Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας: Πότε θα εξαλειφθεί στην Ελλάδα – Τι λένε οι ειδικοί  

Ελληνική HPV Εταιρεία: Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να εξαλειφθεί έως το 2047, αρκεί να επιλυθούν δύο βασικά  ζητήματα. Ποια είναι αυτά;

Σχεδόν όλες οι περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας (99%) συνδέονται με μόλυνση από ιούς των ανθρώπινων θηλωμάτων υψηλού κινδύνου (HPV). Οι περισσότεροι άνθρωποι μολύνονται με τον HPV λίγο μετά την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας. Αν και οι περισσότερες λοιμώξεις με HPV υποχωρούν και δεν προκαλούν συμπτώματα, η επίμονη μόλυνση μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες.

Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας: Συμπτώματα που δεν πρέπει να αγνοούμε

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο τέταρτος πιο συχνός καρκίνος μεταξύ των γυναικών παγκοσμίως. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος πιο συχνός καρκίνος μετά τον καρκίνο του μαστού που προσβάλλει γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάθε χρόνο, υπάρχουν περίπου 33.000 περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στην ΕΕ και 15.000 θάνατοι.

Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας: Η παγκόσμια στρατηγική «90/70/90» για την εξάλειψή του

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοίνωσε το 2020 ότι ο καρκίνος τραχήλου μήτρας θα έχει εξαλειφθεί ως παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας εάν εφαρμοσθεί Παγκόσμια Στρατηγική και επιτευχθούν, μέχρι το 2030, οι εξής στόχοι:

• 90% των κοριτσιών μέχρι 15 ετών να έχουν εμβολιαστεί πλήρως κατά της μόλυνσης με τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV)
• 70% των γυναικών να εξετασθούν προληπτικά με ένα τεστ υψηλής ακριβείας (HPV testing) σε ηλικία 35 ετών και ξανά σε ηλικία 45 ετών
• 90% των γυναικών με (προ)καρκίνο τραχήλου μήτρας να τύχουν ενδεδειγμένης θεραπευτικής αντιμετώπισης και υποστηρικτικής φροντίδας.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, εάν εφαρμοσθεί αυτή η στρατηγική («90/70/90») από όλα τα κράτη ο καρκίνος τραχήλου μήτρας θα μπορέσει να εξαλειφθεί σε χώρες με υψηλό εισόδημα σε λίγες δεκαετίες (π.χ. Αυστραλία 2035, ΗΠΑ 2038, Καναδάς 2040) και παγκοσμίως εντός 100 ετών.

Καρκίνος του τραχήλου της μήτρας: Σε ποιες ηλικίες προλαμβάνεται – Οι 13 καρκινογόνοι γονότυποι

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε το 2021 το «Ευρωπαϊκό Σχέδιο για την Καταπολέμηση του Καρκίνου» (Εurope’s Beating Cancer Plan), το οποίο, αποδεχόμενο την Παγκόσμια Στρατηγική του ΠΟΥ, προωθεί ως κύριες δράσεις, μέχρι το 2030, τις εξής:

• HPV-εμβολιασμό τουλάχιστον του 90% του πληθυσμού-στόχου της ΕΕ για τα κορίτσια και σημαντική αύξηση του εμβολιασμού των αγοριών
• Εφαρμογή Εθνικών Προγραμμάτων Προσυμπτωματικού Ελέγχου με νέες, κατευθυντήριες οδηγίες για καρκίνο τραχήλου μήτρας και εντέρου, με στόχο την κάλυψη του 90% του επιλέξιμου πληθυσμού
• Εξασφάλιση ογκολογικών κέντρων για σωστή θεραπεία του 90% των ασθενών με καρκίνο.

Η Ελλάδα μακριά από τους στόχους του ΠΟΥ και της ΕΕ. Γιατί;

• Ο HPV-εμβολιασμός συμπεριλαμβάνεται μεν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, αλλά με χαμηλή μέχρι σήμερα εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού-στόχου
• Δεν έχει ληφθεί μέριμνα τήρησης της υποχρεωτικής ηλεκτρονικής συμπλήρωσης του Μητρώου Εμβολιασμών και του Ηλεκτρονικού Βιβλιαρίου Υγείας Παιδιού
• Δεν υπάρχει ακόμα οργανωμένο, οικονομικά εξασφαλισμένο Εθνικό Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου για καρκίνο τραχήλου μήτρας, χωρίς ημερομηνία λήξης – αντ’ αυτού ψηφίστηκε, αλλά δεν εφαρμόζεται ακόμη, μια Δράση Δημόσιας Υγείας με περιορισμένη διάρκεια και χρηματοδότηση
• Υπάρχει έλλειψη επαρκούς αριθμού εξειδικευμένων ογκολογικών κέντρων για την ενδεδειγμένη θεραπεία και υποστηρικτική φροντίδα των γυναικών με (προ)καρκίνο τραχήλου μήτρας.

Εφικτή η εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στην Ελλάδα το 2047 υπό προϋποθέσεις

Με 90% εμβολιαστική κάλυψη και 75% συμμετοχή στον προσυμπτωματικό έλεγχο, η εξάλειψη του Καρκίνου Τραχήλου της Μήτρας στην Ελλάδα είναι εφικτή έως το 2047, σύμφωνα με στοιχεία μελέτης που παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας και Αντιμετώπισης του Ιού των Θηλωμάτων (HPV) [Ελληνικής HPV Εταιρείας].

Αναλύοντας τα ευρήματα αντίστοιχης μελέτης, ο κ. Θεόδωρος Αγοραστός, Καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος της Ελληνικής HPV Εταιρείας, εξηγεί:

• Ο Καρκίνος του Τραχήλου της Μήτρας (KTM) στην Ελλάδα δύναται να καταστεί σπάνιος το 2036, και να εξαλειφθεί το 2047, εάν, έως το 2030, η κάλυψη με HPV εμβολιασμό των κοριτσιών έως 15 ετών αυξηθεί στο 90% και η συμμετοχή των γυναικών στο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου με HPV testing ανά 5ετία ανέλθει στο 75%.
• Όσο νωρίτερα εφαρμοστούν οι πολιτικές για την επίτευξη των στόχων του HPV εμβολιασμού και του προσυμπτωματικού ελέγχου, τόσο πιο γρήγορα θα εξαλειφθεί ο Καρκίνος του Τραχήλου της Μήτρας και τόσο περισσότερα περιστατικά και θάνατοι από Καρκίνο του Τραχήλου της Μήτρας θα αποφευχθούν.
• Παράλληλα, θα προληφθούν ή θα θεραπευθούν χιλιάδες περιστατικά προκαρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου της μήτρας.

Για να μπορέσει η Ελλάδα, ωστόσο, να εξαλείψει τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας μέχρι το 2047, εναρμονιζόμενη με τη στρατηγική του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), απαιτείται:

• μείωση των εμποδίων στην πρόσβαση στον εμβολιασμό, τον προσυμπτωματικό έλεγχο και την θεραπεία
• θέσπιση ετήσιων στόχων εμβολιαστικής κάλυψης και συμμετοχής στον προσυμπτωματικό έλεγχο,
• ανάπτυξη μεγάλης κλίμακας εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού και
• επαρκή και βιώσιμη χρηματοδότηση για το πρόγραμμα εξάλειψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

«Η πρόοδος αυτών των στρατηγικών προϋποθέτει την ανάπτυξη και παρακολούθηση δεικτών ποιότητας με τη βοήθεια σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων» τόνισε σε ειδική εκδήλωση, ο κ. Αγοραστός.

Χαρακτηριστικά αναφέρθηκε στο παράδειγμα της Αυστραλίας, όπου παρακολουθούνται 11 δείκτες ποιότητας, μεταξύ των οποίων είναι η ολοκλήρωση του εμβολιασμού στην ηλικία των 15 ετών, η συμμετοχή σε προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες, αλλά και το ποσοστό θεραπείας γυναικών με προκαρκίνο ή καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Η εφαρμογή του κανόνα 90/70/90

Tην ιδιαίτερη σημασία που έχει η εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του κοινού μέσα από στοχευμένες δράσεις στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης Δημόσιας Υγείας 2021-2025 και συνακόλουθα ο εμβολιασμός για την πρόληψη της μόλυνσης, υπογράμμισε ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου – ΕΛΛΟΚ, κ. Γιώργος Καπετανάκης κατά την εισήγησή του.

Μέσα από την εφαρμογή του κανόνα 90/70/90 που υπαγορεύει τον εμβολιασμό του 90% των κοριτσιών μέχρι την ηλικία των 15 ετών, το συστηματικό προ-συμπτωματικό έλεγχο του 70% των γυναικών για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας με τεστ υψηλής ακρίβειας σε ηλικία 35 και 45 ετών και τη θεραπευτική αντιμετώπιση του 90% των γυναικών που έχουν διαγνωστεί με τη νόσο ή προκαρκινικές αλλοιώσεις, στόχος είναι η μείωση της επίπτωσης της νόσου κατά 97% σε 78 χώρες χαμηλού και μετρίου εισοδήματος και η αποτροπή 74 εκατ. περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας τον 21ο αιώνα.

Τα οφέλη του εμβολιασμού κατά του HPV

Για τα οφέλη από την υψηλή εμβολιαστική κάλυψη κατά του HPV, μίλησε ο κ. Κωνσταντίνος  Νταλούκας, Παιδίατρος-Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων, τονίζοντας ότι αυτά αφορούν στην πρόληψη των λοιμώξεων από τον ιό HPV, την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, τη μείωση άλλων καρκίνων που σχετίζονται με τον HPV, την πρόληψη των κονδυλωμάτων και την ανοσία αγέλης.

Η μεγιστοποίηση της ωφέλειας του εμβολιασμού κατά του HPV μπορεί να επιτευχθεί μέσα από στρατηγικές παρακολούθησης, όπως υπενθυμίσεις, ενημερωτικές εκστρατείες, έλεγχο ρουτίνας για HPV-σχετιζόμενα νοσήματα, συστάσεις του παρόχου υγειονομικής περίθαλψης υπέρ του εμβολιασμού και συνεχή παρακολούθηση μέσω των μητρώων εμβολιασμού.