Η τροφή των θεών έχει αποκτήσει φήμη χάρη στη γεύση και τη φυσική της γλυκύτητα, αλλά πολλοί εξακολουθούν να αναρωτιούνται αν μπορεί να έχει πραγματικά οφέλη για την υγεία. Τι συμπεραίνουν οι έως τώρα μελέτες;
Ποια είναι η τροφή των θεών και ποια τα οφέλη της για την υγεία
Η τροφή των θεών είναι ένα χρυσαφένιο σιρόπι που παράγεται από μέλισσες αφού συλλέξουν νέκταρ από ανθοφόρα φυτά, αποθηκεύοντάς το στην κηρήθρα ως βασική τροφή για τον χειμώνα. Το μέλι είναι πασίγνωστο από την αρχαιότητα – στην Ελλάδα ως «η τροφή των θεών» και στην Κίνα ως «φάρμακο». Οι εμπορικές ποικιλίες φιλτράρονται και θερμαίνονται ώστε να βελτιωθεί η εμφάνιση, να αποτραπεί η κρυστάλλωση και να παραταθεί η διάρκεια ζωής.
Ωστόσο, αυτή η διαδικασία μειώνει τα φυσικά αντιοξειδωτικά και τα πιθανά οφέλη για την υγεία. Το ωμό μέλι παραμένει απεπεξέργαστο, ενώ το manuka honey, που παράγεται από το νέκταρ του δέντρου manuka, εκτιμάται για την υψηλή του περιεκτικότητα σε μεθυλγλυοξάλη, μια ένωση που σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές συνδέεται με αξιοσημείωτες αντιβακτηριακές ιδιότητες.
Τοπικές ιατρικές εφαρμογές του μελιού
Σύμφωνα με εργασία του 2025 με τίτλο «Honey: Chemical Composition and Moisturizing Potential for the Skin – A Review», το μέλι περιέχει σάκχαρα, αμινοξέα, βιταμίνες και φυτικές ενώσεις που βοηθούν το δέρμα να συγκρατεί υγρασία και να παραμένει προστατευμένο. Η εργασία καταλήγει ότι αυτές οι ιδιότητες καθιστούν το μέλι ένα χρήσιμο συστατικό για τη διατήρηση της ενυδάτωσης και της υγείας του δέρματος.
Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το μέλι ιατρικής ποιότητας μπορεί να βοηθήσει τις πληγές να επουλωθούν ταχύτερα, να μειώσει τη φλεγμονή και να καταπολεμήσει τα βακτήρια, ειδικά όταν χρησιμοποιείται σε σύγχρονους επιδέσμους όπως τα υδροπηκτώματα. Η έρευνα υπογραμμίζει επίσης οφέλη για χρόνιες πληγές όπως το διαβητικό πόδι (έλκη από τον διαβήτη), σημειώνοντας ότι το μέλι λειτουργεί καλύτερα όταν είναι τυποποιημένο και χρησιμοποιείται σε ελεγχόμενες ιατρικές μορφές.
Διατροφικό προφίλ του μελιού
Το ωμό μέλι περιέχει αμινοξέα, προστατευτικές φυτικές ενώσεις, βιταμίνες, μέταλλα και ζάχαρη. Έχει υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη, γεγονός που το κάνει πιο γλυκό από τη ζάχαρη, ενώ διατηρεί έναν μέτριο γλυκαιμικό δείκτη (GI).
1 κουταλιά της σούπας (20g) μελιού περιέχει:
- 58kcal/246KJ
- 15.3g υδατάνθρακες
- 15.3g σάκχαρα
- 0.1g πρωτεΐνη
- 0g λιπαρά
Μέλι: Οφέλη για την υγεία
1. Περιέχει μικρές ποσότητες θρεπτικών συστατικών
Αν και αποτελείται ουσιαστικά από ζάχαρη χωρίς λιπαρά και μόνο ίχνη πρωτεΐνης, το ωμό μέλι περιέχει μικρές ποσότητες ορισμένων θρεπτικών συστατικών. Ωστόσο, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι αυτό διαφέρει ανάλογα με την προέλευση και την επεξεργασία του μελιού.
2. Πηγή προστατευτικών φυτικών ενώσεων (πολυφαινόλες)
Το απεπεξέργαστο μέλι, ιδιαίτερα οι πιο σκουρόχρωμες ποικιλίες, είναι πλούσια πηγή πολυφαινολών. Μία κατηγορία αυτών είναι τα φλαβονοειδή, τα οποία έχουν αναφερθεί ότι διαθέτουν αντιβακτηριακές, αντι-ιικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιαλλεργικές ιδιότητες. Είναι η υψηλή περιεκτικότητα σε φλαβονοειδή που κάνει κάποιους να το θεωρούν πιο υγιεινή εναλλακτική της ζάχαρης.
3. Φυσική πηγή ενέργειας
Το μέλι αποτελεί φυσική πηγή ενέργειας, παρέχοντας καύσιμο για το σώμα με τη μορφή γλυκόζης και φρουκτόζης. Αυτά τα φυσικά σάκχαρα ενδέχεται να προσφέρουν πιο αργή απελευθέρωση ενέργειας σε σχέση με την επεξεργασμένη ζάχαρη.
4. Έχει χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη (GI) από τη λευκή ζάχαρη
Το μέλι έχει χαμηλότερο GI επειδή περιέχει αναλογικά περισσότερη φρουκτόζη από τη λευκή ζάχαρη. Ωστόσο, εξακολουθεί να είναι πλούσιο σε θερμίδες, ταξινομείται ως «free sugar» και μπορεί να ανεβάσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Για αυτούς τους λόγους πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο.
5. Μπορεί να βοηθήσει στην επούλωση πληγών
Το μέλι χρησιμοποιείται παραδοσιακά τοπικά ως αντισηπτικό. Πιστεύεται ότι επιταχύνει τη διαδικασία επούλωσης σε ήπιες, επιφανειακές πληγές, έλκη και εγκαύματα. Αυτό οφείλεται στο ότι το μέλι αποτελείται κυρίως από γλυκόζη και φρουκτόζη – δύο σάκχαρα που προσελκύουν έντονα το νερό. Το μέλι απορροφά νερό από την πληγή, την ξηραίνει και έτσι αναστέλλει την ανάπτυξη βακτηρίων και μυκήτων.
6. Μπορεί να καταπραΰνει τον βήχα στα παιδιά
Χάρη στη υφή του που θυμίζει σιρόπι, το μέλι είναι καταπραϋντικό για τον λαιμό. Μελέτες που εξέτασαν πιθανές θεραπείες για αναπνευστικές λοιμώξεις σε παιδιά, με συμπτώματα από επίμονο βήχα και καταρροή έως πυρετό, έδειξαν ότι μια μονή δόση μελιού τη νύχτα μπορεί να έχει μικρή αλλά αποτελεσματική επίδραση στον βήχα και να βοηθήσει στον ύπνο. Ωστόσο, το μέλι δεν πρέπει να δίνεται σε παιδιά κάτω των 12 μηνών λόγω του κινδύνου βρεφικής αλλαντίασης.
7. Μπορεί να υποστηρίξει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού
Επειδή είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες, το απεπεξέργαστο μέλι φαίνεται να έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες που ενδέχεται να υποστηρίζουν και να ρυθμίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Η επίδρασή του μπορεί να περιλαμβάνει αύξηση του αριθμού των ανοσοκυττάρων όπως των κυττάρων T και B, ουδετερόφιλων, καθώς και των αντισωμάτων.
8. Μπορεί να υποστηρίξει την υγεία του εντέρου
Εκτός από γλυκόζη και φρουκτόζη, το μέλι περιέχει 25 διαφορετικούς ολιγοσακχαρίτες. Αυτοί οι υδατάνθρακες βραχείας αλυσίδας ενδέχεται να λειτουργούν ως πρεβιοτικά, υποστηρίζοντας την ανάπτυξη ωφέλιμων βακτηρίων και πιθανώς βελτιώνοντας τη συνολική υγεία του εντέρου.
Μέλι ή ζάχαρη: Ποιο είναι καλύτερο; Ποιοι δεν πρέπει να το καταναλώνουν;
Το μέλι έχει χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη από τη ζάχαρη, άρα δεν ανεβάζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τόσο γρήγορα και έχει πιο γλυκιά γεύση, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να χρησιμοποιήσετε λιγότερο. Ωστόσο, περιέχει ελαφρώς περισσότερες θερμίδες ανά κουταλάκι, οπότε οι ποσότητες έχουν σημασία. Η επιλογή ωμού μελιού μπορεί να προσφέρει μικρές ποσότητες βιταμινών, ενζύμων, αντιοξειδωτικών και φυσικών ενώσεων που λείπουν από τη λευκή ζάχαρη, αλλά αυτές οι ποσότητες είναι πολύ μικρές, επομένως το μέλι πρέπει να απολαμβάνεται μόνο με μέτρο.
Αν και είναι ασφαλές για τους περισσότερους ενήλικες, το μέλι ταξινομείται ως «free sugar», το οποίο συνιστάται να περιορίζουμε. Δεν προσφέρει πραγματικό πλεονέκτημα για τα άτομα με διαβήτη, καθώς – όπως και η ζάχαρη – επηρεάζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Τα βρέφη κάτω των 12 μηνών πρέπει να αποφεύγουν εντελώς το μέλι λόγω του κινδύνου αλλαντίασης. Το μέλι δεν θεωρείται vegan, αφού η συλλογή του θεωρείται επιβλαβής για τις μέλισσες.
Είναι όντως το μέλι πιο υγιεινό από τη ζάχαρη; Οι ειδικοί απαντούν
Συνολικά, το ωμό μέλι μπορεί να είναι μια γευστική επιλογή με χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη και μερικές φυσικές φυτικές ενώσεις, αλλά εξακολουθεί να είναι υψηλό σε θερμίδες και επηρεάζει το σάκχαρο, επομένως είναι καλύτερο να χρησιμοποιείται με φειδώ.
Πηγές: goodFOOD, ScienceDirect, ResearchGate, Journal of Pharmacy, ScienceDirect, MDPI, ResearchGate