συμπτώματα που πρέπει να προσέχουμε
Η φυσική ικανότητα του αίματος να πήζει είναι μία ζωτική άμυνα που σταματά την υπερβολική αιμορραγία μετά από τραυματισμό. Ωστόσο, όταν οι θρόμβοι σχηματίζονται εσφαλμένα ή σε λάθος σημεία, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα υγείας όπως εγκεφαλικά επεισόδια και καρδιακές προσβολές.
«Η επίγνωση των συμπτωμάτων των θρόμβων αίματος είναι εξαιρετικά σημαντική γιατί η έγκαιρη αναγνώριση μπορεί να σώσει ζωές», λέει ο Dr. Jonathan Parsons, MD, πνευμονολόγος στο The Ohio State University Wexner Medical Center. «Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων επιτρέπει την άμεση ιατρική αντιμετώπιση». Αυτό μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου μόνιμης βλάβης σε όργανα ή ιστούς, επισημαίνει. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι δεν είναι όλα τα συμπτώματα προφανή, και η δύσπνοια, συγκεκριμένα, μπορεί να παρερμηνευθεί ως κάτι αμελητέο. Πώς να τα ξεχωρίσετε;
Ποιες οι διαφορές στα συμπτώματα των θρόμβων, ανάλογα με την τοποθεσία τους
Σύμφωνα με μελέτη του 2024 με τίτλο «Impact of thrombosis location on walking capacity: a cohort study of patients with acute deep vein thrombosis», άτομα με θρόμβο πάνω από τη βουβωνική χώρα είχαν πολύ μικρότερες αποστάσεις βάδισης σε σύγκριση με όσους είχαν θρόμβο κάτω από αυτήν – περίπου 130 μέτρα έναντι 565 μέτρων. Ήταν επίσης πιο πιθανό να σταματήσουν πρόωρα το τεστ βάδισης και ανέφεραν χαμηλότερη ποιότητα ζωής λόγω περιορισμένης ικανότητας κίνησης.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι θρόμβοι προκαλούν διαφορετικά συμπτώματα ανάλογα με το σημείο στο οποίο σχηματίζονται, επειδή ο τύπος του αιμοφόρου αγγείου (φλέβα ή αρτηρία) επηρεάζει τη συμπεριφορά του θρόμβου. Θρόμβοι στις φλέβες (όπως η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση – DVT) εμφανίζονται συχνά στα πόδια ή τα χέρια και μπορεί να προκαλέσουν πρήξιμο, ερυθρότητα, θερμότητα και αίσθημα βάρους ή πόνου – όμως μέχρι και το 40% των περιπτώσεων δεν έχουν συμπτώματα, ειδικά στα χέρια.
Θρόμβοι στους πνεύμονες (πνευμονική εμβολή – PE), που προκύπτουν όταν ένας θρόμβος μετακινείται στους πνεύμονες, προκαλούν ξαφνική δύσπνοια, πόνο στο στήθος, ταχυκαρδία, βήχα (μερικές φορές με αίμα) ή ζάλη.
Από την άλλη, οι θρόμβοι στις αρτηρίες μπλοκάρουν τη ροή αίματος προς τα όργανα και μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα – για παράδειγμα, η καρδιακή προσβολή προκαλεί πόνο στο στήθος και ιδρώτα, ενώ το εγκεφαλικό επεισόδιο προκαλεί αδυναμία, προβλήματα όρασης ή ομιλίας.
«Κόντεψα να πεθάνω κατά τη διάρκεια μιας πτήσης» – Πώς δημιουργήθηκε θρόμβος σε μια υγιή 33χρονη
Αν ο θρόμβος μπλοκάρει τη ροή προς ένα άκρο, μπορεί να προκληθεί ψυχρότητα, μούδιασμα ή ακόμη και παράλυση. Θρόμβος σε φλέβα του εγκεφάλου (εγκεφαλική φλεβική θρόμβωση – CVST) ξεκινά συχνά με πολύ έντονο πονοκέφαλο (σε έως και 90% των ατόμων), και περίπου 40% παρουσιάζουν επίσης επιληπτικές κρίσεις, θολή όραση ή δυσκολία στην ομιλία.
Θρόμβοι στην κοιλιά ή τα νεφρά μπορεί να προκαλέσουν έντονο πόνο στην κοιλιά ή στο πλάι, αίμα στα ούρα, πρήξιμο ή προβλήματα νεφρικής λειτουργίας.
Τι προκαλεί τους θρόμβους στο αίμα
Πριν αναλύσουμε τη δύσπνοια ως σύμπτωμα θρόμβωσης, είναι σημαντικό να καταλάβουμε πώς μπορεί να εξελιχθούν οι θρόμβοι σε κάτι σοβαρό. Οι θρόμβοι που εμφανίζονται αυθόρμητα ξεκινούν συνήθως από τα πόδια, εξηγεί ο Dr. Christopher Yi, MD, αγγειοχειρουργός στο MemorialCare Orange Coast Medical Center στο Fountain Valley της Καλιφόρνια.
«Δεν είναι απειλητικοί από μόνοι τους, αλλά περιστασιακά αποκολλώνται και μετακινούνται προς τους πνεύμονες», αναφέρει. Αυτό ονομάζεται πνευμονική εμβολή.
Σε περίπτωση πνευμονικής εμβολής, ένας θρόμβος αίματος παγιδεύεται σε μια αρτηρία του πνεύμονα και εμποδίζει τη ροή του αίματος σε ένα μέρος του πνεύμονα. Εκεί, μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στους πνεύμονες, χαμηλά επίπεδα οξυγόνου στο αίμα και βλάβες σε άλλα όργανα του σώματος (λόγω μειωμένης οξυγόνωσης), προσθέτει, σημειώνοντας ότι «αυτό μπορεί να είναι απειλητικό για τη ζωή».
Πότε είναι η δύσπνοια ένδειξη θρόμβου
Η δύσπνοια είναι συχνή στις περιπτώσεις πνευμονικής εμβολής. «Η δύσπνοια είναι βασικό σύμπτωμα της πνευμονικής εμβολής λόγω του τρόπου που επηρεάζει τους πνεύμονες και την οξυγόνωση του σώματος», λέει ο Dr. Parsons. «Η φραγμένη αρτηρία εμποδίζει τη ροή του αίματος σε τμήματα του πνεύμονα, οπότε το οξυγόνο δεν μπορεί να απορροφηθεί επαρκώς στην κυκλοφορία του αίματος, με αποτέλεσμα τη δύσπνοια».
Αυτό το μπλοκάρισμα συμβαίνει συνήθως απότομα, οπότε το σώμα δεν προλαβαίνει να αντισταθμίσει τα μειωμένα επίπεδα οξυγόνου, εξηγεί. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ξαφνική και έντονη δύσπνοια.
Η δύσπνοια μπορεί επίσης να οφείλεται σε πολλές άλλες καταστάσεις, όπως χαμηλή φυσική κατάσταση, άσθμα ή απλό κρυολόγημα, καθιστώντας δύσκολο να αποδοθεί σε θρόμβο. Όμως οι ειδικοί λένε ότι υπάρχουν ορισμένες βασικές διαφορές ανάμεσα στην «κανονική» δύσπνοια και αυτή που σχετίζεται με θρόμβο.
«Η συνηθισμένη δύσπνοια εμφανίζεται συνήθως με τη σωματική άσκηση ή τη δραστηριότητα», λέει ο Dr. Yi. «Σε περίπτωση θρόμβου, υπάρχει αιφνίδια έναρξη δύσπνοιας, όπου νιώθετε ότι δεν μπορείτε να πάρετε ανάσα». Μπορεί επίσης να αρχίσετε να αναπνέετε πιο γρήγορα από το συνηθισμένο, εξηγεί. Εκτός από το ότι εμφανίζεται ξαφνικά και έντονα, η δύσπνοια από θρόμβο τείνει να επιδεινώνεται με την καταπόνηση ή όταν παίρνετε βαθιές αναπνοές, λέει ο Dr. Parsons.
Άλλα συμπτώματα που προκαλούνται από θρόμβους – Τι να κάνετε
Αν και η ξαφνική δύσπνοια από μόνη της πρέπει να προκαλεί ανησυχία για πιθανή πνευμονική εμβολή, υπάρχουν και άλλα συμπτώματα που πρέπει να προσέξετε, προειδοποιούν οι ειδικοί. Τα συμπτώματα είναι:
- Ταχεία αναπνοή
- Πόνος στο στήθος (συνήθως χειροτερεύει με τον βήχα ή τις βαθιές αναπνοές)
- Καρδιακός ρυθμός πιο γρήγορος από το φυσιολογικό
- Βήχας και βήχας με αίμα
- Πολύ χαμηλή αρτηριακή πίεση
- Αίσθημα ζάλης
- Λιποθυμία
Μπορεί να αγνοήσετε αυτά τα σημάδια, ειδικά αν έχετε ένα ή δύο που φαίνεται να εξηγούνται από κάτι άλλο, πιο αθώο. Όμως οι ειδικοί τονίζουν ότι είναι σημαντικό να ανταποκριθείτε άμεσα αν τα παρουσιάσετε εσείς ή κάποιο κοντινό σας άτομο ένα από αυτά. «Αν κάποιος εμφανίσει αυτά τα συμπτώματα, είναι κρίσιμο να ζητήσει άμεση ιατρική φροντίδα», λέει ο Dr. Parsons.
Πηγές: Parade, MedlinePlus, CDC, NIH, PubMed, ARXIV, JACC, NIH, MDPI, PMC, ScienceDirect