Ένα έμφραγμα δεν εκδηλώνεται πάντα όπως θα περιμένατε — και το να μην αναγνωρίσετε τα σημάδια μπορεί να κοστίσει τη ζωή κάποιου. Ήπια συμπτώματα και σιωπηλοί κίνδυνοι μπορούν να χτυπήσουν όταν δεν το περιμένετε. Δείτε τι πρέπει να γνωρίζετε για να προστατεύσετε τον εαυτό σας και τα αγαπημένα σας πρόσωπα, μάθετε να το διαχωρίζετε από μια κρίση πανικού και πότε να καλέσετε το 166.
Η εξέταση αίματος που προβλέπει έμφραγμα και εγκεφαλικό 10 χρόνια πριν εκδηλωθούν
Μάθετε τα συμπτώματα, αναγνωρίστε τους κινδύνους: Τι πρέπει να ξέρετε για να αντιμετωπίσετε και να προλάβετε ένα καρδιακό επεισόδιο
Η διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου εξαρτάται συχνά από την έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων και την άμεση αντίδραση. Ενώ τα εμφράγματα σχετίζονται συχνά με έντονο πόνο στο στήθος, η πραγματικότητα είναι ότι τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν — ειδικά στις γυναίκες — και να είναι πολύ πιο ήπια.
Από ενόχληση στο στήθος και δύσπνοια μέχρι ασυνήθιστη κόπωση και πόνο στη γνάθο, το να γνωρίζετε τι να προσέξετε είναι απαραίτητο για να μπορέσετε να το αντιληφθείτε και να παρέμβετε. Εξίσου σημαντικό είναι να κατανοήσετε τις υποκείμενες αιτίες και τους παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τον κίνδυνο, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο διαβήτης, η παχυσαρκία και το κάπνισμα. Ας δούμε ποια είναι τα συμπτώματα, οι αιτίες και οι βασικούς παράγοντες κινδύνου ώστε να είστε καλύτερα προετοιμασμένοι για να προλάβετε τα χειρότερα.
Βασικά στοιχεία για το έμφραγμα: Τι να γνωρίζετε και τι να προσέχετε – Συμπτώματα, αιτίες και παράγοντες κινδύνου
Σύμφωνα με την ερευνητική εργασία του 2010 με τίτλο Panic Attack and its Correlation with Acute Coronary Syndrome – More Than Just a Diagnosis of Exclusion, οι κρίσεις πανικού μπορεί να μοιάζουν πολύ με καρδιακή προσβολή, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη διάκριση χωρίς λεπτομερή ιατρικό έλεγχο. Η μελέτη επίσης δείχνει ότι οι κρίσεις πανικού δεν περιορίζονται μόνο στην απομίμηση καρδιολογικών συμπτωμάτων, αλλά μπορεί να αυξάνουν και τον πραγματικό κίνδυνο εμφάνισης καρδιολογικών επεισοδίων.
Ένα έμφραγμα (οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου) συμβαίνει όταν η ροή αίματος σε ένα μέρος της καρδιάς μπλοκάρεται, συνήθως από συσσώρευση πλάκας στις στεφανιαίες αρτηρίες. Αυτή η απόφραξη μπορεί να προκαλέσει ζημιά ή θάνατο του καρδιακού μυϊκού ιστού. Συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο ή ενόχληση στο στήθος, δύσπνοια, κρύο ιδρώτα, ναυτία ή αίσθημα λιποθυμίας. Οι γυναίκες, όμως, μπορεί να εμφανίσουν λιγότερο κοινά συμπτώματα όπως:
- Ασυνήθιστη κόπωση
- Ναυτία ή έμετο
- Πόνο στη γνάθο ή την πλάτη
Οι κύριες αιτίες εμφραγμάτων σχετίζονται με τη στεφανιαία νόσο, με κύριους παράγοντες κινδύνου να περιλαμβάνουν:
- Υψηλή αρτηριακή πίεση
- Υψηλή χοληστερίνη
- Κάπνισμα
- Διαβήτη
- Παχυσαρκία
- Έλλειψη σωματικής δραστηριότητας
- Ανθυγιεινή διατροφή (πλούσια σε κορεσμένα/τρανς λιπαρά)
- Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
- Οικογενειακό ιστορικό καρδιοπάθειας
Κρίση πανικού ή καρδιακό επεισόδιο; Πώς να ξεχωρίσετε τα συμπτώματα για να αντιδράσετε έγκαιρα
Οι κρίσεις πανικού συχνά συγχέονται με τα εμφράγματα. Ενώ οι κρίσεις πανικού μπορεί να μοιάζουν απειλητικές για τη ζωή, δεν είναι. Ένα έμφραγμα είναι απόφραξη της ροής του αίματος προς την καρδιά. Όταν η καρδιά δεν λαμβάνει αρκετό οξυγόνο, η κατάσταση μπορεί να γίνει απειλητική για τη ζωή. Τα εμφράγματα είναι επείγουσες ιατρικές καταστάσεις που δεν πρέπει να αγνοούνται και πρέπει να αντιμετωπίζονται το συντομότερο δυνατό.
Οι πιθανότητες επιβίωσης από ένα έμφραγμα ή διάσωσης μιας ζωής εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες, αλλά το πιο σημαντικό είναι να μπορείτε να εντοπίσετε πότε συμβαίνει και να θυμάστε πέντε βήματα. Καθώς ο καιρός ζεσταίνει, προβλήματα υγείας που ίσως δεν γνωρίζετε μπορεί να επιδεινωθούν. Για να είστε προετοιμασμένοι, διαβάστε παρακάτω για συμβουλές που σώζουν ζωές σε περίπτωση εμφράγματος.
Συχνά συμπτώματα εμφράγματος
Όταν σκέφτεστε «έμφραγμα», τα κλασικά συμπτώματα όπως η ενόχληση στο στήθος μπορεί να είναι τα πρώτα που έρχονται στο μυαλό. Τα εμφράγματα μπορεί να εμφανίζονται διαφορετικά σε άνδρες και γυναίκες και σε άτομα με ορισμένες παθήσεις όπως ο διαβήτης.
Τα συμπτώματα εμφράγματος μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Ενόχληση, πόνο ή πίεση στο στήθος που ακτινοβολεί στη γνάθο, την πλάτη και/ή τον αριστερό ώμο
- Έντονη δυσπεψία ή ναυτία
- Ακραία κόπωση
- Δύσπνοια
- Γενική αίσθηση κακουχίας
«Ουσιαστικά οτιδήποτε από τον αφαλό και πάνω», λέει η Αμεριανή Dr. Khadijah Breathett, καρδιολόγος μεταμοσχεύσεων καρδιακής ανεπάρκειας και τακτική αναπληρώτρια καθηγήτρια ιατρικής στο Indiana University, σύμφωνα με το CNET. «Η συνεχής πίεση θα πρέπει να προκαλεί ανησυχία ώστε να δείτε τον γιατρό σας, και δεν πειράζει αν τελικά δεν είναι κάτι. Προτιμούμε κάποιος να πάει να τον δει έναν ειδικό και να εξεταστεί παρά να το υπομείνει μόνος του στο σπίτι, γιατί αυτό αυξάνει την πιθανότητα θανάτου».
5 συμβουλές που δίνουν ειδικοί για να σωθείτε από έμφραγμα
1. Καλέστε το 166, ούτως ή άλλως
Αν νιώσετε οποιοδήποτε από τα παραπάνω συμπτώματα, ακόμη κι αν δεν είστε σίγουροι ότι πρόκειται για έμφραγμα, πρέπει να καλέσετε άμεσα το 166, συνιστούν οι γιατροί.
«Αν νιώθετε αδιαθεσία ή αρχίζετε να έχετε ενόχληση στο στήθος, ζητήστε ιατρική βοήθεια γρήγορα, γιατί όσο νωρίτερα λάβετε θεραπεία, τόσο το καλύτερο», λέει ο Dr. Grant Reed, επεμβατικός καρδιολόγος και διευθυντής του προγράμματος STEMI του Cleveland Clinic. «Πολλοί ασθενείς αγνοούν τα συμπτώματά τους και όταν τελικά έρχονται, ο καρδιακός μυς έχει ήδη πεθάνει».
Ο Νο1 δείκτης για το πόσο καλά θα πάτε μετά από έμφραγμα είναι το πόσο γρήγορα θα αναγνωρίσετε τα συμπτώματα, προσθέτει ο Reed. Υπάρχει στενή σχέση μεταξύ του πότε ξεκινά το έμφραγμα (που είναι γενικά όταν ξεκινούν τα συμπτώματα) και του πόσο γρήγορα οι γιατροί μπορούν να ανοίξουν την αποφραγμένη στεφανιαία αρτηρία που το προκαλεί – όσο μικρότερος ο χρόνος, τόσο καλύτερα τα αποτελέσματα, όχι μόνο όσον αφορά την επιβίωση αλλά και την πιθανότητα καρδιακής ανεπάρκειας ή ανάγκης για επανεισαγωγή στο νοσοκομείο.
Όταν φτάσετε στο νοσοκομείο, το ιατρικό προσωπικό πιθανότατα θα πραγματοποιήσει ηλεκτροκαρδιογράφημα, το οποίο θα καθορίσει τη διάγνωση του εμφράγματος. Αν πρόκειται για έμφραγμα, θα γίνει στεφανιογραφία. Αν υπάρχει απόφραξη στη στεφανιαία αρτηρία, οι γιατροί θα προσφέρουν θεραπεία με μπαλονάκι και stent για να κρατήσουν την αρτηρία ανοιχτή.
«Έπαθα καρδιακή προσβολή στα 46 ενώ ήμουν απόλυτα υγιής» – Τα ασυνήθιστα συμπτώματα που αγνόησε
2. Αφήστε το ασθενοφόρο να σας μεταφέρει στο νοσοκομείο – Μην οδηγήσετε
Αν υποψιάζεστε ότι έχετε έμφραγμα, μην οδηγήσετε μόνοι σας στο νοσοκομείο: Καλέστε ασθενοφόρο. Μπορεί να χάσετε τις αισθήσεις σας και να τραυματιστείτε ή να τραυματίσετε άλλους στον δρόμο, λέει ο Dr. Joel Beachey, καρδιολόγος στο Mayo Clinic Health System στην Eau Claire, Wisconsin. Το ίδιο ισχύει και για το να σας μεταφέρει κάποιος δικός σας — αν επιδεινωθούν τα συμπτώματα, δεν θα μπορέσει να σας βοηθήσει ενώ οδηγεί και μπορεί να αποσπαστεί η προσοχή του.
Οι διασώστες μπορούν να παρέχουν την καλύτερη και ταχύτερη φροντίδα όσο μεταφέρεστε στο νοσοκομείο, περιλαμβανομένης αξιολόγησης και παροχής ορισμένης θεραπείας, λέει ο Beachey. Αν βρίσκεστε με κάποιον που εμφανίζει συμπτώματα εμφράγματος και χάσει τις αισθήσεις του, πρέπει πρώτα να καλέσετε το 166 και στη συνέχεια να ξεκινήσετε ΚΑΡΠΑ, λέει η Breathett.
3. Πάρτε ασπιρίνη, αν έχετε
Αν έχετε συμπτώματα εμφράγματος και έχετε πρόσβαση σε ασπιρίνη, πάρτε πλήρη δόση 325 mg αφού καλέσετε το ασθενοφόρο, λέει ο Beachey. «Αν έχετε παιδική ασπιρίνη, που κυκλοφορεί σε δόσεις των 81 mg, πάρτε τέσσερις». Προτείνει να τη μασήσετε αντί να την καταπιείτε, ώστε να εισέλθει πιο γρήγορα στο σύστημα.
Ο λόγος; Όταν παθαίνετε έμφραγμα, μία πλάκα μέσα στις αρτηρίες γίνεται ασταθής και ρήγνυται, σχηματίζοντας θρόμβο αίματος που μπορεί να διακόψει την παροχή αίματος στην αρτηρία. Η λήψη ασπιρίνης μπορεί να βοηθήσει στη διάλυση μέρους του θρόμβου. Αν έχετε πάρει ασπιρίνη ή αν πρόκειται να πάρετε, ενημερώστε το ΕΚΑΒ και ακολουθήστε τις οδηγίες που θα σας δώσουν.
4. Υπερασπιστείτε τον εαυτό σας
Σε έναν ιδανικό κόσμο, οι υγειονομικοί θα έπαιρναν σοβαρά όλα τα παράπονα των ασθενών σχετικά με συμπτώματα εμφράγματος, αλλά μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες και άτομα που ανήκουν σε μειονότητες λαμβάνουν λιγότερο συχνά κατάλληλη θεραπεία για εμφράγματα και καρδιακές παθήσεις, σύμφωνα με την ανάρτηση του CNET.
«Είναι ξεκάθαρο ότι στην ιστορία μας στις ΗΠΑ οι γυναίκες και τα άτομα με χρώμα δεν ακούγονται», λέει η Breathett. «Τα συμπτώματά τους απορρίπτονται και έχουν χειρότερα αποτελέσματα. Ως σύστημα υγείας, έχουμε ακόμα πολλή δουλειά να κάνουμε ώστε κάθε άτομο να λαμβάνει ισότιμη φροντίδα, ανεξαρτήτως δημογραφικών στοιχείων».
Μέχρι να έρθει εκείνη η στιγμή, οι ασθενείς πρέπει να υπερασπίζονται τον εαυτό τους και να μιλούν ανοιχτά, προσθέτει. Αν δεν εισακούγονται, έχουν το δικαίωμα να αναζητήσουν φροντίδα αλλού. Μία συμβουλή από ειδικό στο TikTok: «Αν νιώθετε ότι ο γιατρός δεν παίρνει στα σοβαρά τα συμπτώματά σας για την καρδιά ή άλλα, μπορείτε να τον ρωτήσετε “Ποια είναι η διαφορική σας διάγνωση;”»
Η διαφορική διάγνωση είναι όρος που περιγράφει ποιες διαφορετικές ασθένειες μπορεί να προκαλούν τα συμπτώματά σας, δηλαδή ζητώντας από τον γιατρό να εξηγήσει γιατί απέκλεισε το ενδεχόμενο εμφράγματος και τι άλλο μπορεί να είναι. «Αυτό μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό να συνειδητοποιήσει ότι δεν έχει αξιολογήσει αποτελεσματικά αν πρόκειται για καρδιολογικό πρόβλημα», λέει η Breathett.
Μπορείτε επίσης να πάρετε μαζί σας ένα μέλος της οικογένειας ή φίλο για να κάνει ερωτήσεις εκ μέρους σας. Σημειώστε ερωτήσεις εκ των προτέρων αν μπορείτε, ώστε να τις συζητήσετε κατά τη διάρκεια της σύντομης επίσκεψης. Επικοινωνήστε ξανά αν μείνουν αναπάντητα ερωτήματα. Αν δεν είστε ικανοποιημένοι ή νιώθετε ότι δεν σας ακούν, αναζητήστε άλλη ιατρική ομάδα.
5. Βασιστείτε στην πρόληψη
Το έχετε ακούσει αμέτρητες φορές, αλλά ισχύει: Ο καλύτερος τρόπος να προλάβετε ένα έμφραγμα είναι να διατηρείτε υγιεινή διατροφή, να ασκείστε με μέτρια ένταση για 120 έως 150 λεπτά την εβδομάδα, να ελέγχετε τη χοληστερίνη και την αρτηριακή σας πίεση και να μην καπνίζετε.
Τα εμφράγματα μπορούν να συμβούν σε άτομα κάθε ηλικίας, φυλής ή φύλου. Πρέπει να κάνετε τακτικούς ιατρικούς ελέγχους με τον προσωπικό σας γιατρό για να αξιολογείτε τον κίνδυνο και να κάνετε αλλαγές στον τρόπο ζωής σας που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί επίσης να επωφεληθούν από τη λήψη χαμηλής δόσης ασπιρίνης καθημερινά ως προληπτικό μέτρο, αλλά θα χρειαστεί να το συζητήσετε με τον γιατρό σας. Μην ξεκινήσετε φάρμακα χωρίς να συμβουλευθείτε τον ιατρό ή τον φαρμακοποιό σας.
Έμφραγμα μυοκαρδίου: Ποιοι βρίσκονται στην ομάδα υψηλού κινδύνου – Ποια είναι τα σημάδια
«Η άσκηση είναι σημαντική ακόμη και αν έχετε ιστορικό καρδιολογικών προβλημάτων», λέει ο Beachey. Το να γνωρίζετε τι να κάνετε για να προλάβετε και να αντιμετωπίσετε ένα έμφραγμα είναι μόνο ένα από τα πολλά σημαντικά στοιχεία της υγείας σας που πρέπει να γνωρίζετε.
Πηγές: CNET, Mayo Clinic, Mayo Clinic, Cleveland Clinic, CDC, ResearchGate