Σύμφωνα με μελέτη, μία απλή καθημερινή συνήθεια φαίνεται να προστατεύει τον εγκέφαλο από τη γήρανση. Τα ευρήματα δείχνουν ότι μπορεί να ενισχύσει τη νοητική λειτουργία και να διατηρήσει τη σκέψη πιο «φρέσκια» με τα χρόνια.
Πότε τα προβλήματα στα δόντια μπορεί απειλήσουν καρδιά και εγκέφαλο – Νέα μελέτη
Η διατροφική συνήθεια που προστατεύει τον εγκέφαλο από τη γήρανση
Η γήρανση του εγκεφάλου επιταχύνεται κυρίως από ψυχιατρικές και νευρολογικές παθήσεις, όπως η σχιζοφρένεια και η νόσος Αλτσχάιμερ, όπου μελέτες δείχνουν απόκλιση της προβλεπόμενης ηλικίας εγκεφάλου από την χρονολογική κατά 2,3 έως 10 χρόνια σε σχέση με υγιείς ελέγχους, ενώ σε λιγότερο σταθερή βάση εμπλέκονται παράγοντες όπως η κατάθλιψη, η εξάρτηση από αλκοόλ και η επιληψία. Η συστηματική ανασκόπηση αναδεικνύει ότι οι μεθοδολογικές διαφορές και η έλλειψη μακροπρόθεσμων δεδομένων περιορίζουν τα συμπεράσματα για άλλους παράγοντες όπως ο τρόπος ζωής ή γενετικοί παράγοντες, τονίζοντας την ανάγκη για επανάληψη σε προοπτικές μελέτες.
Μια διατροφή με περιορισμένες θερμίδες θα μπορούσε να επιβραδύνει τη φυσική γήρανση του εγκεφάλου καθώς μεγαλώνουμε, σύμφωνα με νέα μελέτη σε μακάκους ρέζους και τα ευρήματα μπορεί επίσης να σχετίζονται με ασθένειες του εγκεφάλου όπως το Αλτσχάιμερ.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής ομάδα από το Boston University, ανέλυσαν τους εγκεφάλους 24 μακάκων ρέζους (Macaca mulatta) που είχαν τραφεί με δίαιτες είτε περιορισμένων είτε κανονικών θερμίδων για περισσότερα από 20 χρόνια. Δημοσίευσαν τα αποτελέσματα στο Aging Cell.
Μετά από αυτές τις μακροχρόνιες διατροφικές διαφορές, οι ερευνητές εντόπισαν ενδείξεις υγιέστερης επικοινωνίας μεταξύ νευρώνων και καλύτερης προστασίας στους εγκεφαλικούς ιστούς των ζώων που κατανάλωναν 30% λιγότερες θερμίδες.
Αυτό προστίθεται σε όσα ήδη γνωρίζουμε για δίαιτες με περιορισμένες θερμίδες: παρέχοντας στο σώμα λιγότερη «καύσιμη ύλη», αυτές οι δίαιτες μπορούν να θέσουν τον μεταβολισμό σε πιο αποδοτική λειτουργία κάτι που, στη συγκεκριμένη μελέτη, φαίνεται να προστάτευσε ενάντια σε μέρος της κυτταρικής φθοράς που φυσιολογικά συνοδεύει τη γήρανση.
«Αν και ο περιορισμός των θερμίδων είναι μια καλά τεκμηριωμένη παρέμβαση που μπορεί να επιβραδύνει τη βιολογική γήρανση και ενδεχομένως να μειώσει τις μεταβολικές αλλοιώσεις που σχετίζονται με την ηλικία σε βραχύβια πειραματικά μοντέλα», εξηγεί η πρώτη συγγραφέας, νευροβιολόγος Ana Vitantonio από το Boston University, «αυτή η μελέτη παρέχει σπάνια, μακροχρόνια στοιχεία ότι ο περιορισμός θερμίδων μπορεί επίσης να προστατεύει από τη γήρανση του εγκεφάλου σε πιο σύνθετα είδη».
Ο ρόλος της μυελίνης στην βιολογική ηλικία του εγκεφάλου
Η ομάδα επικεντρώθηκε συγκεκριμένα στη μυελίνη, τη λιπαρή επικάλυψη γύρω από τις νευρικές ίνες του εγκεφάλου, που τις προστατεύει και επιταχύνει την επικοινωνία μεταξύ τους. Καθώς ο εγκέφαλος γερνά, η μυελίνη υποβαθμίζεται, κάτι που μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή.
Στους μακάκους που τρέφονταν με δίαιτες περιορισμένων θερμίδων, υπήρχαν έντονα σημάδια ότι η μυελίνη που περιβάλλει τα νεύρα στον εγκέφαλο βρισκόταν σε καλύτερη κατάσταση: τα γονίδια που σχετίζονται με τη μυελίνη ήταν πιο ενεργά, και βασικά μεταβολικά μονοπάτια που σχετίζονται με την παραγωγή και τη διατήρησή της λειτουργούσαν καλύτερα.
Τα κύτταρα που παράγουν τη μυελίνη και συμβάλλουν στη διατήρησή της λειτουργούσαν επίσης πιο αποτελεσματικά, σύμφωνα με τους ερευνητές, εμποδίζοντας ορισμένα από τα σημάδια γήρανσης που παρατηρήθηκαν στους μακάκους με κανονική διατροφή.
«Αυτό είναι σημαντικό, γιατί αυτές οι κυτταρικές αλλοιώσεις μπορεί να έχουν επιπτώσεις που σχετίζονται με τη γνωστική λειτουργία και τη μάθηση», αναφέρει η νευροβιολόγος Tara Moore από το Boston University.
Όπως συμβαίνει με το υπόλοιπο σώμα μας, τα «μηχανήματα» του εγκεφάλου τείνουν να φθείρονται με την πάροδο των ετών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μηχανισμοί που έχουν σχεδιαστεί για να διατηρούν την καλή υγεία του εγκεφάλου δυσλειτουργούν και γίνονται επιβλαβείς, οδηγώντας σε νευροφλεγμονή.
Γι’ αυτό και παθήσεις όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και η νόσος Πάρκινσον γίνονται πολύ πιο πιθανές με την ηλικία, επειδή τα εγκεφαλικά κύτταρα βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση, και η υπερδραστηριότητά τους μπορεί να προκαλέσει ακούσια βλάβη, ειδικά αν η προστατευτική επικάλυψη γύρω από τα νευρικά κύτταρα έχει επίσης υποβαθμιστεί με την ηλικία.
Πότε το στρες και η κόπωση μπορεί να δείξουν πάθηση στον εγκέφαλο
Γήρανση του εγκεφάλου
Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες επανεξετάζουν τη σύνδεση μεταξύ της νόσου Αλτσχάιμερ και της μείωσης της μυελίνης, προσθέτοντας πειραματικά στοιχεία αποδόμησης της μυελίνης σε δεδομένα απεικόνισης από ανθρώπους με ταχεία γνωστική εξασθένηση. Αυτή η μελέτη προσθέτει ένα ακόμη στοιχείο και έναν πιθανό τρόπο παρέμβασης μέσω της διατροφής.
Αν και αυτή η έρευνα πραγματοποιήθηκε μόνο σε σχετικά μικρό αριθμό μακάκων, οι εγκέφαλοί τους έχουν πολλές ομοιότητες με των ανθρώπων, οπότε υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να θεωρούμε ότι τα ευρήματα ενδέχεται να ισχύουν και για τους ανθρώπους, κάτι που μελλοντικές μελέτες θα μπορούσαν να διερευνήσουν.
«Οι διατροφικές συνήθειες μπορεί να επηρεάζουν την υγεία του εγκεφάλου και η κατανάλωση λιγότερων θερμίδων ίσως να επιβραδύνει ορισμένες όψεις της γήρανσης του εγκεφάλου, όταν εφαρμόζεται μακροπρόθεσμα», αναφέρει η Moore.
Αν και, όπως μαθαίνουμε και από άλλες μελέτες, υπάρχουν πολλοί παράγοντες πέρα από τη διατροφή που μπορούν να επηρεάσουν τη γήρανση του εγκεφάλου, όπως η ποιότητα του ύπνου και η εκμάθηση γλωσσών.