Πολλοί άνθρωποι συγχέουν τα πρώιμα συμπτώματα της άνοιας με τα φυσιολογικά σημάδια της γήρανσης, γεγονός που μπορεί να καθυστερήσει την αναζήτηση ιατρικής γνωμάτευσης. Το να μπορούμε να κατανοούμε ποια είναι η διαφορά μεταξύ των συνηθισμένων αλλαγών που σχετίζονται με την ηλικία και των συμπτωμάτων της άνοιας είναι το κλειδί για να ξεκινήσουμε τις κατάλληλες παρεμβάσεις.
Άνοια: Πώς να αναγνωρίσουμε τα πρώιμα συμπτώματα της νευροεκφύλισης – Γιατί τα μπερδεύουμε με τη γήρανση
Το Alzheimer’s Society προειδοποιεί ότι πολλά συμπτώματα της άνοιας συγχέονται συχνά με τη φυσιολογική γήρανση, οδηγώντας σε καθυστερήσεις στην ιατρική βοήθεια. Έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τον ίδιο οργανισμό αποκάλυψε ότι το 85% των ανθρώπων στο Ηνωμένο Βασίλειο καθυστερούν να λάβουν διάγνωση, ενώ μόνο το ένα τρίτο αναφέρουν τα συμπτώματα στον γενικό ιατρό τους μέσα σε έναν μήνα από τη στιγμή που τα παρατηρούν. Η έγκαιρη διάγνωση είναι κρίσιμη για να λάβετε την κατάλληλη υποστήριξη και θεραπεία.
Γιατί είναι δύσκολο να διαγνωστεί η άνοια; Γιατί συγχέεται με φυσιολογική γήρανση
Σύμφωνα με έρευνα του 2014 με τίτλο «The difficulty and dangers of diagnosing dementia», οι ειδικοί συχνά διστάζουν να διαγνώσουν την άνοια νωρίς επειδή ανησυχούν ότι μπορεί να προκαλέσει περισσότερο κακό παρά καλό – ειδικά όταν τα σημάδια είναι ακόμη ήπια. Η μελέτη εξηγεί επίσης ότι είναι δύσκολο να διαχωριστεί η άνοια από τη φυσιολογική γήρανση, καθώς συχνά απουσιάζουν σαφή τεστ και κατευθυντήριες οδηγίες.
- Φυσιολογική γήρανση ή άνοια: Η μνήμη όλων επιβραδύνεται λίγο με την ηλικία – όπως για παράδειγμα να αργεί κανείς να θυμηθεί ονόματα – όμως η άνοια περιλαμβάνει σοβαρά και προβλήματα που συνεχίζονται και τελικά παρεμβαίνουν στην καθημερινή ζωή.
- Ήπια γνωστική έκπτωση (MCI): Θεωρείται ως προειδοποιητική ζώνη – πιο ήπια από την άνοια, αλλά επικίνδυνη. Περίπου το 50% των ατόμων με MCI αναπτύσσουν άνοια μέσα σε πέντε χρόνια.
- Αναστρέψιμοι μιμητές: Καταστάσεις όπως η κατάθλιψη, ελλείψεις βιταμινών, προβλήματα θυρεοειδούς ή λοιμώξεις μπορεί να μιμούνται την άνοια αλλά βελτιώνονται με θεραπεία.
- Νεότερα τεστ: Νέα αιματολογικά τεστ (που μετρούν πρωτεΐνες όπως η αμυλοειδής ή η tau) και εγκεφαλικές απεικονίσεις ενισχυμένες με τεχνητή νοημοσύνη καθιστούν πιο εύκολο να διακρίνουμε την πραγματική άνοια από τη φυσιολογική γήρανση ή άλλες αιτίες.
Γιατί καθυστερούν πολλοί να ζητήσουν βοήθεια για τα συμπτώματα της άνοιας
Από τους 1.100 ερωτηθέντες, ένας σημαντικός αριθμός παρέμεινε σιωπηλός λόγω αβεβαιότητας σχετικά με το αν τα παρατηρούμενα συμπτώματα οφείλονταν σε άνοια ή απλώς σε φυσιολογικές αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία. «Ένας στους τρεις (33%) που παρατηρούν συμπτώματα άνοιας στον εαυτό τους ή σε αγαπημένο πρόσωπο, κρατούν τις ανησυχίες τους για πάνω από έναν μήνα», ανέφερε η φιλανθρωπική οργάνωση, σύμφωνα με το Express.
Ένα επιπλέον 11% δήλωσε ότι δεν έχει ακόμη συζητήσει τις παρατηρήσεις του, παρότι αναγνωρίζει τα αρχικά συμπτώματα. Αυτή η διστακτικότητα να μιλήσουν για τα προειδοποιητικά σημάδια οδηγεί τελικά σε καθυστερήσεις στην αναζήτηση ιατρικής γνωμάτευσης, με σχεδόν το ένα τέταρτο των ανθρώπων να περιμένει πάνω από μισό χρόνο για να συμβουλευτεί έναν επαγγελματία υγείας.
Πρώιμα σημάδια άνοιας, όπως δυσκολία στην παρακολούθηση συνομιλιών, προβλήματα συγκέντρωσης και κενά μνήμης, συχνά απορρίπτονται ως φυσιολογικά συμπτώματα γήρανσης όπως η απώλεια ακοής ή η απλή αφηρημάδα.
Η έρευνα ανέδειξε ότι το 16% των ατόμων αποφεύγουν ενεργά να αναζητήσουν διάγνωση λόγω φόβων για τον αντίκτυπο στις προσωπικές τους σχέσεις. Εντόπισε επτά πιθανά πρώιμα σημάδια άνοιας:
- Δυσκολία στην παρακολούθηση μιας συνομιλίας
- Δυσκολία συγκέντρωσης
- Απώλεια μνήμης
- Απώλεια ακοής
- Αφηρημάδα
- Εναλλαγές διάθεσης
- Δυσκολία στην κίνηση.
Φόβος και παρανόηση οι παράγοντες που οδηγούν στην καθυστερημένη διάγνωση
Επιπλέον, η έρευνα διαπίστωσε ότι το 44% των ατόμων ανησυχούν μήπως οι φροντιστές ή τα μέλη της οικογένειάς τους αρχίσουν να τους «υποτιμούν» ή να τους «μιλούν υποτιμητικά». Η Kate Lee, πρώην διευθύνουσα σύμβουλος της Alzheimer’s Society, κάλεσε σε μια πιο ανοιχτή προσέγγιση. «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να αποφεύγουμε τη λέξη που ξεκινά από “Α” – πρέπει να αντιμετωπίσουμε την άνοια κατά μέτωπο».
Η φιλανθρωπική οργάνωση επισημαίνει τα σημάδια της νόσου Αλτσχάιμερ και της άνοιας ως:
- Κακή κρίση και λήψη αποφάσεων
- Αδυναμία διαχείρισης προϋπολογισμού
- Απώλεια αίσθησης της ημερομηνίας ή της εποχής
- Δυσκολία σε συζήτηση
- Απώλεια αντικειμένων και αδυναμία εντοπισμού τους.
Αντίθετα, μερικές φυσιολογικές αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικία περιλαμβάνουν:
- Λήψη κακής απόφασης πού και πού
- Παράλειψη μιας μηνιαίας πληρωμής
- Ξεχάσετε ποια μέρα είναι, αλλά τη θυμάστε αργότερα
- Ξεχνάτε πού και πού ποια λέξη να χρησιμοποιήσετε
- Χάνετε πράγματα κατά καιρούς.
Διατροφή και άνοια: Η δίαιτα που μειώνει τον κίνδυνο κατά 25%
Η κα Lee συνέστησε σε όποιον παρατηρεί σημάδια που δείχνουν ότι «κάτι δεν πάει καλά», να χρησιμοποιήσει τη λίστα συμπτωμάτων της οργάνωσης και να τα συζητήσει με τον γιατρό του.
Πηγές: Express, Alzheimer’s Society, NIH, AARP, Alzheimer’s Society, ResearchGate