Το φρούτο των λυκανθρώπων δεν είναι μόνο ζουμερό και πεντανόστιμο — είναι πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά που μπορούν να ενισχύσουν την υγεία. Μπορεί να προστατεύσει την καρδιά και το δέρμα, να ενισχύσει το ανοσοποιητικό και να βελτιώσει την κινητικότητα του σπέρματος, μεταξύ άλλων. Ποιο είναι;
Ποιο είναι το φρούτο των λυκανθρώπων και ποια τα οφέλη του για την υγεία
Το φρούτο των λυκανθρώπων φαίνεται να μην έχει όρια στο πώς το χρησιμοποιούμε. «Πιστεύω ότι είναι από τα πιο ευέλικτα φρούτα και λαχανικά», λέει η Αμερικανή διαιτολόγος Lara Whitson, σύμφωνα με το Cleveland Clinid.
«Είναι επίσης γεμάτα με αντιοξειδωτικά και άλλα θρεπτικά συστατικά, οπότε υπάρχουν πραγματικά οφέλη στο να τα καταναλώνει κανείς». Αν και συχνά νομίζουμε ότι είναι λαχανικό, αυτό το φρούτο είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες, βιταμίνη C, κάλιο, φυλλικό οξύ και άλλα. Οι έντονες κόκκινες και πορτοκαλί αποχρώσεις τους οφείλονται στα αντιοξειδωτικά λυκοπένιο και β-καροτένιο, ενώσεις που συνδέονται με πολλά από τα οφέλη για την υγεία.
Πόσα είδη ντομάτας υπάρχουν και πόσα από αυτά είναι βρώσιμα;
Σύμφωνα με εργασία του 2024 με τίτλο «Review on toxicology and activity of tomato glycoalkaloids in immature tomatoes», οι άγουρες ντομάτες περιέχουν γλυκοαλκαλοειδή (τοξικά για τον άνθρωπο), τα οποία είναι φυσικές ενώσεις που μειώνονται καθώς το φρούτο ωριμάζει. Η μελέτη δείχνει ότι ενώ οι υψηλές ποσότητες μπορεί να είναι τοξικές, οι μικρές ποσότητες μπορεί επίσης να έχουν χρήσιμες βιολογικές επιδράσεις.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η ντομάτα ανήκει στο τεράστιο γένος Solanum, το οποίο περιλαμβάνει περίπου 1.300–1.400 είδη. Μέσα σε αυτό, η ομάδα της ντομάτας (το Lycopersicon) περιλαμβάνει περίπου 13 είδη — 12 άγριες ντομάτες συν την καλλιεργημένη Solanum lycopersicum. Σχεδόν όλα αυτά παράγουν βρώσιμους καρπούς, αν και οι άγριες ντομάτες είναι συχνά μικρότερες ή λιγότερο εύγευστες.
- Γένος Solanum: ~1.300–1.400 είδη
- Ομάδα ντομάτας (Lycopersicon): 13 είδη συνολικά
- Βρώσιμες: η καλλιεργημένη ντομάτα + οι περισσότερες άγριες ντομάτες
Διατροφική αξία
Μία ωμή ντομάτα μεσαίου μεγέθους περιέχει:
- 23 θερμίδες
- 5 γραμμάρια υδατάνθρακες
- 1 γραμμάριο πρωτεΐνη
- Λιγότερο από ένα γραμμάριο λίπος
- 1,5 γραμμάριο φυτικές ίνες
- 17 χιλιοστόγραμμα βιταμίνη C (19% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης– ΣΗΠ – για ενήλικες)
- 10 μικρογραμμάρια βιταμίνη K (8% ΣΗΠ)
- 296 χιλιοστόγραμμα κάλιο (6% ΣΗΠ)
- 19 μικρογραμμάρια φυλλικό οξύ (5% ΣΗΠ)
Σημειώστε ότι οι διατροφικές αξίες αλλάζουν ανάλογα με το αν καταναλώνετε τις ντομάτες ωμές, σε χυμό, σάλτσα ή άλλες μορφές. Η διατροφική ετικέτα θα σας δείξει ποια θρεπτικά συστατικά λαμβάνετε ανά μερίδα. Η Whitson εξηγεί τι μπορούν να κάνουν οι ντομάτες για την υγεία σας.
Απώλεια βάρους: 5 λαχανικά που μπορεί να βοηθήσουν να χάσουμε το σπλαχνικό λίπος
Ντομάτες: Οφέλη για την υγεία
1. Μειώνουν τον κίνδυνο καρδιοπάθειας και τη χοληστερίνη
Η καρδιοπάθεια είναι μία από τις βασικές αιτίες θανάτου παγκοσμίως, αλλά οι ντομάτες — πλούσιες σε λυκοπένιο — μπορεί να βοηθούν στη μείωση του κινδύνου. Aνασκόπηση 25 κλινικών δοκιμών έδειξε ότι τα υψηλά επίπεδα λυκοπενίου μείωσαν τον κίνδυνο καρδιοπάθειας κατά 14%. Η προετοιμασία παίζει επίσης ρόλο:
- Ωμές ντομάτες
- Σάλτσα ντομάτας
- Σάλτσα ντομάτας με ελαιόλαδο
Όλες μείωσαν τη χοληστερίνη και τη φλεγμονή, αλλά η σάλτσα ντομάτας με ελαιόλαδο έδειξε τα πιο ισχυρά οφέλη για την καρδιά, πιθανότατα επειδή το ελαιόλαδο ενισχύει την απορρόφηση του λυκοπενίου. Οι ντομάτες μπορεί επίσης να βελτιώνουν τη χοληστερίνη: σε μικρή μελέτη με 15 άτομα, η κατανάλωση χυμού ντομάτας τέσσερις φορές την εβδομάδα για δύο μήνες μείωσε την LDL («κακή») χοληστερίνη και αύξησε την HDL («καλή») χοληστερίνη.
2. Μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου
Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι τα άτομα που καταναλώνουν περισσότερες ντομάτες έχουν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου των πνευμόνων, του προστάτη και του στομάχου. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι το λυκοπένιο και το β-καροτένιο στις ντομάτες μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου. Αυτά τα δύο αντιοξειδωτικά έχουν επιδείξει αντικαρκινικές ιδιότητες σε μελέτες σε δοκιμαστικούς σωλήνες με χρήση κυττάρων. «Αλλά είναι δύσκολο να το γνωρίζουμε με βεβαιότητα μέχρι να έχουμε μελέτες σε μεγάλη κλίμακα σε ανθρώπους», προειδοποιεί η Whitson.
3. Ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα
«Αν και τα ερευνητικά δεδομένα είναι ανάμεικτα σχετικά με το αν η βιταμίνη C μπορεί πραγματικά να προλάβει τα κρυολογήματα, γνωρίζουμε ότι αυτή η βιταμίνη είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος», λέει η Whitson.
Ένα φλιτζάνι χυμός ντομάτας προσφέρει 45 χιλιοστόγραμμα βιταμίνης C — περίπου το 75% των ημερήσιων αναγκών ενός ενήλικα. Ισχυρό αντιοξειδωτικό, η βιταμίνη C βοηθά στην ενίσχυση των ανοσοκυττάρων του σώματός σας που καταπολεμούν τις λοιμώξεις και αποτρέπουν τη βλάβη από ελεύθερες ρίζες στα υγιή σας κύτταρα.
4. Βελτιώνουν την κινητικότητα του σπέρματος
Η ανδρική υπογονιμότητα μπορεί να οφείλεται σε διάφορα προβλήματα, όπως:
- Κληρονομικές ασθένειες
- Ορμονικές διαταραχές
- Τραυματισμός στους όρχεις
- Χαμηλός αριθμός σπερματοζωαρίων
- Φαρμακευτική αγωγή και αντικαρκινικές θεραπείες
- Χρήση ουσιών
Αν και οι ντομάτες δεν επηρεάζουν τους περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες, μπορούν να βοηθήσουν σε ένα: την κινητικότητα του σπέρματος, δηλαδή το πόσο καλά μπορούν τα σπερματοζωάρια να κολυμπούν. Αν τα σπερματοζωάρια δεν κινούνται αποτελεσματικά προς το ωάριο, η γονιμοποίηση δεν μπορεί να συμβεί.
Σε μικρή μελέτη, 44 άνδρες με προβλήματα γονιμότητας χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες:
- Μία ομάδα (ομάδα ελέγχου) δεν έκανε καμία αλλαγή
- Μία ομάδα έπινε 200 ml χυμό ντομάτας καθημερινά για 12 εβδομάδες
- Μία ομάδα λάμβανε μια κάψουλα αντιοξειδωτικού
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η ομάδα που κατανάλωνε τον χυμό ντομάτας εμφάνισε βελτιωμένη κινητικότητα του σπέρματος, που είναι ένδειξη βελτιωμένης γονιμότητας. Η ομάδα που έλαβε την κάψουλα αντιοξειδωτικού δεν έδειξε σημάδια βελτίωσης της γονιμότητας.
5. Προστατεύουν από τα ηλιακά εγκαύματα
Οι ντομάτες δεν ωφελούν μόνο τον οργανισμό σας εσωτερικά — ωφελούν και το δέρμα σας. Μελέτη έδειξε ότι άτομα που κατανάλωναν 40 γραμμάρια πελτέ ντομάτας με ελαιόλαδο καθημερινά για 10 εβδομάδες είχαν 40% λιγότερα ηλιακά εγκαύματα. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτή η προστασία από την υπεριώδη (UV) ακτινοβολία οφείλεται στο λυκοπένιο που περιέχουν οι ντομάτες.
Πηγές: Cleveland Clinic, WILEY New Phytologist Foundation, PhytoKeys, Frontiers, ScienceDirect