Μετά το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, πολλοί αναρωτιούνται αν είναι ασφαλές να καταναλωθεί το φαγητό που περίσσεψε και για πόσο διάστημα μπορεί να διατηρηθεί χωρίς να υπάρξει κίνδυνος για την υγεία.
Πώς συντηρείται σωστά και για πόσο χρόνο το φαγητό που περίσσεψε – Τα επικίνδυνα λάθη που κάνουμε
Χριστουγεννιάτικο τραπέζι: Τι να κάνετε αν περισσέψει φαγητό
Το φαγητό χαλάει κυρίως λόγω της ανάπτυξης μικροοργανισμών (βακτήρια, μύκητες, ζύμες) και βιοχημικών αντιδράσεων που αλλάζουν τη γεύση, την οσμή και την υφή, καθιστώντας το μη αποδεκτό ή και επικίνδυνο για κατανάλωση. Οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν αυτή τη διαδικασία χωρίζονται σε «εσωτερικούς» (π.χ. φυσικοχημικές ιδιότητες του τροφίμου όπως pH, ενεργότητα νερού, θρεπτικά συστατικά, φυσικά ένζυμα) και «εξωτερικούς» (θερμοκρασία, οξυγόνο, υγρασία, επιμολύνσεις κατά τη συγκομιδή, τη σφαγή, την επεξεργασία και την αποθήκευση), σύμφωνα με το International Journal of Food Microbiology.
Σε ευνοϊκές συνθήκες, λίγοι από τους πολλούς μικροοργανισμούς που υπάρχουν ή επιμολύνουν ένα τρόφιμο θα επικρατήσουν, θα πολλαπλασιαστούν και, μέσω των μεταβολιτών που παράγουν ή μέσω ενζυμικών/χημικών αντιδράσεων, θα οδηγήσουν σε δυσοσμία, αποχρωματισμό, γλίτσα ή αλλοίωση της γεύσης, δηλαδή στη λεγόμενη αλλοίωση του τροφίμου.
Η Dr Kim-Yen Phan-Thien από τη Σχολή Επιστημών του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ μοιράζεται τις συμβουλές της για την ασφάλεια τροφίμων και τη διαχείριση των περισσευμάτων σας, ώστε να τα αξιοποιήσετε στο έπακρο.
Κάθε Χριστούγεννα, φαίνεται πως υπάρχει μία εγγύηση: Ένα τραπέζι φορτωμένο με τόσο φαγητό που θα μπορούσε να ταΐσει ένα κοπάδι και, παρά τις γρήγορες υποσχέσεις μας μετά από κάθε γιορτινό γεύμα ότι «του χρόνου θα το μαζέψουμε λίγο», σαν τη Μέρα της Μαρμότας, το επαναλαμβάνουμε. Αλλά μαζί με κάθε υπερβολικό χριστουγεννιάτικο συμπόσιο έρχεται ίσως το καλύτερο μέρος της εποχής, τα περισσεύματα.
Κατά κάποιο τρόπο, το cranberry μοιάζει πιο γλυκό, η τραγανή πέτσα του χοιρινού πιο νόστιμη και οι πατάτες πιο λαχταριστές. Ωστόσο, μπορεί να μοιάζει και με ατελείωτη αποστολή το να καταναλώσουμε όλο αυτό το φαγητό από φόβο μην πάει χαμένο, αλλά για πόσο πραγματικά μπορούμε να αποθηκεύσουμε τα περισσεύματα μετά την Ημέρα των Χριστουγέννων;
Η Dr Kim-Yen Phan-Thien από τη Σχολή Επιστημών του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ είναι ειδικός στην ασφάλεια τροφίμων και μοιράζεται τους καλύτερους κανόνες και πρακτικές που πρέπει να ακολουθήσουμε αυτή τη γιορτινή περίοδο, ώστε να απολαύσουμε τα περισσεύματα χωρίς να ανησυχούμε για την υγεία μας.
Ειδικοί εξηγούν πώς να αφαιρέσετε τα χημικά από φρούτα και λαχανικά – Αρκεί ένα απλό πλύσιμο;
Κάντε «φίλο» σας τη ζώνη κινδύνου
Ο τρόπος με τον οποίο μεταχειριζόμαστε το φαγητό επηρεάζει την ασφάλειά του και τη διάρκειά του. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει ένας μόνο κανόνας που να ισχύει για όλα. Όμως, για να εξασφαλίσετε τη μεγαλύτερη δυνατή διάρκεια ζωής για τα περισσεύματά σας, η Dr Phan-Thien συνιστά την τεχνική ελέγχου της θερμοκρασίας.
«Όταν σερβίρετε φαγητό, τα ζεστά φαγητά πρέπει να διατηρούνται ζεστά και τα κρύα φαγητά κρύα. Το φαγητό πρέπει να διατηρείται πάνω από 60 βαθμούς Κελσίου ή κάτω από 5 βαθμούς, και μεταξύ 5 και 60 βαθμών είναι αυτό που μπορούμε να θεωρήσουμε ως “ζώνη κινδύνου”», αναφέρει. «Αυτό το εύρος θερμοκρασίας ευνοεί την ανάπτυξη μικροβίων».
Το χριστουγεννιάτικο μεσημεριανό μπορεί να εξελιχθεί σε μαραθώνιο ωρών, καταλήγοντας σε λήθαργο από το πολύ φαγητό, αλλά αυτό δεν είναι καλό για το φαγητό που κάθεται πάνω στο τραπέζι, εκτεθειμένο.
«Είναι ωραίο να υπάρχει ένας τεράστιος μπουφές, αλλά αν οι άνθρωποι αφήνουν το φαγητό έξω για αρκετές ώρες, δεν θα πρέπει να κρατάτε αυτό το φαγητό για να το φάτε αργότερα», εξηγεί η Dr Phan-Thien.
«Αν έχει μείνει για τέσσερις ώρες σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, θα αναπτυχθούν παθογόνα. Είναι προτιμότερο να διαχειρίζεστε το φαγητό σας βγάζοντας μικρότερες ποσότητες, διατηρώντας τα υπόλοιπα κατάλληλα αποθηκευμένα στο ψυγείο και επανατοποθετώντας τα όσο χρειάζεται».
Το φαγητό μπορεί να μείνει στο τραπέζι για διάστημα έως δύο ωρών. Αν αποθηκευτεί στο ψυγείο εντός αυτού του χρονικού πλαισίου, μπορεί να καταναλωθεί ως περισσεύματα. Ανάλογα με το είδος του φαγητού, συνήθως είναι ασφαλές να καταναλωθεί μέσα σε δύο με τρεις ημέρες και είναι απαραίτητο τα φαγητά που ήταν ζεστά να ξαναζεσταθούν καλά.
«Ένα ψητό γαλοπούλας είναι γενικά ασφαλές για κατανάλωση όταν έχει μαγειρευτεί σωστά, καθώς η θερμική επεξεργασία σκοτώνει τα παθογόνα. Όμως, αν πρόκειται να αποθηκεύσετε και να καταναλώσετε τα περισσεύματα αργότερα, πρέπει να τα βάλετε στο ψυγείο ή την κατάψυξη το συντομότερο δυνατό», εξηγεί η Dr Phan-Thien.
«Αν έχει μείνει στη ζώνη κινδύνου για πάνω από δύο ώρες, πρέπει να το φάτε ή να το ψύξετε αμέσως. Δεν πρέπει να καταναλώσετε τα περισσεύματα αν έχουν περάσει πάνω από τέσσερις ώρες».
Τα τρόφιμα που τρώμε τα Χριστούγεννα και πόσο καιρο διατηρούνται
| Τρόφιμο | Πόσο διατηρείται | Πώς το διατηρούμε σωστά |
|---|---|---|
| Χοιρινό ψητό | 3–4 ημέρες στο ψυγείο | Σε αεροστεγές δοχείο, στο πιο κρύο ράφι |
| Γαλοπούλα ψητή | 3–4 ημέρες | Καθαρισμένη από κόκαλα, καλά σκεπασμένη |
| Αρνί / κατσίκι | 3 ημέρες | Αεροστεγώς στο ψυγείο |
| Κοκορέτσι | 1–2 ημέρες | Σφιχτά τυλιγμένο, καταναλώνεται γρήγορα |
| Πατάτες φούρνου | 2–3 ημέρες | Σε δοχείο στο ψυγείο |
| Σαλάτες με μαγιονέζα | 24 ώρες | Μόνο στο ψυγείο, όχι σε θερμοκρασία δωματίου |
| Πράσινες σαλάτες (χωρίς σος) | 1–2 ημέρες | Στεγνές, με χαρτί κουζίνας σε δοχείο |
| Τυριά σκληρά (γραβιέρα, κεφαλοτύρι) | 2–3 εβδομάδες | Τυλιγμένα σε λαδόκολλα στο ψυγείο |
| Τυριά μαλακά (φέτα) | 5–7 ημέρες | Σε άλμη ή καλά κλειστό δοχείο |
| Αλλαντικά | 3–5 ημέρες μετά το άνοιγμα | Τυλιγμένα και διατηρημένα στο ψυγείο |
| Μελομακάρονα | 10–15 ημέρες | Σε μεταλλικό κουτί, σε δροσερό μέρος |
| Κουραμπιέδες | 2–3 εβδομάδες | Σε κουτί, μακριά από υγρασία |
| Βασιλόπιτα | 5–7 ημέρες | Τυλιγμένη, σε θερμοκρασία δωματίου |
| Γλυκά με κρέμα | 2–3 ημέρες | Πάντα στο ψυγείο |
| Κρασί (ανοιγμένο) | 3–5 ημέρες | Στο ψυγείο, καλά κλειστό |
| Λικέρ / ποτά | Μήνες | Σε σκοτεινό και δροσερό μέρος |
Διαχείριση τροφίμων για ασφάλεια του φαγητού που περίσσεψε
Ο ρυθμός ψύξης θα καθορίσει την ποιότητα των περισσευμάτων σας και το ψυγείο σας, όσο αποδοτικό κι αν είναι, μπορεί να τα διατηρήσει φρέσκα μόνο αν η θερμοκρασία του παραμένει σταθερή. Όμως, με στοίβες φαγητού να γεμίζουν κάθε ράφι, αυτό δεν είναι εφικτό.
Η λύση που προτείνει η Dr Phan-Thien είναι να αποφεύγουμε τη συσκευασία μεγάλων ποσοτήτων σε ένα δοχείο. Επίσης, για να αποφύγετε τη συμπύκνωση υγρασίας μέσα στο δοχείο, αφήστε το φαγητό να σταματήσει να αχνίζει πριν το βάλετε μέσα.
Πόσες μέρες συντηρείται το μαγειρεμένο κοτόπουλο στο ψυγείο – Πώς θα καταλάβετε αν χάλασε
Έχει σημασία αν αγγίξει το φαγητό μια μύγα;
Μια μύγα που κάθεται πάνω στο φαγητό μετά από ώρες μαγειρέματος είναι απογοητευτική. Ενώ κάποιοι κάνουν τα στραβά μάτια, άλλοι το πετούν στα σκουπίδια.
Σύμφωνα με την Dr Phan-Thien, το πρόβλημα με τις μύγες είναι ότι έλκονται από την κοπριά, η οποία μπορεί να περιέχει οργανισμούς όπως η Escherichia coli και η Salmonella enterica.
«Το πρόβλημα όταν μια μύγα κάθεται πάνω στο φαγητό είναι ότι μπορεί να μεταφέρει παθογόνα, πέρα από το ότι είναι κάπως αηδιαστικό», αναφέρει.
Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι πρέπει να πετάξετε το φαγητό, αλλά αυτό εξαρτάται από το κάθε άτομο.
«Αν το φαγητό έχει μείνει σε θερμοκρασία που ευνοεί την ανάπτυξη μικροβίων, αυτοί οι παθογόνοι οργανισμοί μπορούν να πολλαπλασιαστούν και ο κίνδυνος για την ασφάλεια του φαγητού αυξάνεται. Να θυμάστε επίσης πως πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν πρόκειται για ευάλωτες ομάδες – παιδιά, ηλικιωμένους, εγκύους και ανοσοκατεσταλμένα άτομα – καθώς αυτές οι ομάδες μπορεί να νοσήσουν με μικρότερη δόση παθογόνων».
Τι συμβαίνει όταν ταΐζουμε τον σκύλο μας με χριστουγεννιάτικο φαγητό;
Δεν ανησυχούμε μόνο για τη δική μας υγεία αλλά και για την υγεία των τετράποδων φίλων μας. Η Dr Anne Quain από τη Σχολή Κτηνιατρικής του Πανεπιστημίου του Σίδνεϊ αναφέρει πως κάθε χρόνο μετά τα Χριστούγεννα βλέπει πολλά περιστατικά με σκύλους που υποφέρουν από εμετό και διάρροια, έχοντας φάει λιχουδιές και περισσεύματα από το τραπέζι.
Συμβουλεύει:
«Τα περισσότερα περιστατικά αφορούσαν σκύλους που έφαγαν είτε το χριστουγεννιάτικο ζαμπόν, αρνί ή γαλοπούλα και είχαμε κάποια περιστατικά και από γαρίδες».
«Οι σκύλοι έχουν συνήθως μια αρκετά ήπια διατροφή. Μια ξαφνική κατανάλωση λιπαρών εορταστικών φαγητών μπορεί να προκαλέσει χάος στο πεπτικό τους σύστημα, οδηγώντας σε γαστρεντερίτιδα, διάρροια ή παγκρεατίτιδα. Μπορεί επίσης να υποφέρουν από εντερική απόφραξη ή διάτρηση λόγω ξένων σωμάτων, όπως κόκαλα, ξυλάκια από σουβλάκι ή οδοντογλυφίδες».
Κάνει κακό στην υγεία ο υδράργυρος στον τόνο; Τι ισχύει για την εγκυμοσύνη και τις ευπαθείς ομάδες
Ως γενικός κανόνας, αν το κατοικίδιό σας δεν αισθάνεται καλά, πηγαίνετέ το στον κτηνίατρο. Μην καθυστερείτε, ειδικά αν έχει εμετό ή διάρροια και ιδιαίτερα αν δεν πίνει νερό. Θα μπορούσε να είναι μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση, όπως η παγκρεατίτιδα ή η διαστολή και στροφή στομάχου.