Επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ορισμένα βακτήρια που «ζουν» μέσα στους όγκους μπορεί να μην είναι εχθροί, αλλά σύμμαχοι στη μάχη κατά του καρκίνου. Νέα μελέτη αποκαλύπτει πώς θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές θεραπείες.
Το μπαχαρικό που μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου, σύμφωνα με ειδικούς
Βακτήρια κρυμμένα σε όγκους βοηθούν στην εξόντωση του καρκίνου
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που δημοσιεύονται στο JAMA και βασίζονται στη διεθνή βάση δεδομένων GLOBOCAN 2022, εκτιμάται ότι μέχρι το 2050 τα περιστατικά καρκίνου θα αυξηθούν κατά 77% και οι θάνατοι κατά 90% παγκοσμίως, με τις χώρες χαμηλού Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI) να καταγράφουν τριπλασιασμό των κρουσμάτων συγκριτικά με ηπιότερες αυξήσεις στις ανεπτυγμένες χώρες.
Η μελέτη καταγράφει μεγάλες ανισότητες μεταξύ γεωγραφικών περιοχών, φύλου και ηλικιακών ομάδων, με την επίπτωση και τη θνησιμότητα να αυξάνονται πιο έντονα σε περιοχές με χαμηλότερους πόρους. Τα δεδομένα προέρχονται από πληθυσμιακά αρχεία καρκίνου και στατιστικά θνησιμότητας που συγκεντρώνει και αναλύει ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) και λαμβάνονται υπόψη 36 διαφορετικοί τύποι καρκίνου, επιτρέποντας μια λεπτομερή εκτίμηση του παγκόσμιου επιπολασμού και των μελλοντικών τάσεων της νόσου.
Η συνέχιση της έρευνας γύρω την εύρεση αποτελεσματικών θεραπειών για τον καρκίνο θα μπορούσε να μειώσει τους παραπάνω αριθμούς και να κάνει πιο ευοίωνες τις προβλέψεις.
Στο πλαίσιο αυτό, μία διεθνής ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής ερευνητές από το MRC Laboratory of Medical Sciences (LMS), το Imperial College London και το University of Cologne, ανακάλυψε ότι μικρόβια που σχετίζονται με όγκους παράγουν ένα μόριο το οποίο μπορεί να ελέγξει την εξέλιξη του καρκίνου και να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας.
Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τα μικρόβια που ζουν στο δέρμα ή στο έντερό μας, αλλά πρόσφατες ανακαλύψεις έδειξαν ότι και οι όγκοι φιλοξενούν μοναδικές κοινότητες βακτηρίων. Οι επιστήμονες πλέον μελετούν πώς αυτά τα βακτήρια που σχετίζονται με τους όγκους μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη του όγκου και την ανταπόκριση στη χημειοθεραπεία.
Ξεκινώντας από τον καρκίνο του παχέος εντέρου
Αυτή η νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε διαδικτυακά στο περιοδικό Cell Systems στις 10 Σεπτεμβρίου 2025, αποτελεί σημαντική πρόοδο σε αυτόν τον τομέα, καθώς εντοπίζει έναν ισχυρό αντικαρκινικό μεταβολίτη που παράγεται από βακτήρια που σχετίζονται με τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Το εύρημα αυτό ανοίγει τον δρόμο για νέες στρατηγικές αντιμετώπισης του καρκίνου, περιλαμβανομένης της ανάπτυξης καινοτόμων φαρμάκων που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις υπάρχουσες θεραπείες.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια προηγμένη προσέγγιση μεγάλης κλίμακας για να δοκιμάσουν πάνω από 1.100 συνθήκες σε έναν τύπο μικροσκοπικού σκώληκα, τον C. elegans. Μέσω αυτής της διαδικασίας, διαπίστωσαν ότι το βακτήριο E. coli παράγει ένα μόριο που ονομάζεται 2-μεθυλοϊσοκιτρικό οξύ (2-MiCit), το οποίο μπορεί να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα του χημειοθεραπευτικού φαρμάκου 5-φθοριοουρακίλη (5-FU).
Χρησιμοποιώντας υπολογιστική μοντελοποίηση, η ομάδα απέδειξε ότι το μικροβίωμα που σχετίζεται με όγκους (τα βακτήρια που βρίσκονται μέσα και γύρω από τους όγκους) σε ασθενείς μπορούσε επίσης να παράγει το 2-MiCit. Για να επιβεβαιώσουν την αποτελεσματικότητα του 2-MiCit, η ομάδα χρησιμοποίησε δύο επιπλέον συστήματα: ανθρώπινα καρκινικά κύτταρα και ένα μοντέλο μύγας με καρκίνο του παχέος εντέρου. Και στις δύο περιπτώσεις, βρήκαν ότι το 2-MiCit παρουσίαζε ισχυρές αντικαρκινικές ιδιότητες, ενώ στις μύγες μάλιστα αύξανε την επιβίωση.
Ο καθηγητής Filipe Cabreiro, επικεφαλής της ομάδας Host-Microbe Co-Metabolism στο LMS και επικεφαλής ερευνητής στο CECAD Research Cluster στην Κολωνία, εξηγεί τη σημασία της ανακάλυψης:
«Ξέραμε ότι τα βακτήρια συνδέονται με τους όγκους και τώρα αρχίζουμε να κατανοούμε τη χημική “συνομιλία” που έχουν με τα καρκινικά κύτταρα. Βρήκαμε ότι μία από αυτές τις χημικές ενώσεις που παράγονται από τα βακτήρια μπορεί να λειτουργήσει ως ισχυρός συνεργάτης της χημειοθεραπείας, διαταράσσοντας τον μεταβολισμό των καρκινικών κυττάρων και κάνοντάς τα πιο ευάλωτα στο φάρμακο».
Ένα μόνο μόριο μπορεί να έχει αντίκτυπο στην εξέλιξη του καρκίνου
Η μελέτη αποκάλυψε ότι το 2-MiCit δρα αναστέλλοντας ένα βασικό ένζυμο στα μιτοχόνδρια (δομές μέσα στα κύτταρα που παράγουν ενέργεια για τις κυτταρικές λειτουργίες) των καρκινικών κυττάρων. Αυτό οδηγεί σε βλάβες στο DNA και ενεργοποιεί μονοπάτια που είναι γνωστό ότι μειώνουν την εξέλιξη του καρκίνου. Αυτή η πολυεπίπεδη επίθεση αποδυναμώνει τα καρκινικά κύτταρα και λειτουργεί συνεργατικά με τη 5-FU. Ο συνδυασμός ήταν σημαντικά πιο αποτελεσματικός στην εξόντωση των καρκινικών κυττάρων σε σύγκριση με τη χρήση μόνο του ενός από τα δύο μόρια.
Ο Dr Daniel Martinez-Martinez, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο LMS και πρώτος συγγραφέας της μελέτης, λέει:
«Τα μικρόβια είναι ένα ουσιαστικό μέρος του οργανισμού μας. Το γεγονός ότι ένα μόνο μόριο μπορεί να έχει τόσο ισχυρό αντίκτυπο στην εξέλιξη του καρκίνου είναι πραγματικά εντυπωσιακό — και μία ακόμη απόδειξη του πόσο περίπλοκη μπορεί να είναι η βιολογία όταν τη δούμε ολιστικά. Είναι πραγματικά συναρπαστικό, γιατί μόλις αρχίζουμε να ξύνουμε την επιφάνεια του τι πραγματικά συμβαίνει».
Αισιοδοξία για το μέλλον
Σε συνεργασία με φαρμακοχημικούς, οι ερευνητές τροποποίησαν επίσης τη χημική δομή του 2-MiCit ώστε να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητά του. Αυτή η συνθετική έκδοση αποδείχθηκε ακόμη πιο ισχυρή στην εξόντωση καρκινικών κυττάρων, δείχνοντας την προοπτική για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων βασισμένων σε φυσικά μικροβιακά προϊόντα.
Ο Filipe προσθέτει:
«Χρησιμοποιώντας το φυσικό μικροβιακό προϊόν ως αφετηρία, μπορέσαμε να σχεδιάσουμε ένα πιο ισχυρό μόριο – βελτιώνοντας ουσιαστικά τη μητέρα φύση».
Αυτές οι ανακαλύψεις αναδεικνύουν πώς το μικροβίωμα που σχετίζεται με τον καρκίνο μπορεί να επηρεάσει την εξέλιξη των όγκων, και πώς οι μεταβολίτες που παράγονται από αυτά τα βακτήρια μπορούν να αξιοποιηθούν για τη βελτίωση των θεραπειών κατά του καρκίνου. Τα ευρήματα αυτά είναι επίσης σημαντικά στο πλαίσιο της εξατομικευμένης ιατρικής, υπογραμμίζοντας τη σημασία του να λαμβάνεται υπόψη όχι μόνο ο ασθενής, αλλά και τα μικρόβιά του.
Τα ευρύτερα οφέλη των φαρμάκων για την απώλεια βάρους στην Υγεία – Τι δείχνουν νέες μελέτες
Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε κυρίως από τους οργανισμούς Leverhulme Trust, Wellcome Trust/Royal Society, DFG German Research Foundation και το Medical Research Council.