Οι περισσότεροι επιλέγουν εμφιαλωμένο νερό χωρίς δεύτερη σκέψη, αλλά νέες έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να κρύβει κινδύνους. Ποιο νερό έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε μικροπλαστικά; Το νερό της βρύσης ή το εμφυαλωμένο;
Αποκαλύπτοντας τους κρυφούς κινδύνους των πλαστικών απορριμμάτων
Η τροπική ομορφιά των νησιών Phi Phi στην Ταϊλάνδη δεν είναι το είδος του τόπου όπου συνήθως ξεκινά ένα εκπαιδευτικό ταξίδι που οδηγή στη συγγραφή μιας διδακτορικής διατριβής. Για την Καναδή Sarah Sajedi, ωστόσο, δεν ήταν οι ίδιες οι παραλίες αλλά αυτό που βρισκόταν κάτω από αυτές που ενέπνευσε μια δραματική αλλαγή στην επαγγελματική της πορεία. «Στεκόμουν εκεί κοιτάζοντας αυτήν την υπέροχη θέα στη Θάλασσα Ανταμάν, και μετά κοίταξα κάτω και κάτω από τα πόδια μου υπήρχαν όλα αυτά τα κομμάτια πλαστικού, τα περισσότερα από αυτά μπουκάλια νερού», είπε σύμφωνα με το SciTech Daily.
«Πάντα είχα πάθος με τη μείωση απορριμμάτων, αλλά συνειδητοποίησα ότι αυτό ήταν ένα πρόβλημα κατανάλωσης».
Η Sajedi, BSc ’91, εγκατέλειψε μια επιτυχημένη επιχειρηματική καριέρα για να επιστρέψει στο Concordia και να κάνει διδακτορικό με επίκεντρο τα πλαστικά απορρίμματα. Ως συνιδρύτρια της ERA Environmental Management Solutions, ενός παρόχου λογισμικού για το περιβάλλον, την υγεία και την ασφάλεια, έφερε δεκαετίες εμπειρίας στις σπουδές της. Το τελευταίο της άρθρο, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Hazardous Materials, εξετάζει τους κινδύνους για την υγεία που προκαλούνται από τα πλαστικά μπουκάλια νερού μιας χρήσης — κινδύνους που χαρακτηρίζει τόσο σοβαρούς όσο και σοβαρά υπομελετημένους.
«Το να πίνουμε νερό από πλαστικά μπουκάλια είναι εντάξει σε περίπτωση ανάγκης αλλά δεν είναι κάτι που πρέπει να χρησιμοποιείται στην καθημερινότητα», είπαν η Sajedi και ο Chunjiang An, ερευνητής, συνεργάτης της και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Concordia University.
Βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των μικροπλαστικών στη σωματική και ψυχική υγεία
Τα μικροπλαστικά και τα νανοπλαστικά βρίσκονται πλέον σε ανθρώπινους ιστούς και ενδέχεται να επηρεάζουν την υγεία μέσω φλεγμονής, οξειδωτικού στρες και διαταραχής του άξονα εντέρου–εγκεφάλου. Τα περισσότερα στοιχεία προέρχονται από μελέτες σε ζώα και κύτταρα, με πρώιμα αλλά ανησυχητικά ευρήματα σε ανθρώπους.
Σύμφωνα με εργασία του 2023 με τίτλο Health Effects of Microplastic Exposures: Current Issues and Perspectives in South Korea, οι ερευνητές κατέληξαν ότι τα μικροπλαστικά υπάρχουν σχεδόν παντού στο περιβάλλον και ο άνθρωπος εκτίθεται μέσω τροφής, εισπνοής και επαφής, ενώ η υπάρχουσα τεκμηρίωση για τις αρνητικές συνέπειες στην υγεία του ανθρώπου είναι προς το παρόν πολύ περιορισμένη.
Βραχυπρόθεσμα (εβδομάδες έως μήνες):
- Φλεγμονή, οξειδωτικό στρες, ερεθισμός ιστών
- Διαταραχή εντερικού φραγμού, ανισορροπία μικροβιώματος
- Συμπεριφορικές και γνωστικές αλλαγές σε ποντίκια
Μακροπρόθεσμα (χρόνια έκθεση):
- Βιοσυσσώρευση σε όργανα, περιλαμβανομένου του εγκεφάλου
- Χρόνια φλεγμονή, πιθανός κίνδυνος καρκίνου και καρδιαγγειακών παθήσεων
- Τοξικότητα στην αναπαραγωγή και την ανάπτυξη σε ζώα
- Υποθετικοί σύνδεσμοι με νευροεκφυλισμό και ψυχικές διαταραχές μέσω διαταραχής του άξονα εντέρου–εγκεφάλου
Μικρές απειλές, ελάχιστα γνωστές
Στην ανασκόπησή της σε περισσότερες από 140 επιστημονικές δημοσιεύσεις, η Sajedi αναφέρει ότι οι άνθρωποι καταναλώνουν περίπου 39.000 έως 52.000 σωματίδια μικροπλαστικού ετησίως, με όσους πίνουν εμφιαλωμένο νερό να καταναλώνουν περίπου 90.000 περισσότερα από εκείνους που βασίζονται στο νερό της βρύσης. Αυτά τα σωματίδια είναι αόρατα, κυμαίνονται από ένα μικρόν έως πέντε χιλιοστά, ενώ τα νανοπλαστικά είναι ακόμη μικρότερα.
Απελευθερώνονται καθώς τα μπουκάλια κατασκευάζονται, αποθηκεύονται, μεταφέρονται και αποσυντίθενται. Πλαστικά χαμηλής ποιότητας αποβάλλουν σωματίδια όταν πιέζονται ή εκτίθενται σε ηλιακό φως και αλλαγές θερμοκρασίας, γεγονός που σημαίνει ότι καταναλώνονται απευθείας από το δοχείο.
Σύμφωνα με τη Sajedi, οι κίνδυνοι για την υγεία είναι σοβαροί: μόλις εισέλθουν στο σώμα, τα πλαστικά μπορούν να διαπεράσουν βιολογικά φράγματα, να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος και να φτάσουν σε κύρια όργανα, συμβάλλοντας ενδεχομένως σε φλεγμονή, οξειδωτικό στρες, ορμονική διαταραχή, προβλήματα αναπαραγωγής, νευρολογική βλάβη και κάποιες μορφές καρκίνου.
Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις παραμένουν ασαφείς λόγω περιορισμένων δοκιμών και της έλλειψης πρότυπων μεθόδων ανίχνευσης. Η Sajedi εξετάζει επίσης τις τρέχουσες μεθόδους ανίχνευσης νανο- και μικροπλαστικών. Ορισμένες εντοπίζουν σωματίδια σε πολύ μικρές κλίμακες αλλά δεν μπορούν να προσδιορίσουν τη χημική τους σύσταση, ενώ άλλες αποκαλύπτουν τη σύσταση του υλικού αλλά χάνουν τα πιο μικροσκοπικά πλαστικά. Τα πιο εξελιγμένα εργαλεία είναι ακριβή αλλά κοστοβόρα και όχι ευρέως διαθέσιμα.
Σοκάρει νέα έρευνα: Περισσότερα τα μικροπλαστικά στα γυάλινα μπουκάλια από ό,τι στα πλαστικά
Η εκπαίδευση είναι η καλύτερη πρόληψη
Η Sajedi επικροτεί τη διεθνή νομοθεσία για τη μείωση των πλαστικών απορριμμάτων αλλά σημειώνει ότι αυτή επικεντρώνεται κυρίως σε σακούλες, καλαμάκια και συσκευασίες, με ελάχιστη έμφαση στα πλαστικά μπουκάλια νερού μιας χρήσης.
«Η εκπαίδευση είναι η σημαντικότερη ενέργεια που μπορούμε να κάνουμε», λέει. «Το να πίνουμε νερό από πλαστικά μπουκάλια είναι εντάξει σε περίπτωση ανάγκης αλλά δεν είναι κάτι που πρέπει να χρησιμοποιείται στην καθημερινότητα. Οι άνθρωποι πρέπει να καταλάβουν ότι το πρόβλημα δεν είναι η οξεία τοξικότητα—είναι η χρόνια τοξικότητα».
Πηγές: SciTech Daily, ScienceDirect, ACS Publications, PMC, PMC, Nature Medicine, ScienceDirect, ResearchGate