Τα ακόρεστα λιπαρά όπως τα ωμέγα-3 και ωμέγα-6, τα οποία συχνά επαινούνται για τα οφέλη τους στην υγεία, μπορεί να αυξάνουν ορισμένους δείκτες φλεγμονής, σύμφωνα με νέα μελέτη. Αυτή η αναπάντεχη ανακάλυψη αμφισβητεί το ότι τα ωμέγα-3 έχουν τα οφέλη που όλοι νομίζαμε ότι ξέραμε. Ποια τα νέα δεδομένα;
Προσοχή: Τα συμπληρώματα ω-3 μπορεί να προκαλέσουν πρόβλημα στην καρδιά – Τι αναφέρει νέα μελέτη
Νέα μελέτη για τα πολυακόρεστα λιπαρά: Αυξάνουν τα ωμέγα-3 και ωμέγα-6 τα επίπεδα φλεγμονής;
Τα λιπαρά ψάρια, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, τα αβοκάντο και το ελαιόλαδο συστήνονται συχνά για μια υγιεινή διατροφή λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε ακόρεστα λιπαρά οξέα, ειδικά τα ωμέγα-3, τα οποία, σύμφωνα με μελέτες, μπορεί να μειώνουν τη φλεγμονή και να περιορίζουν την LDL χοληστερόλη ή κοινώς την «κακή» χοληστερίνη που συνδέεται με καρδιοπάθειες.
Ωστόσο, νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο The International Journal of Epidemiology αμφισβητεί αυτή την άποψη, καθώς διαπιστώνει ότι τόσο τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (PUFAs) ωμέγα-3 όσο και ωμέγα-6 συνδέονται με αυξημένα επίπεδα γλυκοπρωτεϊνών (GlycA), δεικτών φλεγμονής που σχετίζονται με υψηλότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Κορεσμένα και ακόρεστα λιπαρά: Ποιες οι επιδράσεις τους
Άλλα δεδομένα δείχνουν ότι μόνο η μείωση των κορεσμένων λιπαρών δεν μειώνει και τον κίνδυνο καρδιοπάθειας ή τον συνολικό κίνδυνο θνησιμότητας – ωστόσο, η αντικατάστασή τους με ακόρεστα λιπαρά το επιτυγχάνει. Για παράδειγμα, μετα-ανάλυση του 2025 που περιλάμβανε 9 τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες (με περίπου 13.500 συμμετέχοντες), δεν βρήκε κάποια επίδραση της μείωσης των κορεσμένων λιπαρών στη θνησιμότητα από καρδιοπάθεια ή οποιαδήποτε αιτία.
Αντίθετα, δοκιμές δείχνουν ότι δίαιτες πλούσιες σε πολυακόρεστα λιπαρά μπορούν να μειώσουν την LDL κατά ~10% και να περιορίσουν το λίπος στο συκώτι, ενώ τα κορεσμένα λιπαρά αυξάνουν την «κακή» χοληστερίνη και το λίπος στο συκώτι.
Μελέτες βιοδεικτών στο λινελαϊκό οξύ (ένα κύριο ωμέγα‑6 στα φυτικά έλαια) από περίπου 1.900 ενήλικες συνδέουν σταθερά τα υψηλότερα επίπεδα με μειωμένη φλεγμονή, καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο και λιγότερα περιστατικά εμφραγμάτων και διαβήτη.
Επιπλέον, έρευνες για την υγεία του εντέρου δείχνουν ότι τα κορεσμένα λιπαρά μπορούν να βλάψουν την εντερική ανοσία μέσα σε λίγες ημέρες, ενώ τα ακόρεστα υποστηρίζουν αντιφλεγμονώδεις μηχανισμούς.
Σύνδεση με δείκτες φλεγμονής στο αίμα
Οι ερευνητές διεξήγαγαν την κύρια ανάλυσή τους σε 2.802 συμμετέχοντες από τη μελέτη Avon Longitudinal Study of Parents and Children (ALSPAC), μια ερευνητική ομάδα που ξεκίνησε με 14.541 εγκύους στη νοτιοδυτική Αγγλία το 1991-1992 και παρακολουθεί έκτοτε αυτές και τα παιδιά τους. Επιβεβαίωσαν τα ευρήματά τους χρησιμοποιώντας δεδομένα από 12.401 συμμετέχοντες στη UK Biobank.
«Χρησιμοποιώντας δύο μεγάλα σύνολα δεδομένων, το ALSPAC και τη UK Biobank, μαζί με την τυχαιοποιημένη κατά Μέντελ ανάλυση, οι ερευνητές εξέτασαν αν αυτά τα λιπαρά προκαλούν φλεγμονή και δεν σχετίζονται απλώς με αυτή, ελαχιστοποιώντας παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση όπως ο τρόπος ζωής και η διατροφή. Στόχος τους ήταν να διαπιστώσουν αν τα ίδια τα λιπαρά επηρεάζουν άμεσα τη φλεγμονή», εξήγησε ο Αμερικανός Dr Thomas M. Holland, MD, MS, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Τα 6 top συμπληρώματα διατροφής που προτείνει ειδικός στη μακροζωία
Οι απόγονοι της ομάδας ALSPAC αξιολογήθηκαν μετά από 24 έτη, ελέγχοντας για παράγοντες όπως η κοινωνική τάξη κατά τη γέννηση, το κάπνισμα των γονιών κατά την εγκυμοσύνη, το φύλο, η κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα στην ηλικία των 24 ετών και η ακριβής ηλικία της επίσκεψης στην κλινική.
Η Αυστραλή Daisy Crick, συγγραφέας της μελέτης, περιέγραψε τα μέτρα που λήφθηκαν «Τα διατροφικά λιπαρά οξέα εκτιμήθηκαν μέσω των επιπέδων αίματος DHA, συνολικών ωμέγα‑3, συνολικών ωμέγα‑6 και του λόγου ωμέγα‑6:ωμέγα‑3. Η φλεγμονή μετρήθηκε μέσω δεικτών αίματος όπως η C‑αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP), η Ιντερλευκίνη‑6 (IL‑6) και οι Γλυκοπρωτεΐνες (GlycA)».
Μπορεί τα ωμέγα‑3 να προάγουν τη φλεγμονή;
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι και στα δύο ερευνητικά δείγματα, τα επίπεδα τόσο των ωμέγα‑3 όσο και των ωμέγα‑6 σχετίζονταν με υψηλότερα επίπεδα GlycA. «Αναπάντεχα, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι και τα ωμέγα‑3 και τα ωμέγα‑6 λιπαρά οξέα σχετίζονταν με υψηλότερα επίπεδα του δείκτη GlycA (ένας νέος δείκτης φλεγμονής), ο οποίος αντανακλά χαμηλού βαθμού χρόνια φλεγμονή. Αυτό ήταν αναπάντεχο, ειδικά για τα ωμέγα‑3, τα οποία προωθούνται ευρέως ως αντιφλεγμονώδη», δήλωσε ο Holland σύμφωνα με το Medical News Today.
«Τα ωμέγα‑3 βρίσκονται σε λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός και οι σαρδέλες, αλλά και σε χορτοφαγικές τροφές όπως ο λιναρόσπορος, οι σπόροι chia και τα καρύδια. Οι περισσότεροι τα θεωρούν κατευναστικά για το ανοσοποιητικό σύστημα. Ωστόσο, στη μελέτη, υψηλότερα επίπεδα ωμέγα‑3 σχετίστηκαν με περισσότερη φλεγμονή – τουλάχιστον όταν χρησιμοποιήθηκε το GlycA ως μέτρηση», πρόσθεσε.
Ο λόγος ωμέγα‑6 προς ωμέγα‑3 μπορεί να είναι το κλειδί
Στο δείγμα ALSPAC, υπήρχε σταθερή σύνδεση μεταξύ υψηλότερου λόγου ωμέγα‑6:ωμέγα‑3 και των τριών δεικτών φλεγμονής. Ο Holland εξήγησε ότι αυτός ο λόγος επηρεάζεται από τη σύγχρονη διατροφή μας:
«Αυτό το εύρημα ενισχύει προηγούμενα δεδομένα που δείχνουν ότι δεν έχει σημασία μόνο πόσο ωμέγα‑3 καταναλώνετε – έχει σημασία η συνολική ισορροπία στην πρόσληψη. Μάλιστα, έρευνες δείχνουν πόσο έχει αλλάξει αυτή η αναλογία ανά τα χρόνια. Έναν αιώνα πριν, οι άνθρωποι κατανάλωναν συνήθως αναλογία 4:1 ωμέγα‑6 προς ωμέγα‑3. Σήμερα, λόγω της σύγχρονης διατροφής πλούσιας σε βιομηχανικά φυτικά έλαια, η αναλογία αυτή έχει εκτιναχθεί σε περίπου 15:1 έως 20:1. Αυτή η μεταβολή δημιουργεί ένα προφλεγμονώδες περιβάλλον που ίσως συμβάλλει σε χρόνιες παθήσεις, αλλεργίες και αυτοάνοσα νοσήματα».
«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι δεν είναι τόσο απλό όσο “τα ωμέγα‑3 είναι αντιφλεγμονώδη και τα ωμέγα‑6 φλεγμονώδη”. Η αύξηση της πρόσληψης ωμέγα‑3 μέσω διατροφής ή συμπληρωμάτων ίσως να μην επαρκεί για τη μείωση της φλεγμονής. Αντίθετα, τα αποτελέσματα μας δείχνουν ότι ίσως είναι πιο χρήσιμο να εξετάσουμε την ισορροπία ή τον λόγο μεταξύ των δύο λιπαρών οξέων. Η βελτίωση αυτής της ισορροπίας ίσως είναι πιο αποτελεσματική για όσους θέλουν να μειώσουν τη φλεγμονή στο σώμα τους», δήλωσε η Daisy Crick.
Πολύπλοκη η σύνδεση μεταξύ λιπαρών οξέων και υγείας
Παρότι η μελέτη διαπίστωσε συσχέτιση μεταξύ των PUFAs και κάποιων από τους τρεις δείκτες, οι συγγραφείς τονίζουν ότι οι διαφορετικοί δείκτες μετρούν διαφορετικές πτυχές της φλεγμονής – επομένως, εξετάζοντας μόνο τρεις δείκτες, ίσως να χάθηκαν σημαντικές επιδράσεις των PUFAs στη φλεγμονή. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα με περισσότερους δείκτες για να κατανοηθεί καλύτερα αυτή η σχέση.
Ο Holland δήλωσε σύμφωνα με το MNT ότι αυτά τα ευρήματα πρέπει να οδηγήσουν σε περισσότερη έρευνα. «Πρέπει να θυμόμαστε ότι η μελέτη μέτρησε μόνο τρεις δείκτες φλεγμονής. Το ανοσοποιητικό σύστημα είναι απίστευτα πολύπλοκο και τα ωμέγα λιπαρά μπορεί να επηρεάζουν άλλους μηχανισμούς που δεν καταγράφηκαν εδώ».
«Για παράδειγμα, τα ωμέγα‑3 ίσως εξακολουθούν να βοηθούν στην επίλυση βραχυπρόθεσμης φλεγμονής ή στην προστασία από συγκεκριμένες ασθένειες, ακόμη και αν αυξάνουν ελαφρώς το GlycA. Περισσότερη έρευνα με ευρύτερο φάσμα δεικτών του ανοσοποιητικού θα βοηθήσει στην αποσαφήνιση αυτής της σχέσης», συνέχισε.
Διαβήτης: Το ιχθυέλαιο μπορεί να αναστρέψει την αντίσταση στην ινσουλίνη – Σημαντική ανακάλυψη
Παρά τον περιορισμό αυτό, τα ευρήματα αναδεικνύουν ότι πιθανώς να είναι πιο πολύπλοκη η σχέση μεταξύ λιπαρών οξέων και υγείας απ’ ό,τι πίστευαν έως τώρα οι ειδικοί. «Η σχέση μεταξύ λιπαρών οξέων και φλεγμονής είναι περίπλοκη και τα ευρήματά μας δείχνουν μόνο ένα μέρος της εικόνας. Αν και δείχνουμε ότι τα ωμέγα‑3 λιπαρά σχετίζονται με αυξήσεις σε ορισμένους δείκτες φλεγμονής, αυτό δεν αποκλείει άλλες πιθανές ευεργετικές επιδράσεις αυτών των λιπαρών μέσω της διατροφής», δήλωσε η Daisy Crick.
Πηγές: MNT, Oxford Academic, PubMed, BMC