Τα τρόφιμα που μπορεί να μειώνουν το ρίσκο για 6 καρκίνους, σύμφωνα με νέα μελέτη

Η διατροφή μας επηρεάζει κάθε πτυχή της υγείας, από την καρδιά και τα οστά έως τον εγκέφαλο και το ανοσοποιητικό. Πρόσφατη ανασκόπηση συγκέντρωσε δεκάδες μελέτες, αποκαλύπτοντας πώς διαφορετικά τρόφιμα μπορεί να συνδέονται με την πρόληψη και την αύξηση του κινδύνου για χρόνιες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου.

Διογκωμένοι λεμφαδένες, κρυολόγημα που δεν φεύγει και άλλα 8 «απρόβλεπτα» συμπτώματα του καρκίνου

Νέα ανασκόπηση αναδεικνύει ότι κοινή ομάδα τροφίμων μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για 6 καρκίνους

Τα γαλακτοκομικά αποτελούν εδώ και καιρό θεμέλιο των διατροφικών οδηγιών παγκοσμίως — και όχι αδίκως. Είναι πλούσια σε πρωτεΐνη υψηλής ποιότητας, απαραίτητα μέταλλα όπως ασβέστιο και μαγνήσιο, και βιταμίνες όπως Β12 και Α, καθιστώντας τα μια πραγματική «διατροφική υπερδύναμη». Οι περισσότερες οδηγίες συνιστούν δύο με τρεις μερίδες την ημέρα για την υποστήριξη της συνολικής υγείας, ωστόσο πολλοί δεν φτάνουν σε αυτόν τον στόχο.

Έρευνες δείχνουν ότι τα γαλακτοκομικά μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου ορισμένων χρόνιων ασθενειών, με ορισμένες ποικιλίες να υποστηρίζουν ακόμη και την υγεία του εντέρου. Για να κατανοηθεί καλύτερα ο ρόλος τους, μια ομάδα ερευνητών πραγματοποίησε ανασκόπηση χαρτογράφησης για τις σχέσεις ανάμεσα στην κατανάλωση γαλακτοκομικών και την υγεία — από την καρδιακή και τον καρκίνο μέχρι τη θνησιμότητα, τον διαβήτη τύπου 2, την υγεία οστών και αρθρώσεων και τη λειτουργία του εγκεφάλου. Τα ευρήματά τους δημοσιεύθηκαν στο European Journal of Clinical Nutrition.

Γιατί ορισμένες τροφές μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου, ενώ άλλες τον αυξάνουν;

Σύμφωνα με μελέτη του 2023 με τίτλο «The Impact of Modern Dietary Practices on Cancer Risk and Progression: A Systematic Review», άτομα που ακολουθούσαν μεσογειακή, κετογονική ή φυτική διατροφή είχαν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν καρκίνο, εμφάνισαν καλύτερη ανάρρωση μετά τη θεραπεία και βραδύτερη ανάπτυξη όγκων. Η μεσογειακή διατροφή έδειξε τα ισχυρότερα και πιο αξιόπιστα οφέλη από τις τρεις.

Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι τροφές που καταναλώνουμε μπορούν είτε να αυξήσουν είτε να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, ανάλογα με τις χημικές τους ενώσεις, τον τρόπο επεξεργασίας τους και τις γενικότερες επιδράσεις τους στον οργανισμό. Τα επεξεργασμένα και υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα τείνουν να προκαλούν φλεγμονή, να διαταράσσουν την υγεία του εντέρου και να εισάγουν καρκινογόνες ουσίες, ενώ οι χορτοφαγικές τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες προστατεύουν τα κύτταρα και ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα.

• Ο κίνδυνος μπορεί να αυξάνεται από: Επεξεργασμένα κρέατα, κόκκινα κρέατα και υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα → συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου, του μαστού και άλλων τύπων.
• Ο κίνδυνος μπορεί να μειώνεται από: Υψηλή πρόσληψη φυτικών ινών, σκόρδο, χορτοφαγικές/βίγκαν δίαιτες, μεσογειακή διατροφή → συνδέονται με χαμηλότερο κίνδυνο για καρκίνους του πεπτικού, του μαστού και του στομάχου.
• Γιατί: Οι επιβλαβείς τροφές δημιουργούν καρκινογόνες ουσίες και φλεγμονή – οι προστατευτικές τροφές τρέφουν τα ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου, μειώνουν τη φλεγμονή και παρέχουν αντικαρκινικά θρεπτικά συστατικά.

Πώς διεξήχθη αυτή η μελέτη;

Για να εξετάσουν το πώς η κατανάλωση γαλακτοκομικών επηρεάζει την υγεία, οι ερευνητές πραγματοποίησαν μια λεπτομερή ανασκόπηση από ήδη υπάρχουσες μελέτες. Ειδικός σχεδίασε τη στρατηγική αναζήτησης, εστιάζοντας σε δύο κύρια θέματα: την κατανάλωση γαλακτοκομικών και την επίδρασή της στην υγεία.

Η ομάδα χρησιμοποίησε ένα προσχεδιασμένο πρότυπο για να εξαγάγει βασικές πληροφορίες από τις μελέτες, όπως τον αριθμό των συμμετεχόντων, τον σχεδιασμό της μελέτης, τα αποτελέσματα υγείας και αν τα αποτελέσματα έδειχναν θετική, αρνητική ή ουδέτερη επίδραση της κατανάλωσης γαλακτοκομικών. Οι ερευνητές εντόπισαν 29 συσχετίσεις υγείας που σχετίζονται με τη διατροφή, τα οποία ομαδοποιήθηκαν σε πέντε κύριες κατηγορίες:

1. Υγεία της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων: Αυτό περιλαμβάνει παθήσεις όπως καρδιοπάθεια, εγκεφαλικά επεισόδια (όλων των τύπων), υπέρταση και άλλα καρδιαγγειακά ζητήματα.
2. Καρκίνος: Διάφοροι τύποι καρκίνου συνδέθηκαν με τη διατροφή, όπως του μαστού, του παχέος εντέρου, των πνευμόνων, του στομάχου και του προστάτη, μεταξύ άλλων.
3. Σωματικό βάρος και σωματική σύσταση: Αυτό αφορά ζητήματα όπως το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία και η αύξηση βάρους.
4. Θνησιμότητα: Αυτό περιλαμβάνει συνολικά ποσοστά θανάτου και θανάτους που σχετίζονται ειδικά με καρδιοπάθειες και αγγειακές παθήσεις.
5. Άλλα ζητήματα: Αυτά περιλαμβάνουν διαβήτη τύπου 2, υγεία των οστών, προβλήματα στις αρθρώσεις (όπως αρθρίτιδα) και γνωστική υγεία (λειτουργία του εγκεφάλου).

Προειδοποίηση από τους ειδικούς: Η καφετιέρα του σπιτιού μας μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρκίνο – Πώς θα προστατευθούμε

Ορισμένες αναφορές κάλυπταν πολλά αποτελέσματα, επομένως ο συνολικός αριθμός των συνδέσεων μεταξύ διατροφής και υγείας είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των μελετών. Στη συνέχεια, οι ερευνητές εξέτασαν το πώς η κατανάλωση διαφορετικών τύπων γαλακτοκομικών, όπως γάλα, τυρί, γιαούρτι και ζυμωμένα γαλακτοκομικά (π.χ. γιαούρτι, κεφίρ), επηρεάζει την υγεία. Ανέλυσαν 281 συνδέσεις μεταξύ γαλακτοκομικών και αποτελεσμάτων υγείας, όπως η καρδιακή υγεία, ο καρκίνος, το σωματικό βάρος και ο διαβήτης.

Τελικά, αυτή η ανασκόπηση χαρτογράφησε προσεκτικά τα υπάρχοντα δεδομένα για την κατανάλωση γαλακτοκομικών και τις επιδράσεις τους σε ένα ευρύ φάσμα αποτελεσμάτων υγείας, αναδεικνύοντας τομείς όπου απαιτείται περαιτέρω έρευνα.

Τι διαπίστωσε η μελέτη;

Η μελέτη εντόπισε ενδιαφέρουσες συνδέσεις μεταξύ της κατανάλωσης ορισμένων τύπων γαλακτοκομικών και συγκεκριμένων αποτελεσμάτων. Ωστόσο, όταν εξετάστηκε η κατανάλωση οποιουδήποτε τύπου γαλακτοκομικού, οι περισσότερες μελέτες διαπίστωσαν ότι η κατανάλωση γαλακτοκομικών μείωνε τον κίνδυνο για προβλήματα υγείας όπως καρδιοπάθεια, ορισμένοι καρκίνοι (π.χ. της ουροδόχου κύστης, του μαστού, του παχέος εντέρου), διαβήτης τύπου 2 και παχυσαρκία.

Πέντε μελέτες συνέδεσαν τα γαλακτοκομικά με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνους όπως του ήπατος, των ωοθηκών και του προστάτη. Όταν οι ερευνητές εμβάθυναν για να αξιολογήσουν πώς συνδέονται συγκεκριμένοι τύποι γαλακτοκομικών με συγκεκριμένα αποτελέσματα, διαπίστωσαν τις εξής συσχετίσεις:

Γάλα

Πενήντα μία μελέτες εξέτασαν ειδικά το γάλα, και από αυτές και άλλες, οι ερευνητές σημείωσαν 13 θετικές συσχετίσεις μεταξύ της κατανάλωσης γάλακτος και μειωμένου κινδύνου για συγκεκριμένα προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων χαμηλότερων πιθανοτήτων εμφάνισης καρκίνου του στόματος, της ουροδόχου κύστης και του παχέος εντέρου. Ωστόσο, η πλειονότητα των μελετών δεν βρήκε σημαντική επίδραση του γάλακτος στην υγεία.

Τυρί

Η κατανάλωση τυριού εμφάνισε ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε 20 μελέτες, πολλές από τις οποίες διαπίστωσαν ότι μειώνει τον κίνδυνο για προβλήματα υγείας όπως καρδιοπάθεια και ορισμένοι καρκίνοι, συμπεριλαμβανομένων του μαστού και του παχέος εντέρου. Από την άλλη, 25 μελέτες δεν ανέφεραν επίδραση του τυριού στην υγεία. Μόνο δύο μελέτες συνέδεσαν το τυρί με αυξημένο κίνδυνο, συγκεκριμένα για καρκίνο του προστάτη.

Γιαούρτι

Το γιαούρτι ξεχώρισε ως ιδιαίτερα ωφέλιμο, με 25 μελέτες να δείχνουν ότι μειώνει τον κίνδυνο για προβλήματα υγείας όπως καρδιοπάθεια, διαβήτης τύπου 2 και καρκίνοι όπως της ουροδόχου κύστης, του μαστού και του παχέος εντέρου. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι άλλες 25 μελέτες δεν διαπίστωσαν επίδραση του γιαουρτιού στην υγεία. Το σημαντικό είναι ότι καμία από τις μελέτες δεν συνέδεσε την κατανάλωση γιαουρτιού με αυξημένο κίνδυνο για οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας.

Ζυμωμένα γαλακτοκομικά

Τα ζυμωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα εμφάνισαν τα πιο συνεπή οφέλη, και 13 μελέτες εστίασαν ειδικά στα ζυμωμένα γαλακτοκομικά. Σε όλες τις μελέτες, οι ερευνητές κατέγραψαν 13 ευρήματα που υποστήριζαν τη σχέση μεταξύ των ζυμωμένων γαλακτοκομικών και του μειωμένου κινδύνου για αρνητικά αποτελέσματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων της καρδιοπάθειας, του εγκεφαλικού επεισοδίου και καρκίνων όπως της ουροδόχου κύστης και του μαστού. Επιπλέον, τέσσερις μελέτες δεν ανέφεραν επίδραση, ενώ μόνο μία μελέτη συνέδεσε τα ζυμωμένα γαλακτοκομικά με αυξημένο κίνδυνο.

Γαλακτοκομικά με πλήρη λιπαρά ή με χαμηλά λιπαρά

Οι περισσότερες από τις 27 μελέτες που εξέτασαν τη σχέση μεταξύ πλήρων και χαμηλών λιπαρών γαλακτοκομικών και συγκεκριμένων αποτελεσμάτων επικεντρώθηκαν στα γαλακτοκομικά συνολικά και κυρίως στην επίδρασή τους στην καρδιαγγειακή υγεία. Επίσης, εξετάστηκαν οι συσχετίσεις μεταξύ της περιεκτικότητας των γαλακτοκομικών σε λιπαρά και άλλων αποτελεσμάτων υγείας, όπως ορισμένοι καρκίνοι (μαστού, παχέος εντέρου, ωοθηκών και προστάτη), το σωματικό βάρος, ο διαβήτης και η θνησιμότητα.

Οι περισσότερες μελέτες δεν βρήκαν διαφορές στον κίνδυνο για την υγεία μεταξύ της κατανάλωσης γαλακτοκιμικών με πλήρη και με χαμηλά λιπαρά. Στην πραγματικότητα, τόσο τα πλήρη όσο και τα μειωμένων λιπαρών γαλακτοκομικά συχνά συνδέονταν με καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία. Μόνο δύο μελέτες διαπίστωσαν ότι το πλήρες γάλα συσχετιζόταν με αυξημένο κίνδυνο για καρδιολογικά προβλήματα. Όσον αφορά τον καρκίνο, οι περισσότερες μελέτες διαπίστωσαν ότι τα πλήρη γαλακτοκομικά είτε δεν είχαν καμία επίδραση είτε σχετίζονταν με μειωμένο κίνδυνο για ορισμένους καρκίνους.

Ενώ αυτή η μελέτη προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για τη σχέση μεταξύ κατανάλωσης γαλακτοκομικών και υγείας, έχει και ορισμένους περιορισμούς. Πρώτον, βασίζεται σε ήδη υπάρχουσες μελέτες, γεγονός που σημαίνει ότι η ποιότητα και ο σχεδιασμός αυτών των μελετών μπορεί να επηρεάσει τα ευρήματα.

Επίμονος πονόλαιμος: Πότε μπορεί να είναι σημάδι καρκίνου του λάρυγγα

Για παράδειγμα, ορισμένες μελέτες ίσως να μην λαμβάνουν υπόψη άλλους παράγοντες όπως η συνολική διατροφή, ο τρόπος ζωής ή τα γονίδια, που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα. Επιπλέον, τα αποτελέσματα βασίζονται σε συσχετίσεις και όχι σε αιτιώδεις σχέσεις, επομένως δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι τα γαλακτοκομικά προκαλούν άμεσα τα παρατηρούμενα οφέλη ή κινδύνους.

Πηγές: Eating Well, EJCN, BMC Global Health Research and Policy, AACR, ARXIV, PubMed, PMC