Πρωτοποριακή μελέτη συμπεραίνει ότι ο καρκίνος μπορεί να ανιχνευθεί αθόρυβα, πολύ πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα. Μπορεί ένα απλό τεστ αίματος να ανιχνεύσει τον καρκίνο χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα; Ποια τα νέα δεδομένα;
Καρκίνος του πνεύμονα: Τα 9 ύπουλα συμπτώματα που δεν πρέπει να αγνοήσετε
Νέα αιματολογική εξέταση εντοπίζει τον καρκίνο 3 χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα, μέσω της ανίχνευσης ctDNA
Ορισμένοι καρκίνοι μπορούν να παραμείνουν κρυφοί και να εξελίσσονται για χρόνια χωρίς εμφανή συμπτώματα, αλλά ερευνητές του Johns Hopkins ανακάλυψαν ότι θραύσματα DNA όγκου μπορούν να ανιχνευθούν στην κυκλοφορία του αίματος πολύ πριν εμφανιστούν κλινικά σημάδια.
Σύμφωνα με μελέτη του 2025 με επικεφαλής τον Αμερικανό Yuxuan Wang, επίκουρο καθηγητή ογκολογίας στο Johns Hopkins University School of Medicine, ένα εργαστηριακό τεστ πρώιμης ανίχνευσης πολλαπλών καρκίνων εντόπισε DNA προερχόμενο από όγκους σε δείγματα αίματος που ελήφθησαν έως και τρία χρόνια πριν από την επίσημη διάγνωση καρκίνου, προσφέροντας ένα κρίσιμο παράθυρο για νωρίτερη παρέμβαση.
Βιοδείκτες που διαγιγνώσκουν τον καρκίνο πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα
Σύμφωνα με το άρθρο του 2024 «Biomarkers for Early Cancer Detection: A Landscape View of Recent Advancements, Spotlighting Pancreatic and Liver Cancers», οι συγγραφείς ανέλυσαν δεδομένα από πάνω από 30.000 επιστημονικές δημοσιεύσεις και πάνω από 4.000 βιοδείκτες για καρκίνο ήπατος και 3.000 για καρκίνο παγκρέατος, αποκαλύπτοντας αυξανόμενη ερευνητική δραστηριότητα και εντοπίζοντας 1.163 βιοδείκτες παγκρέατος και 3.582 βιοδείκτες ήπατος με διαγνωστικό ή προγνωστικό δυναμικό.
Τονίζουν ότι παρά αυτήν την ταχεία επέκταση, η πρώιμη διάγνωση αυτών των καρκίνων παραμένει δύσκολη λόγω υψηλής θνησιμότητας και πολυπλοκότητας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ενσωμάτωση κλινικής επικύρωσης για την ανάπτυξη πρακτικών διαγνωστικών εργαλείων.
Και άλλες έρευνες σημειώνουν σημαντική πρόοδο στην πρώιμη ανίχνευση καρκίνου μέσω απλών αιματολογικών εξετάσεων, που μπορούν να εντοπίσουν τον καρκίνο πριν εμφανιστούν συμπτώματα:
- Ένα τεστ πρώιμης ανίχνευσης πολλαπλών καρκίνων (MCED), χρησιμοποιώντας πρότυπα κυτταρικού ελεύθερου DNA (cfDNA) από εκατοντάδες ασυμπτωματικά άτομα, έδειξε περίπου 87% ευαισθησία και 98% ειδικότητα στην ανίχνευση πρώιμων σταδίων καρκίνου.
- Το τεστ PAC-MANN από το Oregon Health & Science University ανιχνεύει δραστηριότητα πρωτεάσης σε μόλις 8 µL αίματος, δίνει αποτελέσματα σε 45 λεπτά, κοστίζει λιγότερο από ένα λεπτό και — σε συνδυασμό με τον δείκτη CA 19-9 — πέτυχε 85% ακρίβεια στην ανίχνευση πρώιμου καρκίνου παγκρέατος.
Αυτές οι καινοτομίες σηματοδοτούν σημαντικά βήματα προς προσιτές, γρήγορες και μη επεμβατικές επιλογές ελέγχου που θα μπορούσαν να εντοπίσουν πολλούς τύπους καρκίνου σε πρώιμο, θεραπεύσιμο στάδιο.
Τεστ αίματος ανιχνεύει καρκινικό DNA
Οι ερευνητές ανέλυσαν δείγματα αίματος από άτομα χωρίς ορατά σημάδια νόσου και βρήκαν δείκτες σχετιζόμενους με όγκους στην κυκλοφορία του αίματος χρόνια πριν από τη διάγνωση καρκίνου.
«Τρία χρόνια νωρίτερα παρέχουν χρόνο για παρέμβαση. Οι όγκοι πιθανόν να είναι πολύ λιγότερο προχωρημένοι και πιο πιθανό να θεραπευτούν», σημείωσε ο Wang, σύμφωνα με το Earth.
Χρησιμοποιώντας ευαίσθητες μεθόδους, ανίχνευσαν αλλαγές στο DNA — γενετικό υλικό που υπάρχει σε κάθε κύτταρο — που απελευθερώνουν οι όγκοι στο αίμα. Η πρώιμη ανίχνευση αυτών των θραυσμάτων απαιτεί προηγμένη τεχνολογία και προσεκτική ανάλυση, επιτρέποντας καλύτερα αποτελέσματα και εξατομικευμένη φροντίδα.
Καρκίνος του δέρματος: Δύο βασικά σημάδια που πρέπει να ξέρουμε για να προστατευτούμε
Πρώιμα σημάδια καρκίνου σε δείγματα αίματος
Η ομάδα εξέτασε αποθηκευμένα δείγματα αίματος από τη μελέτη Atherosclerosis Risk in Communities (ARIC), που διεξάγεται από τη δεκαετία του 1980 και παρακολουθεί χιλιάδες ανθρώπους για την κατανόηση των αιτιών καρδιαγγειακών παθήσεων. Αναλύοντας δείγματα που συλλέχθηκαν πάνω από τρία χρόνια πριν από τη διάγνωση, μελέτησαν την πραγματική εξέλιξη του καρκίνου, ενισχύοντας τα ευρήματά τους χωρίς να βασίζονται σε τεχνητές εργαστηριακές συνθήκες.
Αιματολογική εξέταση ανιχνεύει καρκίνο πριν εμφανιστούν συμπτώματα
Πολλές εξετάσεις ανιχνεύουν τη νόσο μόνο αφού εμφανιστούν συμπτώματα. Η μελέτη αυτή αποκαλύπτει ένα παράθυρο για νωρίτερη ανίχνευση, επιτρέποντας την έναρξη θεραπείας νωρίτερα.
«Αυτή η μελέτη δείχνει την υπόσχεση των MCED τεστ στην πολύ πρώιμη ανίχνευση καρκίνων και θέτει τα πρότυπα ευαισθησίας που απαιτούνται για την επιτυχία τους», δήλωσε ο Bert Vogelstein, συνδιευθυντής του Ludwig Center στο Johns Hopkins.
Οργανισμοί όπως τα National Institutes of Health υποστηρίζουν εδώ και χρόνια την έρευνα για πρώιμη ανίχνευση, με ευρείες επιπτώσεις στη δημόσια υγεία. Η ανίχνευση σε πρώιμο στάδιο συχνά σημαίνει απλούστερη θεραπεία.
Η έγκαιρη διάγνωση βοηθά στη θεραπεία του καρκίνου
Η πρώιμη διάγνωση διευκολύνει την αντιμετώπιση. Στοχευμένες θεραπείες ή λιγότερο επιθετικές παρεμβάσεις μπορούν να εφαρμοστούν πριν ο καρκίνος εξαπλωθεί. Ο συνδυασμός αιματολογικών εξετάσεων με απεικονίσεις ή άλλους ελέγχους μπορεί να δημιουργήσει νέες οδούς φροντίδας καρκίνου. Οι ερευνητές συνεχίζουν να βελτιώνουν αυτές τις μεθόδους ώστε να αποφευχθεί το στρες για τους ασθενείς και να ελεγχθούν τα κόστη.
O τακτικός αιματολογικός έλεγχος μπορεί να σώσει ζωές
Οι άνθρωποι συχνά επισκέπτονται γιατρούς μόνο όταν εμφανίζονται συμπτώματα, αλλά ο τακτικός αιματολογικός έλεγχος — ακόμα και όταν νιώθουν υγιείς — μπορεί να ανιχνεύσει νωρίς προβλήματα υγείας, αποτρέποντας σοβαρές καταστάσεις. Αν ενταχθούν στην τακτική φροντίδα, αυτές οι εξετάσεις μπορεί να γίνουν τόσο συνηθισμένες όσο οι μετρήσεις αρτηριακής πίεσης ή χοληστερίνης, μεταμορφώνοντας τις ετήσιες εξετάσεις και τις παραπομπές για περαιτέρω έλεγχο.
Η αιματολογική εξέταση μπορεί να ανιχνεύσει περισσότερα από τον καρκίνο
Παρότι η μελέτη εστίασε στον καρκίνο, η ανίχνευση μέσω αίματος έχει ευρύτερο δυναμικό. Άλλες ασθένειες μπορεί επίσης να εκπέμπουν πρώιμα σήματα στην κυκλοφορία. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι αυτή η προσέγγιση μπορεί να βελτιώσει τη διαχείριση χρόνιων παθήσεων, εντοπίζοντας προβλήματα πριν εμφανιστούν κλινικά σημάδια. Απαιτούνται μεγάλες κλινικές δοκιμές για να καθοριστεί η βέλτιστη χρήση αυτών των στρατηγικών.
Προκλήσεις και επόμενα βήματα
Ορισμένα εργαστήρια ήδη εξετάζουν δείκτες γενετικών αλλαγών σχετιζόμενων με όγκους, αλλά η βελτίωση της ακρίβειας συνεχίζεται. Οι ψευδώς θετικές και οι περιττές επεμβάσεις παραμένουν ανησυχίες. Οι ερευνητές εργάζονται για την καθιέρωση προτύπων που θα διασφαλίζουν αξιοπιστία και προσβασιμότητα. Δεδομένου ότι διαφορετικοί καρκίνοι παράγουν διαφορετικά πρότυπα DNA, η συλλογή ποικίλων δεδομένων είναι κρίσιμη για να καθοριστεί πού οι αιματολογικές εξετάσεις είναι πιο αποτελεσματικές.
Το σύμπτωμα του καρκίνου που μπορείτε να εντοπίσετε μόνο τη νύχτα – Πότε πρέπει να ανησυχήσετε
Τι σημαίνουν αυτά για τη μελλοντική έρευνα
Οι επιστήμονες πλέον γνωρίζουν τα επίπεδα μεταλλάξεων που πρέπει να ανιχνεύουν οι αιματολογικές εξετάσεις για την πρώιμη διάγνωση καρκίνου. Ορισμένα δείγματα έδειξαν αλλαγές DNA σε επίπεδα έως και 79 φορές χαμηλότερα από τα μετέπειτα, παρέχοντας σημεία αναφοράς για τη βελτίωση της ευαισθησίας των τεστ. Αυτά τα ευρήματα θα καθοδηγήσουν μελλοντικές δοκιμές που θα εστιάζουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, συχνότητα εξετάσεων και συνδυασμό αιματολογικών εξετάσεων με άλλους δείκτες όπως πρωτεΐνες ή ανοσολογικές αντιδράσεις.
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Cancer Discovery.
Πηγές: Earth, NIH, AACR, Cornell University, PMC, PubMed, ACS Publications