Επιστήμονες του University of British Columbia φαίνεται να ανακάλυψαν τον ακριβή μηχανισμό πίσω από τον μυϊκό πόνο που σχετίζεται με τις στατίνες. Τα νέα δεδομένα ανοίγουν τον δρόμο για τον σχεδιασμό πιο ασφαλών φαρμάκων για την αντιμετώπιση της αυξημένης χοληστερίνης και τις προστασίας της καρδιάς, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο άλλα συστήματα του οργανισμού.
Διαβήτης: Πότε μπορεί η μειωμένη χοληστερίνη να αυξήσει τον κίνδυνο – Τι ρόλο παίζουν οι στατίνες
Πώς μια κρυφή διαρροή ασβεστίου μπορεί να εξηγήσει τον μυϊκό πόνο που σχετίζεται με τις στατίνες
Οι στατίνες προστατεύουν εδώ και δεκαετίες εκατομμύρια ανθρώπους μειώνοντας τη χοληστερίνη και περιορίζοντας τον κίνδυνο εμφραγμάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων, ωστόσο πολλοί συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν παρενέργειες όπως μυϊκό πόνο, αδυναμία ή, σε σπάνιες περιπτώσεις, επικίνδυνη ραβδομυόλυση. Τώρα, οι ερευνητές από το University of British Columbia και το University of Wisconsin–Madison φαίνεται να έχουν εντοπίσει την υποκείμενη αιτία.
Χρησιμοποιώντας κρυο-ηλεκτρονική μικροσκοπία για να οπτικοποιήσουν πρωτεΐνες με εξαιρετική λεπτομέρεια, ανακάλυψαν ότι οι στατίνες δεσμεύονται στον υποδοχέα ρυανοδίνης του μυός (RyR1) — ένα βασικό κανάλι ρύθμισης του ασβεστίου — και τον αναγκάζουν να ανοίξει, δημιουργώντας μια συνεχόμενη διαρροή ασβεστίου που μπορεί να βλάψει τον μυϊκό ιστό. «Ήμασταν σε θέση να δούμε, σχεδόν στον κάθε έναν, πώς προσκολλώνται οι στατίνες σε αυτό το κανάλι. Αυτή η διαρροή ασβεστίου εξηγεί γιατί κάποιοι ασθενείς βιώνουν μυϊκό πόνο ή, σε ακραίες περιπτώσεις, επιπλοκές απειλητικές για τη ζωή», εξήγησε ο Καναδός κύριος συγγραφέας Dr. Steven Molinarolo.
Πώς μπορεί να επηρεάζουν οι στατίνες το μυοσκελετικό σύστημα
Οι στατίνες μπορεί να επηρεάσουν το μυοσκελετικό σύστημα με μερικούς τρόπους, αλλά πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι οι περισσότερες επιδράσεις είναι ήπιες και δεν προκαλούνται πάντα από το ίδιο το φάρμακο. Μερικοί βιώνουν μυϊκό πόνο ή αδυναμία, ενώ άλλοι δεν έχουν καθόλου συμπτώματα.
Σύμφωνα με εργασία του 2025 με τίτλο Investigating the combined effects of statins and exercise on skeletal muscle mitochondrial content and function, cardiorespiratory fitness and quality of life in individuals with dyslipidaemia, οι συγγραφείς στοχεύουν να καθορίσουν αν η λήψη στατινών μπορεί να μειώσει τα θετικά αποτελέσματα της άσκησης στα ενεργειακά συστήματα των μυών και στη φυσική κατάσταση. Η μελέτη έχει σχεδιαστεί ώστε να εξετάσει άμεσα το πώς οι στατίνες και η άσκηση αλληλεπιδρούν επηρεάζοντας την υγεία των μιτοχονδριακή υγεία, την αερόβια ικανότητα και τη συνολική ποιότητα ζωής.
Νέες μελέτες δείχνουν επίσης ότι η σοβαρή μυϊκή βλάβη είναι σπάνια και ότι πολλά μυϊκά παράπονα μπορεί να προέρχονται από άλλους παράγοντες, όχι από τη στατίνη.
Χοληστερίνη: Νέα θεραπεία χωρίς στατίνες τη μειώνει κατά 50% δίχως παρενέργειες – Νέα μελέτη
- Οι στατίνες μπορεί να προκαλέσουν μυϊκούς πόνους ή αδυναμία σε μερικούς ανθρώπους, αλλά ο συνολικός πρόσθετος κίνδυνος είναι μικρός.
- Οι μηχανισμοί μυϊκής βλάβης μπορεί να περιλαμβάνουν προβλήματα στην παραγωγή ενέργειας στα κύτταρα, αλλά τα στοιχεία παραμένουν ασαφή.
- Πολλά αναφερόμενα μυϊκά συμπτώματα μπορεί να μην οφείλονται στη στατίνη (φαινόμενο nocebo).
- Ορισμένες μελέτες συνδέουν τις στατίνες με προβλήματα στους τένοντες, ενώ άλλες δεν βρίσκουν κίνδυνο ή ακόμη και πιθανά οφέλη για την επούλωση των τενόντων.
- Συνολικά, οι στατίνες παραμένουν ασφαλείς και τα καρδιοπροστατευτικά οφέλη τους συνήθως υπερτερούν των μυοσκελετικών παρενεργειών.
Πώς αλληλεπιδρούν οι στατίνες με τα μυϊκά κύτταρα
Η μελέτη επικεντρώθηκε στην ατορβαστατίνη, μία από τις πιο ευρέως συνταγογραφούμενες στατίνες, αλλά τα ευρήματα δείχνουν ότι το αποτέλεσμα μπορεί να ισχύει για ολόκληρη την κατηγορία των φαρμάκων. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι στατίνες δεσμεύονται με έναν εξαιρετικά ασυνήθιστο τρόπο: Τρία μόρια συγκεντρώνονται μαζί μέσα σε μια κοιλότητα της πρωτεΐνης. Το πρώτο μόριο προσκολλάται όταν το κανάλι είναι κλειστό, προετοιμάζοντάς το να ανοίξει. Δύο ακόμη μόρια στη συνέχεια σφηνώνουν, αναγκάζοντας το κανάλι να ανοίξει διάπλατα.
«Αυτή είναι η πρώτη φορά που έχουμε μια καθαρή εικόνα για το πώς οι στατίνες ενεργοποιούν αυτό το κανάλι», είπε ο Dr. Filip Van Petegem, ανώτερος συγγραφέας και καθηγητής στο Life Sciences Institute του UBC, σύμφωνα με το University of British Columbia. «Είναι ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός επειδή μας δίνει έναν οδικό χάρτη για τον σχεδιασμό στατινών που δεν αλληλεπιδρούν με τον μυϊκό ιστό». Προσαρμόζοντας μόνο εκείνα τα μέρη του μορίου της στατίνης που είναι υπεύθυνα για τις αρνητικές επιδράσεις, οι επιστήμονες θα μπορούσαν να διατηρήσουν το τμήμα που μειώνει τη χοληστερίνη μειώνοντας παράλληλα τον κίνδυνο.
Ενώ η σοβαρή μυϊκή βλάβη επηρεάζει μόνο ένα μικρό ποσοστό από τα πάνω από 200 εκατομμύρια χρήστες στατινών παγκοσμίως, τα ηπιότερα συμπτώματα όπως πόνοι και κόπωση είναι πολύ πιο συνηθισμένα και συχνά οδηγούν τους ασθενείς να διακόπτουν τη θεραπεία. Τα νέα ευρήματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην πρόληψη αυτών των προβλημάτων και στη βελτίωση της προσήλωσης σε μια σωτήρια θεραπεία.
Η ανακάλυψη που μπορεί να οδηγήσει σε πιο ασφαλείς στατίνες, χωρίς παρενέργειες
Η έρευνα υπογραμμίζει τη σημασία της προηγμένης απεικονιστικής τεχνολογίας στην προώθηση των ιατρικών εξελίξεων. Χρησιμοποιώντας την εγκατάσταση υψηλής ανάλυσης κρυο-ηλεκτρονικής μικροσκοπίας μακρομορίων της ιατρικής σχολής του UBC, η ομάδα μπόρεσε να οπτικοποιήσει την αλληλεπίδραση στατίνης–πρωτεΐνης με εξαιρετική λεπτομέρεια — μετατρέποντας ένα θεμελιώδες ερώτημα σχετικά με την ασφάλεια των φαρμάκων σε πρακτικές γνώσεις που θα μπορούσαν να διαμορφώσουν την επόμενη γενιά θεραπειών.
Χοληστερίνη: Τι πρέπει να γνωρίζουν όσοι άνδρες παίρνουν στατίνες
«Οι στατίνες αποτελούν βασικό στοιχείο της καρδιαγγειακής φροντίδας εδώ και δεκαετίες», είπε ο Dr. Van Petegem. «Στόχος μας είναι να τις κάνουμε ακόμη πιο ασφαλείς, ώστε οι ασθενείς να μπορούν να επωφελούνται χωρίς φόβο για σοβαρές παρενέργειες». Για εκατομμύρια ανθρώπους που βασίζονται στις στατίνες, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει λιγότερα μυϊκά προβλήματα — και καλύτερη ποιότητα ζωής.
Πηγές: University of British Columbia, Nature Communications, WILEY, ScienceDirect, PMC, PMC, ResearchGate