Ο σπόρος του θησαυρού μπορεί να είναι μικρός αλλά είναι γεμάτος οφέλη, καθώς είναι μια εξαιρετική πηγή φυτικής πρωτεΐνης, καλών λιπαρών, ινών αλλά και ενώσεων που προστατεύουν ήπαρ και καρδιά, μεταξύ άλλων. Εξάλλου, γι’ αυτό και καλλιεργούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ποιος είναι και ποια τα οφέλη του για την υγεία;
Ποιος είναι ο σπόρος του θησαυρού και ποια τα οφέλη του για την υγεία
Ο σπόρος του θησαυρού είναι μέλος της οικογένειας Pedaliaceae, μια από τις πρώτες ελαιοφόρες καλλιέργειες που καλλιεργήθηκαν από τον άνθρωπο και πλέον καλλιεργείται ευρέως λόγω της υψηλής διατροφικής του αξίας και της χαρακτηριστικής γεύσης του. Είναι πλούσιο σε πρωτεΐνη, υγιεινά λιπαρά και βιοδραστικές ενώσεις, και είναι γνωστό για τις αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και πιθανές αντικαρκινικές του ιδιότητες. Η έρευνα δείχνει ότι μπορεί να υποστηρίξει την υγεία του ήπατος, των νεφρών και του καρδιαγγειακού συστήματος.
Τοπική εφαρμογή σησαμέλαιου
Το σησαμέλαιο έχει μελετηθεί για τις επιδράσεις του στην ενυδάτωση του δέρματος, την ανακούφιση από τον πόνο, τη φροντίδα πληγών και την προστασία από τον ήλιο.
Σύμφωνα με μελέτη του 2025 με τίτλο «Is the topical application of sesame oil (Sesamum indicum L.) combined with standard care valuable and safe for managing infusion-related phlebitis» που δημοσιεύθηκε στο Complementary Therapies in Medicine, οι ασθενείς που χρησιμοποίησαν σησαμέλαιο στο σημείο της έγχυσης σε συνδυασμό με την καθιερωμένη φροντίδα εμφάνισαν λιγότερα και ηπιότερα προβλήματα φλεβίτιδας, με λιγότερο πόνο, σε σύγκριση με όσους δεν το χρησιμοποίησαν.
Ωστόσο, οι συγγραφείς τονίζουν ότι οι μελέτες ήταν μικρής κλίμακας και μέτριας ποιότητας, και απαιτείται πιο υψηλής ποιότητας έρευνα για να επιβεβαιωθούν τόσο τα οφέλη όσο και η ασφάλεια του σησαμέλαιου.
Άλλες έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να βελτιώσει την ενυδάτωση του δέρματος, να μειώσει τον πόνο και τη φλεγμονή και να προσφέρει ήπια προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία, αν και τα αποτελέσματα ποικίλουν ανάλογα με τη χρήση.
Τα έως τώρα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι το σησαμέλαιο:
- Βελτιώνει την ενυδάτωση του δέρματος, αν και η αποκατάσταση του φραγμού είναι ασαφής.
- Μπορεί να μειώσει τον πόνο και την ανάγκη για παυσίπονα σε τραυματισμένους ασθενείς.
- Παρέχει προστασία από φλεβίτιδα και κατακλίσεις σε νοσηλευόμενους ασθενείς.
- Προσφέρει ήπια αντηλιακή προστασία (SPF ~2), η οποία δεν είναι επαρκής ως αντηλιακό.
- Μικτά ή μηδενικά αποτελέσματα στην πρόληψη ραγάδων.
Διατροφική αξία
Η συνιστώμενη μερίδα είναι 3 κουταλιές της σούπας, γεγονός που καθιστά τους σπόρους σουσαμιού εύκολη προσθήκη σε διάφορες συνταγές και πιάτα. Αυτή η ποσότητα περιέχει τα εξής θρεπτικά συστατικά:
Σουσάμι, 3 κουταλιές της σούπας:
- Θερμίδες: 155
- Λιπαρά: 13,4 γραμμάρια (g), ή 17,2% της ημερήσιας συνιστώμενης πρόσληψης (ΣΗΠ)
- Κορεσμένα λιπαρά: 1,88 g, ή 9,4% της ΣΗΠ
- Ακόρεστα λιπαρά: 11 g, ή 19% της ΣΗΠ
- Νάτριο: 3 χιλιοστόγραμμα (mg), ή 0,1% της ΣΗΠ
- Υδατάνθρακες: 6,3 g, ή 2,3% της ΣΗΠ
- Φυτικές ίνες: 3,2 g, ή 11,4% της ΣΗΠ
- Σάκχαρα: 0 g, ή 0% της ΣΗΠ
- Πρωτεΐνη: 4,8 g, ή 9,6% της ΣΗΠ
Σουσάμι: Οφέλη για την υγεία
1. Αυξάνει την πρόσληψη φυτικών ινών
Οι σπόροι σουσαμιού περιέχουν 3,2 γραμμάρια φυτικών ινών ανά 3 κουταλιές της σούπας. Οι Διαιτητικές Οδηγίες για τους Αμερικανούς (DGA) συστήνουν στους ενήλικες την κατανάλωση 25-34 γραμμαρίων φυτικών ινών ημερησίως. Η έρευνα δείχνει ότι το 90-97% των ανθρώπων δεν καλύπτει αυτή την ποσότητα.
Η υψηλή πρόσληψη φυτικών ινών έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει την υγεία του εντέρου και μειώνει τον κίνδυνο μεταβολικών νοσημάτων. Η αύξηση των φυτικών ινών στα γεύματα μπορεί να προλάβει ή να βοηθήσει στη διαχείριση παθήσεων όπως καρδιοπάθειες, διαβήτης τύπου 2, αυτοάνοσα νοσήματα και κάποιες μορφές καρκίνου.
2. Μπορεί να μειώσει τα επίπεδα χοληστερίνης
Το σουσάμι έχει φανεί ότι βοηθά στην πρόληψη της υψηλής χοληστερίνης, γεγονός που μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιοπαθειών. Τα δεδομένα είναι ανάμεικτα και απαιτούνται περισσότερες μελέτες. Κάποιες έρευνες δείχνουν ότι οι σπόροι σουσαμιού δεν επηρεάζουν σημαντικά τα επίπεδα χοληστερίνης.
Περιέχουν μικρή ποσότητα κορεσμένων λιπαρών, καθώς και πολυακόρεστα και μονοακόρεστα λιπαρά. Η αυξημένη κατανάλωση ακόρεστων λιπαρών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας. Η ενσωμάτωση προληπτικών στρατηγικών μέσω της διατροφής μπορεί να είναι ιδιαίτερα καθοριστική.
3. Μπορεί να καταπολεμήσει τη φλεγμονή
Χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να κατανοηθεί ο ρόλος των σπόρων σουσαμιού στη φλεγμονή. Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι έχουν ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Περιέχουν πολλές πολυφαινολικές ενώσεις, όπως οι λιγνάνες και κυρίως η σεσαμίνη, η οποία αποτελεί την κυρίαρχη λιγνάνη στο σουσάμι και ίσως έχει αντιφλεγμονώδη δράση.
Η προσθήκη των σπόρων σε μια ισορροπημένη διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση φλεγμονωδών παθήσεων όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Η χρόνια φλεγμονή μπορεί επίσης να συμβάλει στην εμφάνιση καρδιοπάθειας, διαβήτη, νεφρικής νόσου, καρκίνου, αυτοάνοσων και νευροεκφυλιστικών παθήσεων.
4. Μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης
Έρευνες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση σουσαμιού μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση χάρη στα πολυακόρεστα λιπαρά, τις φυτικές ίνες και τις λιγνάνες που περιέχει. Η υπέρταση είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου για καρδιοπάθεια και εγκεφαλικό. Αν και πολλοί παράγοντες του τρόπου ζωής επηρεάζουν την πίεση, η διατροφή παραμένει πρωταρχικός παράγοντας.
Οι σπόροι σουσαμιού είναι επίσης πλούσιοι σε μαγνήσιο, ένα βασικό μέταλλο που βοηθά στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Η χαμηλή πρόσληψη μαγνησίου έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο υπέρτασης. Μία κουταλιά της σούπας σουσάμι περιέχει 31,6 mg μαγνησίου, δηλαδή περίπου το 8% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης.
5. Μπορεί να βοηθήσει στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα
Οι σπόροι σουσαμιού έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες και είναι πλούσιοι σε πρωτεΐνη και υγιεινά λιπαρά, στοιχεία που βοηθούν στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα. Τρεις κουταλιές της σούπας περιέχουν περίπου 6 γραμμάρια υδατάνθρακες, 13 γραμμάρια λιπαρά και 5 γραμμάρια πρωτεΐνη. Η μικρή ποσότητα υδατανθράκων προκαλεί ήπια αύξηση των επιπέδων σακχάρου, ενώ το λίπος και η πρωτεΐνη βοηθούν στην αποφυγή απότομης πτώσης.
Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι οι ενώσεις στο σουσάμι έχουν αντιυπεργλυκαιμικές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Η πάστα από σουσάμι (δηλαδή το ταχίνι) φαίνεται να έχει τη μεγαλύτερη επίδραση στον γλυκαιμικό έλεγχο. Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες μελέτες σε ανθρώπους για να εξακριβωθεί κατά πόσο οι σπόροι σουσαμιού βοηθούν στη διαχείριση του διαβήτη.
6. Είναι πλούσιο σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β
Οι σπόροι σουσαμιού είναι πηγή βιταμινών του συμπλέγματος Β και καλύπτουν σημαντικό ποσοστό των ημερήσιων αναγκών σε θειαμίνη και νιασίνη. Τρεις κουταλιές της σούπας παρέχουν 0,2 mg θειαμίνης, δηλαδή περίπου το 18% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης. Η θειαμίνη είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη, τη λειτουργία και τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων, καθώς και για τον μεταβολισμό της ενέργειας.
Η ίδια ποσότητα παρέχει 1,2 mg νιασίνης, περίπου το 8% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης. Ο οργανισμός μετατρέπει τη νιασίνη στη μεταβολικά ενεργή της μορφή, την οποία χρησιμοποιεί για εκατοντάδες ενζυμικές αντιδράσεις.
7. Υποστηρίζει την υγεία του ανοσοποιητικού
Οι σπόροι σουσαμιού μπορούν να ενισχύσουν το ανοσοποιητικό, καθώς είναι πλούσιοι σε θρεπτικά συστατικά όπως ο ψευδάργυρος και η βιταμίνη Ε. Ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητο μέταλλο για τη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η βιταμίνη Ε δρα ως αντιοξειδωτικό και προστατεύει τα κύτταρα από βλάβες που προκαλούνται από ελεύθερες ρίζες. Αυτά τα ασταθή μόρια προκαλούν κυτταρικές βλάβες που σχετίζονται με τη γήρανση και τις ασθένειες. Η βιταμίνη Ε βοηθά επίσης το ανοσοποιητικό να καταπολεμά βακτήρια και ιούς.
8. Μπορεί να έχει αντικαρκινικές ιδιότητες
Πολλές μελέτες σε δοκιμαστικούς σωλήνες και ζώα έχουν δείξει ότι οι σπόροι σουσαμιού διαθέτουν αντικαρκινικές ιδιότητες. Περιέχουν τη σεσαμόλη, μία φυσική φαινολική ένωση με αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις και χημειοπροληπτικές ιδιότητες. Η σεσαμόλη βοηθά στην καταπολέμηση του οξειδωτικού στρες, εξουδετερώνοντας τις επιδράσεις των ελευθέρων ριζών.
Ωστόσο, χρειάζεται περισσότερη έρευνα σε ανθρώπους. Οι σπόροι σουσαμιού δεν αντικαθιστούν την καθιερωμένη ιατρική φροντίδα υπό την καθοδήγηση επαγγελματία υγείας.
Πιθανοί κίνδυνοι
Οι σπόροι σουσαμιού είναι γενικά ασφαλείς για τον μέσο υγιή ενήλικα. Ωστόσο, οι αλλεργίες στο σουσάμι αποτελούν αυξανόμενο πρόβλημα δημόσιας υγείας παγκοσμίως. Είναι απαραίτητο να διαβάζετε προσεκτικά τις ετικέτες των συσκευασμένων προϊόντων, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος εάν έχετε αλλεργία στο σουσάμι. Ορισμένα τρόφιμα παρασκευάζονται με σησαμέλαιο ή ταχίνι, ενώ άλλα έχουν σουσάμι από πάνω.
Η υπερβολική κατανάλωση σπόρων σουσαμιού μπορεί επίσης να προκαλέσει γαστρεντερική ενόχληση ή δυσφορία. Μπορεί να οδηγήσει και σε ενδοκρινικές (ορμονικές) διαταραχές, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια. Ένας διαιτολόγος-διατροφολόγος μπορεί να σας καθοδηγήσει με ασφάλεια εάν έχετε ερωτήσεις για την ένταξη του σουσαμιού στη διατροφή σας.
Πηγές: Health, ScienceDirect, MDPI, MDPI, PMC, PMC, ARXIV, ScienceDirect