Το λιπώδες συκώτι, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε ηπατική βλάβη και ασθένειες, μπορεί να εμφανιστεί τόσο από την υπερκατανάλωση τροφής όσο και από την πείνα.
Τώρα, νέα επιστημονική έρευνα δείχνει πως τα φυσικά ανθεκτικά στην πείνα ψάρια των σπηλαίων, σε αντίθεση με άλλα ζώα, είναι σε θέση να προστατεύουν το συκώτι τους και να παραμένουν υγιή.
Τα ευρήματα έχουν συνέπειες για την κατανόηση και την πιθανή αντιμετώπιση των ηπατικών παθήσεων στους ανθρώπους. Ερευνητές από το Ινστιτούτο Ιατρικής Έρευνας Stowers, σε συνεργασία με το Université Libre de Bruxelles στο Βέλγιο και το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αϊόβα στις ΗΠΑ, συνέκριναν τα ψάρια των σπηλαίων με άλλα ζώα που είναι πιο ευαίσθητα στην ασιτία και εντόπισαν ένα γονίδιο υπεύθυνο για την ανάπτυξη της λιπώδους νόσου του ήπατος που προκαλείται από την πείνα.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Life Science Alliance, με επικεφαλής τους συγγραφείς Ansa Cobham και Macarena Pozo-Morales, έδειξε επίσης ότι αυτό το εξελικτικά διατηρημένο γονίδιο θα μπορούσε να στοχευτεί από ένα υπάρχον υποψήφιο φάρμακο για να προστατεύσει τους ανθρώπους από την ηπατική βλάβη.
«Αυτή η ίδια προσέγγιση μπορεί να εφαρμοστεί σε αυτό που βλέπουμε στην υπερκατανάλωση. Στις δυτικές κοινωνίες όπου, συχνά, οι πάρα πολλές θερμίδες και η ανεπαρκής άσκηση αποτελούν πρόβλημα, αυτή η νέα κατανόηση μπορεί να οδηγήσει σε πρόληψη ή πιθανή θεραπεία της λιπώδους νόσου του ήπατος», είπαν οι επιστήμονες και πρόσθεσαν:
«Ανακαλύψαμε για πρώτη φορά έναν οργανισμό—το ψάρι των σπηλαίων—που μπορεί να αποφύγει το λιπώδες συκώτι υπό συνθήκες πείνας. Το λιπώδες ήπαρ μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές όπως η κίρρωση του ήπατος και η ηπατική ανεπάρκεια. Αυτή η μελέτη μας βοηθά να κατανοήσουμε περισσότερα για τη βιολογία που κρύβεται πίσω από αυτές τις ασθένειες στους ανθρώπους».
Το γονίδιο που μπορεί να οδηγήσει στη θεραπεία της λιπώδους νόσου του ήπατος
Οι ερευνητές δείχνουν ότι ελλείψει τροφής, τα ψάρια των σπηλαίων στα πρώιμα αναπτυξιακά τους στάδια όχι μόνο επιβιώνουν πολύ περισσότερο από τα αντίστοιχα ποταμίσια ψάρια αλλά και δεν συσσωρεύουν λίπος στο συκώτι.
«Αυτή ήταν η πρώτη φορά που δείξαμε ξεκάθαρα ότι ο μηχανισμός αυτής της αντίστασης επιτυγχάνεται με τη μη συσσώρευση υπερβολικού λίπους στο συκώτι», σημείωσαν οι ερευνητές.
Η συσσώρευση λίπους στα ηπατικά κύτταρα οδηγεί σε βλάβη οργάνων και ατροφία ή απώλεια. Οι ερευνητές συνέκριναν τα επίπεδα έκφρασης γονιδίων μεταξύ ψαριών σπηλαίων, ψαριών ποταμών, ζέβρα, ακόμη και φρουτόμυγων, εντοπίζοντας ένα γονίδιο που ενεργοποιείται κατά τη διάρκεια παρατεταμένων περιόδων ασιτίας σε όλα τα ψάρια εκτός από αυτά των σπηλαίων.
«Τα επίπεδα έκφρασης αυτού του γονιδίου μειώνονται στα ψάρια των σπηλαίων, κάτι που είναι μια καλή ένδειξη ότι εάν είμαστε σε θέση να στοχεύσουμε αυτό το γονίδιο στους ανθρώπους, μπορεί να είμαστε σε θέση να θεραπεύσουμε ή να διαχειριστούμε ανθρώπινες μεταβολικές ασθένειες όπως ο διαβήτης τύπου 2 και η παχυσαρκία», τόνισαν οι επιστήμονες.
Μηχανισμός που επιβιώνει περίπου 400 εκατομμύρια χρόνια
Τα ευρήματα της ομάδας υποδεικνύουν ότι το γονίδιο που προκαλείται από την πείνα όχι μόνο ρυθμίζει τη λιπώδη νόσο του ήπατος, αλλά ο μηχανισμός του έχει επίσης διατηρηθεί από φρουτόμυγες έως τα ψάρια και τον άνθρωπο, για περίπου 400 εκατομμύρια χρόνια εξέλιξης των ζώων.
Η αναστολή της πρωτεΐνης αυτού του γονιδίου σε ζέβρα και προνύμφες ψαριών ποταμών και η διαγραφή του γονιδίου στις φρουτόμυγες είχε ως αποτέλεσμα λιγότερο λίπος στο συκώτι και μεγαλύτερα σε μέγεθος συκώτια, υποδεικνύοντας ότι αυτό προστατεύει το συκώτι από βλάβες και ατροφία.
«Η συνεργασία μεταξύ της ομάδας του Δρ. Sumeet Singh στο Βέλγιο, της ομάδας μας στο Stowers και επιστημόνων από το Iowa State University συνδύασε τη συλλογική μας εμπειρία σε ζέβρα, ψάρια των σπηλαίων και φρουτόμυγες για να αποκαλύψει τον μηχανισμό του λιπώδους ήπατος που προκαλείται από την πείνα», κατέληξαν οι επιστήμονες.