Εξετάζοντας τη σχέση μεταξύ μνήμης και όσφρησης οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια σχεδίασαν μία μη επεμβατική τεχνική για την ενίσχυση της μνήμης και την πιθανή αποτροπή της άνοιας. Βγαίνει τον Σεπτέμβριο στην αγορά.
Δεν είναι άγνωστο ότι η όσφρηση μπορεί να ξυπνήσει τις αναμνήσεις μας καθώς και τα συναισθήματα που έχουν ταυτιστεί μαζί τους. Ίσως το ομορφότερο λογοτεχνικό σχετικό κομμάτι το έχει γράψει ο Προυστ, που περιγράφει πώς με το άρωμα ενός μπισκότου μαντλέν, αναδύθηκε μια έντονη, παιδική του ανάμνηση.
Οι νευροεπιστήμονες του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Irvine προχώρησαν πέρα από τη λογοτεχνία. Μελέτη τους που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Neuroscience έδειξε ότι όταν ένα άρωμα διαχυόταν στα υπνοδωμάτια ηλικιωμένων για δύο ώρες κάθε βράδυ για έξι μήνες, οι αναμνήσεις τους εκτοξεύτηκαν στα ύψη. Οι συμμετέχοντες σε αυτή τη μελέτη είχαν κατά 226% αύξηση στη γνωστική ικανότητα σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου. Το εύρημα αυτό μετέτρεψε τη γνωστή σχέση μεταξύ όσφρησης και μνήμης σε μια εύκολη, μη επεμβατική τεχνική για την ενίσχυση της μνήμης και την πιθανή αποτροπή της άνοιας.
Πώς έγινε η μελέτη
Η μελέτη διεξήχθη από το UCI Center for the Neurobiology of Learning & Memory. Αφορούσε άνδρες και γυναίκες ηλικίας 60 έως 85 ετών χωρίς εξασθένηση της μνήμης. Σε όλους δόθηκε ένας διαχύτης και επτά διαφορετικά έλαια. Οι συμμετέχοντες έβαζαν ένα διαφορετικό έλαιο στον διαχύτη κάθε βράδυ πριν πάνε για ύπνο. Απλώς στην πρώτη ομάδα δόθηκαν πιο έντονα αρώματα ενώ στην δεύτερη ομάδα, την ομάδα ελέγχου, ήταν πιο εξασθενημένα τα αρώματα αυτά.
Τα άτομα της πρώτης ομάδας εμφάνισαν κατά 226% αύξηση στη γνωστική απόδοση σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, όπως μετρήθηκε από ένα τεστ λίστας λέξεων που χρησιμοποιείται συνήθως για την αξιολόγηση της μνήμης. Η απεικόνιση αποκάλυψε βελτίωση στο μονοπάτι του εγκεφάλου που ονομάζεται αριστερή αγκιστροειδής δεσμίδα (uncinate fasciculus). Αυτή η οδός, η οποία συνδέει τον έσω κροταφικό λοβό με τον προμετωπιαίο φλοιό, που είναι υπεύθυνος για τη λήψη αποφάσεων, φθίνει με την ηλικία. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν επίσης ότι κοιμόντουσταν πιο ήσυχα.
Οι επιστήμονες γνώριζαν από καιρό ότι η απώλεια της όσφρησης μπορεί να προβλέψει την εμφάνιση σχεδόν 70 νευρολογικών και ψυχιατρικών ασθενειών. Αυτές περιλαμβάνουν τη νόσο του Αλτσχάιμερ και άλλες άνοιες, τη νόσο του Πάρκινσον, τη σχιζοφρένεια και τον αλκοολισμό. Προκύπτουν στοιχεία για μια σχέση μεταξύ της απώλειας όσφρησης λόγω της COVID και της γνωστικής μείωσης.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν στο παρελθόν ότι η έκθεση ατόμων με μέτρια άνοια σε έως και 40 διαφορετικές μυρωδιές δύο φορές την ημέρα σε μια χρονική περίοδο ενίσχυσε τη μνήμη και τις γλωσσικές τους δεξιότητες, μείωσε την κατάθλιψη και βελτίωσε την όσφρηση. Οι ερευνητές αποφάσισαν να μετατρέψουν αυτήν τη γνώση σε ένα εύκολο και μη επεμβατικό εργαλείο καταπολέμησης της άνοιας.
«Από την ηλικία των 60 ετών, η όσφρηση και η γνωστική λειτουργία αρχίζουν να πέφτουν», δήλωσε ο Michael Leon, καθηγητής νευροβιολογίας και συμπεριφοράς και συνεργάτης του CNLM. Η πρώτη συγγραφέας της μελέτης, η επιστήμονας του Cynthia Woo, είπε: «Μειώσαμε τον αριθμό των αρωμάτων σε μόλις επτά, εκθέτοντας τους συμμετέχοντες σε ένα μόνο κάθε φορά, αντί για τα πολλαπλά αρώματα που χρησιμοποιήθηκαν ταυτόχρονα σε προηγούμενα ερευνητικά έργα».
Η μελέτη επιβεβαιώνει τη σύνδεση όσφρησης και μνήμης
«Η όσφρηση έχει το ιδιαίτερο προνόμιο να συνδέεται άμεσα με τα κυκλώματα μνήμης του εγκεφάλου», δήλωσε ο Michael Yassa, καθηγητής και James L. McGaugh Chair στο Neurobiology of Learning & Memory. Διευθυντής του CNLM.
«Όλες οι άλλες αισθήσεις διοχετεύονται πρώτα μέσω του θαλάμου του εγκεφάλου. Όλοι έχουν βιώσει τη δύναμη ενός αρώματος που φέρνει κάποια ανάμνηση. Ωστόσο, σε αντίθεση με τις αλλαγές όρασης που τις αντιμετωπίζουμε με γυαλιά ή σε προβλήματα ακοής με ακουστικά βαρηκοΐας δεν έχει υπάρξει καμία παρέμβαση για την απώλεια της όσφρησης».
Η ομάδα θέλει στη συνέχεια να μελετήσει τον αντίκτυπο της τεχνικής σε άτομα με διαγνωσμένη γνωστική απώλεια. Οι ερευνητές λένε επίσης ότι ελπίζουν πως το εύρημα θα οδηγήσει σε περισσότερες έρευνες για θεραπείες της όσφρησης που θα μειώσουν την εξασθένηση της μνήμης. Ένα προϊόν που βασίζεται στη μελέτη τους και έχει σχεδιαστεί για χρήση από τους ανθρώπους στο σπίτι αναμένεται να κυκλοφορήσει στην αγορά αυτό το φθινόπωρο.