Σύνδρομο ανήσυχων ποδιών: Τι το προκαλεί και πώς θα βρείτε ανακούφιση

Το αίσθημα ανησυχίας στα πόδια τη νύχτα μπορεί να διαταράξει τον ύπνο και την καθημερινή σας ζωή. Αυτή η κοινή νευρολογική πάθηση προκαλεί δυσάρεστες αισθήσεις που δημιουργούν μια ακαταμάχητη ανάγκη να κινείτε τα πόδια σας, ειδικά όταν είστε σε ηρεμία. Η κατανόηση του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών και των αιτιών του μπορεί να σας βοηθήσει να βρείτε ανακούφιση και να βελτιώσετε την ποιότητα ζωής σας.

Κοιμάστε περισσότερο από 9 ώρες; Για ποια σοβαρή νόσο ίσως να διατρέχετε κίνδυνο – Νέα ανατρεπτική μελέτη

Τι είναι το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, πώς σας επηρεάζει και πώς αντιμετωπίζεται;

Όταν η κόρη της Αμερικανής νοσηλεύτριας Karla Dzienkowski άρχισε να την ξυπνά τη νύχτα με έναν διαπεραστικό πόνο στα πόδια που μόνο το περπάτημα μπορούσε να ανακουφίσει, η οικογένεια πέρασε χρόνια αβεβαιότητας. Η κόπωση και οι πτώσεις στους βαθμούς της προεφηβικής κόρης αντικατόπτριζαν τις συνέπειες των ανήσυχων νυχτών, μέχρι που έλαβαν τελικά διάγνωση: σύνδρομο ανήσυχων ποδιών (RLS).

Με ποσοστά εμφάνισης από 4% έως 29% στους ενήλικες των δυτικών χωρών, το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών είναι μια συχνή αλλά συχνά παρεξηγημένη νευρολογική πάθηση, που χαρακτηρίζεται από μια ανεξέλεγκτη ανάγκη για κίνηση των ποδιών, ειδικά τη νύχτα.

Τι είναι το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών;

«Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών είναι μια νευρολογική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την ανάγκη για κίνηση, η οποία συχνά συνοδεύεται από ένα δυσάρεστο αίσθημα», δήλωσε ο Αμερικανός Dr. John Winkelman, επικεφαλής του προγράμματος κλινικής έρευνας για τις διαταραχές ύπνου στο Massachusetts General Hospital και καθηγητής ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Harvard, σύμφωνα με το CNN.

Το δυσάρεστο αίσθημα — που περιγράφεται ως ανατριχιαστικό, πόνος, μυρμήγκιασμα ή σφυγμός — εντοπίζεται συχνότερα στα πόδια και μερικές φορές στα χέρια, πρόσθεσε. Η ανησυχία εμφανίζεται συχνά όταν τα άτομα με την πάθηση κάθονται ή είναι ξαπλωμένα, και ανακουφίζεται με την κίνηση, δήλωσε ο Winkelman.

Τα συμπτώματα είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν όταν το άτομο είναι σε κατάσταση ηρεμίας, συνήθως τη νύχτα – και επειδή το σύνδρομο επηρεάζει τον ύπνο, κατατάσσεται ως διαταραχή ύπνου, είπε ο Winkelman.

Σε μέτριες έως σοβαρές περιπτώσεις, τα άτομα βιώνουν το σύνδρομο αρκετές φορές την εβδομάδα – και στις πιο ακραίες περιπτώσεις, τα συμπτώματα μπορεί να καθυστερήσουν τον ύπνο για αρκετές ώρες, δήλωσε ο Αμερικανός Dr. Brian Koo, αναπληρωτής καθηγητής νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Yale και διευθυντής του Yale Center for Restless Legs Syndrome.

Τι προκαλεί το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών;

Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών (RLS) εμφανίζεται όταν ο εγκέφαλος και τα νεύρα δεν έχουν αρκετό σίδηρο, προκαλώντας διαταραχή στη λειτουργία της ντοπαμίνης (μιας χημικής ουσίας του εγκεφάλου που ελέγχει την κίνηση), και όταν ορισμένα γονίδια και ιατρικές παθήσεις κάνουν τα πόδια να αισθάνονται άβολα.

Σύμφωνα με το άρθρο του 2017 με τίτλο «Restless legs syndrome: From pathophysiology to clinical diagnosis and management», το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών συνδέεται συχνά με την ανεπάρκεια σιδήρου, την εγκυμοσύνη και τη νεφρική ανεπάρκεια (ουραιμία), και τα συμπτώματά του — όπως η ανάγκη για κίνηση των ποδιών — ακολουθούν έναν καθαρό νυχτερινό (κιρκαδικό) ρυθμό και συχνά συνοδεύονται από περιοδικές κινήσεις των άκρων.

Ευρυαγγείες: 3 τρόποι να τις εξαφανίσετε τις αντιαισθητικές φλεβίτσες

Η μελέτη αναφέρει επίσης ότι ο χαμηλός σίδηρος στον εγκέφαλο διαταράσσει τα μονοπάτια της ντοπαμίνης, ειδικά στην κυτταρική ομάδα A11, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη του RLS, και τονίζει τους γενετικούς δεσμούς (π.χ. BTBD9, MEIS1) και τις θεραπευτικές επιλογές, συμπεριλαμβανομένων των αγωνιστών ντοπαμίνης και των α2δ αγωνιστών.

• Ο χαμηλός σίδηρος στον εγκέφαλο διαταράσσει τα σήματα ντοπαμίνης στις περιοχές κίνησης — αυτό έχει διαπιστωθεί τόσο σε ανθρώπους όσο και σε μελέτες σε ζώα
• Γενετικοί παράγοντες, που περιλαμβάνουν γονίδια όπως τα MEIS1 και BTBD9, κάνουν μερικούς ανθρώπους πολύ πιο επιρρεπείς στο RLS
• Νευρικά προβλήματα και χρόνιες παθήσεις (π.χ. διαβήτης, προβλήματα νεφρών, νευροπάθεια) ερεθίζουν τα πόδια και ενεργοποιούν τα συμπτώματα
• Άλλοι παράγοντες όπως η εγκυμοσύνη, ο χαμηλός σίδηρος στο αίμα, ορισμένα φάρμακα (αντικαταθλιπτικά, αντιισταμινικά), η καφεΐνη, το αλκοόλ και η νικοτίνη μπορεί να το επιδεινώσουν

Ποιοι το εμφανίζουν;

Δύο ισχυροί παράγοντες παίζουν ρόλο στο ποιος εμφανίζει το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών: η γενετική και τα επίπεδα σιδήρου. Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών εμφανίζεται συχνά σε οικογένειες, και οι γενετικοί δείκτες καλύπτουν περίπου το 20% της πρόβλεψης για το ποιος θα το εμφανίσει, δήλωσε ο Winkelman.

Άτομα με έλλειψη σιδήρου είναι επίσης πιο πιθανό να εμφανίσουν το σύνδρομο, περιλαμβανομένων των εγκύων, όσων υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση, όσων έχουν έμμηνο ρύση, όσων έχουν αναιμία ή είναι χορτοφάγοι, δήλωσε ο Winkelman. Άτομα που παίρνουν αντικαταθλιπτικά τύπου εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) ενδέχεται επίσης να είναι ευάλωτα στο σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, πρόσθεσε.

Η πάθηση είναι διπλάσια σε συχνότητα στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες και πολύ πιο συχνή όσο αυξάνεται η ηλικία, δήλωσε ο Winkelman. Ωστόσο, όπως διαπίστωσε η Dzienkowski, και τα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών.

Αντιμετώπιση με αλλαγές στον τρόπο ζωής

Για τη θεραπεία του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών, ένα καλό πρώτο βήμα είναι να εντοπιστούν όσα μπορεί να επιδεινώνουν την πάθηση, δήλωσε ο Winkelman. Το αλκοόλ, άλλα φάρμακα και τα απλά σάκχαρα μπορεί να συμβάλλουν στα συμπτώματα, είπε ο Koo.

Αν τα επίπεδα σιδήρου είναι χαμηλά — ή ακόμα και οριακά χαμηλά — τα από του στόματος συμπληρώματα διατροφής σιδήρου ή οι ενδοφλέβιες εγχύσεις σιδήρου μπορεί να βοηθήσουν, πρόσθεσε ο Winkelman.

Η Dzienkowski συνιστά επίσης να έχετε μια «έτοιμη λίστα με γιατροσόφια» για να διαχειρίζεστε τα συμπτώματα, όπως ζεστά ή κρύα επιθέματα, μασάζ, περιπάτους ή κάποια διεγερτική δραστηριότητα πνευματικά. «Για κάποιο λόγο, αν κρατάτε το μυαλό σας απασχολημένο, βοηθά στο να μείνουν τα συμπτώματα μακριά», είπε.

Φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν

Υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να βοηθήσουν όταν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και τα συμπληρώματα διατροφής με σίδηρο δεν έχουν αποτέλεσμα. Πολλοί γιατροί ξεκινούν με μια κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται α2δ αγωνιστές, όπως η γκαμπαπεντίνη ή η πρεγκαμπαλίνη, δήλωσε ο Koo.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι αγωνιστές ντοπαμίνης ήταν η πρώτη επιλογή φαρμάκων. Πλέον όμως συνταγογραφούνται σπανιότερα επειδή μπορεί να επιδεινώσουν το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών με την πάροδο του χρόνου, πρόσθεσε ο Winkelman. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τις πιο σοβαρές περιπτώσεις είναι οπιοειδή μακράς δράσης, σε χαμηλές δόσεις, είπε ο Koo.

Απευθυνθείτε σε ειδικό

Αν έχετε δυσφορία που σας ωθεί να κινήσετε τα πόδια σας ενώ είστε σε ηρεμία — και ιδιαίτερα αν αυτό διαταράσσει τον ύπνο σας — μιλήστε με έναν ειδικό, είπε η Dzienkowski. Δεν είναι όλοι οι ειδικοί καλά ενημερωμένοι για το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, επομένως μπορεί να είναι χρήσιμο να ζητήσετε παραπομπή σε έναν ειδικό ύπνου, πρόσθεσε.

Πρέπει επίσης να κάνετε αιματολογικές εξετάσεις, ιδίως έναν έλεγχο σιδήρου με μέτρηση φερριτίνης, μια εξέταση αίματος που δείχνει πόσο σίδηρο έχει το σώμα σας και πόσο διαθέσιμος είναι για χρήση, είπε η Dzienkowski.

Κίτρινα νύχια με μύκητες – Πώς να τους αντιμετωπίσετε γρήγορα και αποτελεσματικά

«Όσο πιο γρήγορα το κάνετε, τόσο το καλύτερο, γιατί αλλιώς απλώς καθυστερείτε τη διάγνωση και τη θεραπεία, κάτι που μπορεί να βλάψει τη ζωή σας», είπε. «Δεν συνειδητοποιείτε ότι η υπνηλία που αισθάνεστε στη δουλειά ή η ευερεθιστότητα ή η απροθυμία να βγείτε και να κάνετε πράγματα μπορεί να είναι το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών που επηρεάζει και τη μέρα σας. Τουλάχιστον κάντε αυτή τη συζήτηση».

Πηγές: CNN, Annals of Movement Disorders, ScienceDirect, Frontiers, NHS, Frontiers