Η μετα-σεξουαλική δυσφορία περιγράφει το παράδοξο συναίσθημα όπου κάποιοι άνθρωποι αισθάνονται άσχημα μετά από ένα πολύ καλό σεξ. Το φαινόμενο αυτό γεννά ερωτήματα γύρω από τις συναισθηματικές αντιδράσεις και τις προσωπικές αντιλήψεις που το συνοδεύουν.
Τι είναι η μετα-σεξουαλική δυσφορία
Η μετα-σεξουαλική δυσφορία (Post-Coital Dysphoria, PCD) είναι μια ψυχιατρική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από απρόσμενα και ανεξήγητα αρνητικά συναισθήματα όπως θλίψη, δυσθυμία, ευερεθιστότητα ή άγχος μετά από μια σεξουαλική επαφή ή οργασμό, ακόμα και όταν η εμπειρία ήταν ευχάριστη, σύμφωνα με το Cureus.
Τα συμπτώματα μπορεί να διαρκούν από λίγα λεπτά έως και αρκετή ώρα μετά την επαφή και μπορεί να περιλαμβάνουν κλάμα, εναλλαγές διάθεσης και αισθήματα ενοχής ή αυτοκατηγορίας. Η ακριβής αιτία του PCD δεν είναι πλήρως κατανοητή, αλλά έχει συσχετιστεί με παράγοντες όπως ψυχολογικό στρες, ιστορικό κακοποίησης, και ορμονικές μεταβολές. Η κατάσταση αυτή είναι υποαναγνωρισμένη και υπομελετημένη στην επιστημονική κοινότητα, και απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για την κατανόηση και την αντιμετώπισή της. Έχει παρατηρηθεί σε άνδρες και γυναίκες, με μια μελέτη να αναφέρει ότι περίπου 46% των γυναικών είχε βιώσει συμπτώματα PCD τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους.
Όταν ήταν στα πρώτα του 20, ο συγγραφέας Brandon G. Alexander από το Λος Άντζελες ένιωθε συχνά μια ανεξήγητη λύπη μετά το σεξ, ακόμα κι όταν ήταν «καλό» σεξ με άτομα που του άρεσαν.
«Ο καλύτερος τρόπος να περιγράψω αυτό το συναίσθημα είναι κενό ή μερικές φορές ντροπή, ανάλογα με τη σχέση και την πρόθεσή μου με το άτομο», ανέφερε ο 30χρονος ιδρυτής του ανδρικού lifestyle site New Age Gents στη HuffPost. «Ο πολιτισμός μας διδάσκει στους άνδρες πώς να συνδέονται σωματικά με κάποιον, αλλά αγνοούμε την αλήθεια ότι το σεξ είναι εξαιρετικά συναισθηματικό και πνευματικό. Η ιδέα ότι ένας άνδρας δεν θα ένιωθε τίποτα πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά το σεξ είναι μη ρεαλιστική, αλλά οι περισσότεροι έχουν εκπαιδευτεί να σκέφτονται το αντίθετο».
Αυτό που βίωνε ο Alexander πριν χρόνια είναι αυτό που οι ερευνητές ονομάζουν «μετα-σεξουαλική δυσφορία» (Post-Coital Dysphoria – PCD). Το PCD είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από συναισθήματα αναστάτωσης, μελαγχολίας, άγχους ή λύπης μετά το σεξ, ακόμα και όταν είναι καλό, συναινετικό σεξ. Η κατάσταση μπορεί να διαρκέσει από πέντε λεπτά έως δύο ώρες.
Ονομάζεται επίσης «post-coital tristesse», που κυριολεκτικά σημαίνει «λύπη» στα γαλλικά. Τον 17ο αιώνα, ο φιλόσοφος Baruch Spinoza το περιέγραψε με αυτόν τον τρόπο: Όταν η «απόλαυση της αισθησιακής ηδονής τελειώσει, ακολουθεί η μεγαλύτερη λύπη».
Πολλές μελέτες έχουν εξετάσει τις τρεις πρώτες φάσεις του ανθρώπινου σεξουαλικού κύκλου (διέγερση, κορύφωση, οργασμός), αλλά η φάση της εκτόνωσης έχει συχνά αγνοηθεί.
Αυτό όμως αρχίζει να αλλάζει. Σε μια μελέτη του 2015 που δημοσιεύτηκε στο Journal of Sexual Medicine, σχεδόν οι μισές γυναίκες που συμμετείχαν ανέφεραν ότι είχαν βιώσει PCD κάποια στιγμή στη ζωή τους, και περίπου το 5% δήλωσαν ότι το είχαν βιώσει συχνά τον προηγούμενο μήνα.
8 χρυσές συμβουλές για μια φλογερή σεξουαλική ζωή, σύμφωνα με ειδικό
Αυτοαπέχθεια και ντροπή – Πώς το βιώνουν οι άνδρες
Μια νέα μελέτη από την ίδια ερευνητική ομάδα, που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο, δείχνει ότι το PCD είναι σχεδόν εξίσου διαδεδομένο και στους άνδρες: Σε μια διαδικτυακή έρευνα με 1.208 άνδρες συμμετέχοντες, περίπου το 40% ανέφερε ότι είχε βιώσει PCD κάποια στιγμή στη ζωή του, και το 4% δήλωσε ότι το βιώνει τακτικά.
Σε αποσπάσματα από την έρευνα, άνδρες παραδέχονται ότι ένιωσαν «έντονο αίσθημα αυτοαπέχθειας» μετά το σεξ και «πολλή ντροπή». Άλλοι ανέφεραν ότι είχαν βιώσει «ξεσπάσματα κλάματος και πλήρη καταθλιπτικά επεισόδια» μετά το σεξ, που κάποιες φορές ανησυχούσαν σοβαρά τις συντρόφους τους.
«Οι άνδρες που ίσως υποφέρουν από PCD πιστεύουν ότι είναι οι μόνοι στον κόσμο που το βιώνουν, αλλά πρέπει να καταλάβουν ότι υπάρχει ποικιλία εμπειριών στη φάση της εκτόνωσης μετά το σεξ» — Robert Schweitzer, καθηγητής ψυχολογίας στο Queensland University of Technology στην Αυστραλία.
Παρά τον αριθμό των ανδρών που δήλωσαν ότι βιώνουν PCD, είναι δύσκολο για τους ερευνητές να το μελετήσουν, επειδή οι περισσότεροι άνδρες διστάζουν να μιλήσουν γι’ αυτό, δήλωσε ο Robert Schweitzer, κύριος συγγραφέας και των δύο μελετών και καθηγητής ψυχολογίας στο Queensland University of Technology στην Αυστραλία.
«Οι άνδρες που ίσως υποφέρουν από PCD πιστεύουν ότι είναι οι μόνοι στον κόσμο που το βιώνουν, αλλά πρέπει να καταλάβουν ότι υπάρχει ποικιλία εμπειριών στη φάση της εκτόνωσης μετά το σεξ», ανέφερε. «Όπως και με πολλές διαγνώσεις, προσφέρει κάποια ανακούφιση το να μπορείς να ονομάσεις αυτό το φαινόμενο». (Ο Schweitzer συνεχίζει να συλλέγει μαρτυρίες ανθρώπων με PCD για τη συνεχιζόμενη έρευνά του).
Είναι κακός στο σεξ ο σύντροφος σας; Δείτε πώς να βελτιώσετε την ερωτική ζωή σας
Πού οφείλεται αυτό;
Όσο για το γιατί είναι τόσο συχνό και στους άνδρες και στις γυναίκες, μια μελέτη με δίδυμα υποδεικνύει ότι τα γονίδια ενδέχεται να παίζουν κάποιο ρόλο. Το PCD επίσης συνδέεται συχνά με σεξουαλική κακοποίηση, τραύμα και σεξουαλική δυσλειτουργία, αλλά αυτό σίγουρα δεν ισχύει πάντα· στη νέα μελέτη, η πλειονότητα των ανδρών που ανέφεραν PCD δεν είχαν τέτοια ιστορικά και βρίσκονταν σε κατά τα άλλα υγιείς, ικανοποιητικές σχέσεις.
Πιο συχνά, ο Schweitzer θεωρεί ότι το PCD είναι αποτέλεσμα σωματικών και ψυχολογικών παραγόντων μαζί. Σωματικά, οι οργασμοί ενεργοποιούν έκρηξη ενδορφινών και άλλων ορμονών ευεξίας, αλλά στη συνέχεια ακολουθεί η προλακτίνη, μια νευροχημική ουσία που προκαλεί έντονο συναισθηματικό «πέσιμο». Ψυχολογικά, η μελέτη διαπιστώνει συσχέτιση μεταξύ συχνότητας εμφάνισης PCD και «υψηλής ψυχολογικής καταπόνησης» σε άλλους τομείς της ζωής του ατόμου.
Μερικές φορές, οι ψυχολογικοί παράγοντες εντείνονται από τη συνειδητοποίηση ότι δεν υπάρχει συναισθηματικός δεσμός με τον σεξουαλικό σύντροφο, όπως εξηγεί η Kimberly Resnick Anderson, σεξοθεραπεύτρια από το Λος Άντζελες που δεν έχει σχέση με τη μελέτη.
«Κάποιοι από τους πελάτες μου, ειδικά άνδρες με σεξουαλικούς εθισμούς, αναφέρουν μετα-σεξουαλική δυσφορία επειδή βαθιά μέσα τους γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει δεσμός με το άτομο με το οποίο κοιμούνται», δήλωσε η Resnick Anderson.
Άλλες φορές, οι ασθενείς ανησυχούν ότι οι σύντροφοί τους απλώς “έκαναν το χατίρι” χωρίς πραγματικό ενδιαφέρον για το σεξ.
«Αν πιστεύεις ότι ο σύντροφός σου συμμετείχε απλώς “για να μην χαλάσει το κλίμα” και δεν ενδιαφερόταν ειλικρινά, μπορεί να οδηγηθείς σε συναισθήματα ντροπής και ενοχής», πρόσθεσε η Resnick Anderson.
Πόσο πρέπει να διαρκεί το σεξ – Τι απάντησαν οι γυναίκες, σύμφωνα με μελέτη
Τα αντιφατικά συναισθήματα του σεξ
Αυτό που είναι σημαντικό να θυμόμαστε, ανέφερε η Resnick Anderson, είναι ότι το σεξ μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα σε διαφορετικές φάσεις της ζωής σας. Και όπως δείχνουν αυτές οι πρόσφατες μελέτες, τα πολύπλοκα, αντιφατικά συναισθήματα μετά το σεξ είναι απολύτως φυσιολογικά.
«Χρειάζεται να ανοίξουμε περισσότερο τη συζήτηση για τους άνδρες και την οικειότητα. Όσο περισσότερο λέμε στους άνδρες ότι είναι ΟΚ να νιώθουν ή να προστατεύουν την καρδιά τους περιμένοντας να κάνουν σεξ τόσο περισσότερο θα αλλάζουμε τις παλιές αντιλήψεις γύρω από τους άνδρες και το σεξ». — Brandon G. Alexander, lifestyle writer
Ίσως να υπάρχουν και τρόποι να περιοριστούν τα αρνητικά συναισθήματα: για αρχή, μείνε μαζί με τον άλλον μετά το σεξ αντί να φεύγεις αμέσως ή αν είσαι σε σχέση, κάντε αγκαλιές αντί να πηγαίνετε κατευθείαν στο σαλόνι για Netflix. Μια μελέτη του 2012 για τη φάση της εκτόνωσης του σεξ έδειξε ότι τα ζευγάρια που μιλούν, φιλιούνται και αγκαλιάζονται μετά τη σεξουαλική πράξη δηλώνουν μεγαλύτερη σεξουαλική και συντροφική ικανοποίηση.
Και το πιο σημαντικό: να είστε ειλικρινείς για τα συναισθήματά σας μετά το σεξ, χωρίς να ρίχνετε ευθύνες ούτε σε εσένα ούτε στον σύντροφό σας. Όπως δείχνουν οι συνεχώς αυξανόμενες έρευνες, άνδρες και γυναίκες βιώνουν ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων μετά το σεξ και αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό.
Αυτό είναι κάτι που ο Alexander, ο συγγραφέας που βίωνε συχνά PCD στα 20 του, έπρεπε να μάθει μόνος του καθώς πλησίαζε τα 30.
Σεξ στον ύπνο: Τι είναι η sexsomnia και πώς διαφέρει από τα ερωτικά όνειρα
«Ως άνδρας, δεν πρέπει να μουδιάζεις ή να προσπαθείς να αντιμετωπίσεις το PCD στη σιωπή», ανέφερε. «Χρειάζεται να μιλάμε περισσότερο για τους άνδρες και την οικειότητα. Όσο περισσότερο λέμε στους άνδρες ότι είναι ΟΚ να νιώθουν ή να προστατεύουν την καρδιά τους περιμένοντας να κοιμηθούν με κάποιον τόσο περισσότερο θα αλλάζουν οι παλιές αντιλήψεις γύρω από τους άνδρες και το σεξ».