Το να ζείτε με γάτα δεν αλλάζει μόνο την καθημερινή σας ρουτίνα — αλλάζει και τη σχέση σας με εκείνη. Νέα έρευνα δείχνει ότι η «ορμόνη της αγάπης», μπορεί να κρύβει το μυστικό πίσω από αυτόν τον ιδιαίτερο δεσμό.
8 σημάδια ότι η γάτα σας πάσχει από άνοια – Πώς να τη φροντίσετε;
Η «ορμόνη της αγάπης» πίσω από τον δεσμό γάτας–ανθρώπου
Οι γάτες μπορεί να είναι γνωστές για την ανεξαρτησία τους, αλλά η έρευνα δείχνει ότι μοιράζονται έναν ισχυρό δεσμό με τους ανθρώπους – έναν δεσμό που καθοδηγείται από τη χημεία του εγκεφάλου. Ο βασικός παράγοντας είναι η ωκυτοκίνη, η λεγόμενη «ορμόνη της αγάπης», η οποία αυξάνεται επίσης όταν μια μητέρα κρατά το μωρό της ή όταν φίλοι αγκαλιάζονται, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη και την τρυφερότητα.
Οι μελέτες πλέον δείχνουν ότι η ωκυτοκίνη είναι κεντρική για τη σύνδεση γάτας–ανθρώπου, όπως ακριβώς και σε άλλες κοινωνικές σχέσεις. Μάλιστα, πείραμα του 2005 έδειξε ότι η ωκυτοκίνη έκανε τους ανθρώπους πιο πρόθυμους να εμπιστευτούν άλλους σε οικονομικά παιχνίδια, ενώ επιπλέον έρευνες δείχνουν ότι βοηθά στην ηρεμία τόσο των ανθρώπων όσο και των ζώων, μειώνοντας τα επίπεδα κορτιζόλης και ενεργοποιώντας το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα, επιτρέποντας στο σώμα να χαλαρώσει.
Πώς επηρεάζουν οι γάτες και οι σκύλοι την ανθρώπινη ψυχολογία και συμπεριφορά;
Σύμφωνα με μελέτη του 2023 με τίτλο «Pet’s influence on humans’ daily physical activity and mental health: a meta-analysis», οι ιδιοκτήτες κατοικίδιων είναι πιο σωματικά δραστήριοι από όσους δεν έχουν κατοικίδια. Η μελέτη δείχνει επίσης ότι τα κατοικίδια έχουν μικρή αλλά θετική επίδραση στην ψυχική υγεία των ανθρώπων.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι γάτες και οι σκύλοι επηρεάζουν την ανθρώπινη ψυχολογία και συμπεριφορά με διάφορους τρόπους, επηρεάζοντας την ευημερία, το στρες και ακόμη και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.
- Βελτιωμένη ευημερία και μείωση του στρες: Η αλληλεπίδραση με τα κατοικίδια μειώνει το άγχος/κατάθλιψη, αλλάζει τη δραστηριότητα του εγκεφάλου και τις ορμόνες όπως η ωκυτοκίνη και η κορτιζόλη.
- Μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή: Η ιδιοκτησία κατοικιδίου αυξάνει σημαντικά την ικανοποίηση από τη ζωή.
- Σύνδεση με την προσωπικότητα: Η ιδιοκτησία σκύλου σχετίζεται με την ψυχική ανθεκτικότητα, ενώ η ιδιοκτησία γάτας συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα νευρωτισμού.
- Το στρες του ιδιοκτήτη και η συμπεριφορά του κατοικιδίου: Συμπεριφορικά προβλήματα σε σκύλους (επιθετικότητα, φόβος) επηρεάζουν αρνητικά τα συναισθήματα και την ευημερία των ιδιοκτητών.
- Δεσμός και αλληλεπίδραση: Ο δεσμός ιδιοκτήτη–γάτας εξαρτάται περισσότερο από την ποιότητα της αλληλεπίδρασης παρά από την παρουσία άλλων κατοικιδίων.
Γρατζουνιά γάτας: Πότε μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή λοίμωξη στον εγκέφαλο
Πώς οι γάτες προκαλούν διακριτικά μια έκρηξη ωκυτοκίνης
Οι επιστήμονες γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι οι φιλικές αλληλεπιδράσεις προκαλούν έκκριση ωκυτοκίνης τόσο στους σκύλους όσο και στους ιδιοκτήτες τους, δημιουργώντας έναν αμοιβαίο βρόχο σύνδεσης. Μέχρι πρόσφατα, όμως, δεν ήταν γνωστό πολλά για την επίδρασή της στις γάτες.
Οι γάτες εκδηλώνουν την τρυφερότητά τους πιο διακριτικά. Ωστόσο, οι ιδιοκτήτες τους συχνά αναφέρουν τα ίδια ζεστά συναισθήματα συντροφικότητας και ανακούφισης από το στρες που βιώνουν και οι ιδιοκτήτες σκύλων — και οι μελέτες επιβεβαιώνουν όλο και περισσότερο αυτές τις αναφορές. Ερευνητές στην Ιαπωνία, για παράδειγμα, ανέφεραν το 2021 ότι σύντομες «συνεδρίες χαδιού» με τις γάτες τους αύξησαν τα επίπεδα ωκυτοκίνης σε πολλούς ιδιοκτήτες.
Σε εκείνη τη μελέτη, γυναίκες αλληλεπιδρούσαν με τις γάτες τους για λίγα λεπτά, ενώ οι επιστήμονες μετρούσαν τα επίπεδα ορμονών τους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η φιλική επαφή (χάιδεμα της γάτας, απαλός τόνος στη φωνή) συνδεόταν με αυξημένη ωκυτοκίνη στο σάλιο των ανθρώπων, σε σύγκριση με μια ήσυχη περίοδο ανάπαυσης χωρίς τη γάτα τους.
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι το χάιδεμα μιας γάτας που γουργουρίζει είναι κατευναστικό, και η έρευνα δείχνει ότι αυτό δεν οφείλεται μόνο στο απαλό τρίχωμα. Η πράξη του χαϊδέματος και ακόμη και ο ήχος του γουργουρητού μπορούν να προκαλέσουν την απελευθέρωση ωκυτοκίνης στον εγκέφαλό μας. Μελέτη του 2002 διαπίστωσε ότι αυτή η έκρηξη ωκυτοκίνης από την απαλή επαφή με γάτα βοηθά στη μείωση της κορτιζόλης (της ορμόνης του στρες), η οποία με τη σειρά της μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση και ακόμη και τον πόνο.
Πότε απελευθερώνεται η ωκυτοκίνη μεταξύ γάτας και ανθρώπου;
Η έρευνα δείχνει ότι η ήπια, ηθελημένη επαφή (χωρίς να πιέσει, δηλαδή, ο ιδιοκτήτης της γάτας τη γάτα για χάδια) είναι ο κύριος παράγοντας ενεργοποίησης της ωκυτοκίνης στους δεσμούς μεταξύ γάτας και ανθρώπου. Μελέτη του 2025 διαπίστωσε ότι το απαλό χάδι, οι αγκαλιές ή το κράτημα ενίσχυαν τα επίπεδα ωκυτοκίνης τόσο στις γάτες όσο και στους ιδιοκτήτες — αλλά μόνο όταν η αλληλεπίδραση ξεκινούσε ή ήταν ευπρόσδεκτη από τη γάτα.
Οι γάτες που είχαν ασφαλή δεσμό και αναζητούσαν εγγύτητα (κάθισμα στην αγκαλιά, σκούντημα) παρουσίασαν τη μεγαλύτερη αύξηση, ενώ οι γάτες που είχαν την τάση να αποφεύγουν δεν είχαν καμία αλλαγή, και οι γάτες με αγχωτικό στυλ προσκόλλησης ξεκινούσαν με υψηλή ωκυτοκίνη αλλά αυτή μειωνόταν μετά από εξαναγκασμένη επαφή.
Οι γάτες εκφράζουν την άνεσή τους μέσα από διακριτικά σημάδια όπως το αργό βλεφάρισμα, μια κίνηση εμπιστοσύνης, και μέσα από το γουργουρητό, το οποίο δεν βοηθά μόνο τη δική τους επούλωση αλλά ηρεμεί και τους ανθρώπους, μειώνοντας τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση. Αυτές οι καθημερινές εκρήξεις ωκυτοκίνης από φιλική επαφή βοηθούν στην αντιμετώπιση του στρες, μειώνουν το άγχος και προσφέρουν παρηγοριά αντίστοιχη με την κοινωνική υποστήριξη από ανθρώπους.
Είναι οι γάτες απλώς λιγότερο στοργικές από τους σκύλους;
Οι μελέτες γενικά δείχνουν ισχυρότερες αντιδράσεις ωκυτοκίνης στις αλληλεπιδράσεις ανθρώπου–σκύλου. Σε πείραμα του 2016, οι σκύλοι είχαν αύξηση 57% στην ωκυτοκίνη μετά από δέκα λεπτά παιχνιδιού, σε σύγκριση με περίπου 12% στις γάτες. Όπως οι άνθρωποι που συνδέονται με αγαπημένα πρόσωπα, η φύση του σκύλου ως ζώου αγέλης και η τάση του για οπτική επαφή και σωματική επαφή καθιστούν την απελευθέρωση ωκυτοκίνης σχεδόν αυτόματη.
3 συμβουλές για να ζήσουν οι γάτες σας περισσότερο και να είναι πιο ευτυχισμένες
Οι γάτες, αντιθέτως, εξελίχθηκαν από μοναχικούς κυνηγούς και είναι πιο επιλεκτικές με την τρυφερότητά τους. Οι συμπεριφορές τους που σχετίζονται με την ωκυτοκίνη εμφανίζονται όταν αισθάνονται πραγματικά ασφαλείς – ένα αργό βλεφάρισμα ή μια αγκαλιά με γουργουρητό σημαίνει εμπιστοσύνη, μειώνει το στρες και ενισχύει τον δεσμό. Αν και λιγότερο εκδηλωτικές από τους σκύλους, οι γάτες χρησιμοποιούν τον ίδιο αρχαίο μηχανισμό της αγάπης μόλις σας θεωρήσουν «δικό τους άνθρωπο».
Πηγές: The Conversation, ScienceDirect, Frontiers, Springer Nature Link, Taylor & Francis Online, MDPI, ResearchGate, PMC