Η μαύρη σοκολάτα μπαίνει στο μικροσκόπιο της επιστήμης, καθώς τίθεται το ερώτημα αν μπορεί να συμβάλει στην επιβράδυνση της βιολογικής γήρανσης και τι πραγματικά δείχνουν τα μέχρι τώρα δεδομένα.
Τι είναι η θεοβρωμίνη που κάνει τη σοκολάτα ελιξίριο ζωής;
Η μαύρη σοκολάτα είναι πλούσια σε βιοδραστικά συστατικά όπως πολυφαινόλες, φλαβονοειδή, προκυανιδίνες και θεοβρωμίνη, τα οποία προσφέρουν σημαντικά οφέλη για την υγεία, όπως προστασία από καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτη, οξειδωτικό στρες, παχυσαρκία και φλεγμονές, ενώ βελτιώνει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού και του εγκεφάλου.
Συγκεκριμένα, τα φλαβονοειδή ενισχύουν την παραγωγή μονοξειδίου του αζώτου (NO), βελτιώνοντας την αγγειακή λειτουργία και μειώνοντας την αρτηριακή πίεση, ενώ τα πολυφαινόλια μειώνουν την οξείδωση της LDL χοληστερόλης και βελτιώνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη. Επιπλέον, συμβάλλει στη διαχείριση βάρους και στην πρόληψη νευροεκφυλιστικών ασθενειών όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον.
Η θεοβρωμίνη βρίσκεται στο κακάο και, σε μικρότερο βαθμό, στον καφέ. Χημικά είναι παρόμοια με την καφεΐνη, αλλά δεν έχει τόσο έντονο διεγερτικό αποτέλεσμα.
Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Aging, μέτρησε τα επίπεδα αυτής της ένωσης στο αίμα ανθρώπων.
Διαπίστωσαν ότι όσοι είχαν τα υψηλότερα επίπεδα εμφάνιζαν επιγενετικούς δείκτες που σχετίζονται με πιο αργή βιολογική γήρανση.
Η θεοβρωμίνη είναι ένα βιοδραστικό φυτοχημικό, δηλαδή προέρχεται από φυτά και μπορεί να επηρεάσει τη φυσιολογία του ανθρώπινου οργανισμού.
Οι βασικές πηγές θεοβρωμίνης στη διατροφή είναι η σοκολάτα και, σε μικρότερο βαθμό, ο καφές.
Αυτή η ένωση αποτελεί βασικό συστατικό των κόκκων κακάο, αποτελώντας περίπου το 3,3% του βάρους τους. Είναι μοριακά παρόμοια με την καφεΐνη και μοιράζεται ορισμένα από τα αποτελέσματά της.
Ωστόσο, οι ειδικοί θεωρούν τη θεοβρωμίνη ως έναν πιο «ήπιο» διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος, εν μέρει επειδή δεν περνά εύκολα τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό όπως η καφεΐνη.
Η θεοβρωμίνη είναι τοξική για τον άνθρωπο σε μεγάλες δόσεις, αλλά όχι στα επίπεδα που καταναλώνονται συνήθως, γεγονός που καθιστά τη σοκολάτα ασφαλή για τον άνθρωπο, ευτυχώς. Για τις γάτες και τους σκύλους όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Επειδή μεταβολίζουν την ένωση πιο αργά, μπορεί να συσσωρευτεί και να γίνει τοξική πιο εύκολα.
«Είμαι γιατρός του Χάρβαρντ – Φάτε αυτές τις 5 τροφές για να μειώσετε την αρτηριακή πίεση»
Τι εννοούμε με τον όρο «βιολογική γήρανση»;
Η χρονολογική ηλικία είναι ο αριθμός των γενεθλίων που έχετε από τη στιγμή που γεννηθήκατε. Αντίθετα, η βιολογική ηλικία δεν εξαρτάται από το χρόνο. Αντί γι’ αυτό, αφορά την φυσιολογική κατάσταση των κυττάρων, των ιστών και των οργάνων σας.
Αν και δεν υπάρχει ένας μοναδικός τρόπος για να μετρηθεί η βιολογική ηλικία, οι επιστήμονες έχουν σχεδιάσει διάφορες μεθόδους που παρέχουν ενδείξεις. Σε αυτή τη μελέτη, χρησιμοποίησαν μια σειρά δεικτών, συμπεριλαμβανομένων των επιγενετικών μηχανισμών και του μήκους των τελομερών.
Μακροζωία: Το Νο1 γλυκό επιδόρπιο που χαρίζει χρόνια ζωής – Πώς θα το φτιάξετε
Επιγενετική: Όταν τα γονίδια ενεργοποιούνται ή απενεργοποιούνται
Τα γονίδιά μας είναι σταθερά. Τα γονίδια που έχουμε ως έμβρυα είναι τα ίδια που κουβαλάμε μέχρι το τέλος της ζωής μας. Ωστόσο, αυτά τα γονίδια μπορούν να ενεργοποιηθούν ή να απενεργοποιηθούν μέσω των λεγόμενων επιγενετικών αλλαγών.
Ο Fady Hannah-Shmouni, MD, ενδοκρινολόγος και γενετιστής στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας και ιατρικός διευθυντής στην Eli Health εξηγεί περισσότερα στο Medical News Today:
«Μπορείς να σκεφτείς το DNA σου ως το hardware του σώματός σου, το βασικό σχέδιο με το οποίο γεννιέσαι. Η επιγενετική είναι σαν τις ρυθμίσεις του λογισμικού που λένε στα κύτταρα σου πώς να χρησιμοποιούν αυτό το σχέδιο».
Οι συγγραφείς της παρούσας μελέτης γράφουν ότι «Η επιγενετική απορρύθμιση είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό της γήρανσης».
Εξηγούν επίσης ότι η έρευνα δείχνει πως αλκαλοειδή, όπως η θεοβρωμίνη, μπορούν να επηρεάσουν την επιγενετική. Γι’ αυτό αποφάσισαν να διερευνήσουν αν τα οφέλη του κακάο και του καφέ στην υγεία θα μπορούσαν να οφείλονται σε επιγενετικές αλλαγές.
Πώς η μεθυλίωση του DNA οδηγεί σε επιγενετικές αλλαγές
Ένας κοινός επιγενετικός μηχανισμός είναι η μεθυλίωση.
«Η μεθυλίωση του DNA είναι ένας από τους βασικούς επιγενετικούς διακόπτες», ανέφερε ο Hannah-Shmouni. «Μικρές χημικές ετικέτες, που ονομάζονται μεθυλομάδες (μικρές ομάδες άνθρακα και υδρογόνου), προσκολλώνται στο DNA».
«Όταν ένα γονίδιο αποκτά πολλές μεθυλομάδες», συνέχισε, «γίνεται συχνά πιο δύσκολο να διαβαστεί· το γονίδιο ‘χαμηλώνει’ ή μερικές φορές ‘απενεργοποιείται’».
Στην τρέχουσα μελέτη, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια μεθοδολογία που ονομάζεται GrimAge. Σύμφωνα με τον Hannah-Shmouni, «Το GrimAge είναι ένα από τα πιο προηγμένα και μελετημένα επιγενετικά ρολόγια γήρανσης. Προβλέπει τη βιολογική ηλικία, αλλά και κάτι βαθύτερο». Εξήγησε ότι μπορεί επίσης να προβλέψει:
- Κίνδυνο θνησιμότητας
- Κίνδυνο νόσων, όπως καρδιοπάθειες και καρκίνος
- Βιοδείκτες σχετικούς με τη διάρκεια ζωής, όπως φλεγμονή και έκθεση στο κάπνισμα
- Ρυθμό γήρανσης
Ένας ακόμη βιοδείκτης γήρανσης είναι το μήκος των τελομερών.
Τα τελομερή είναι σαν τα προστατευτικά καλύμματα στις άκρες των κορδονιών των παπουτσιών. Κάθονται στο τέλος των χρωμοσωμάτων και διασφαλίζουν ότι η πολύπλοκη τρισδιάστατη δομή τους δεν ξετυλίγεται.
Καθώς γερνάμε, τα τελομερή μας μικραίνουν και οι επιστήμονες μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτή την αλλαγή ως δείκτη της βιολογικής γήρανσης.
Χοληστερίνη: Το σνακ σοκολάτας που την μειώνει σε 4 εβδομάδες
Η θεοβρωμίνη επιβραδύνει τη βιολογική γήρανση
Για τη μελέτη τους, οι ερευνητές στρατολόγησαν 1.669 συμμετέχοντες, εκ των οποίων οι 509 ήταν δίδυμα. Ανέλυσαν τα δείγματα αίματός τους για θεοβρωμίνη και άλλες ενώσεις που βρίσκονται στον καφέ και τη σοκολάτα.
Διαπίστωσαν ότι όσοι είχαν τα υψηλότερα επίπεδα θεοβρωμίνης στο αίμα τους παρουσίαζαν ενδείξεις πιο αργής επιγενετικής γήρανσης σε σύγκριση με εκείνους που είχαν τα χαμηλότερα επίπεδα.
Παρόμοιο μοτίβο παρατηρήθηκε και στο μήκος των τελομερών, αν και η σχέση ήταν πιο ασθενής.
Αυτή η διαφορά, όπως εξηγούν οι συγγραφείς, μπορεί να οφείλεται στο ότι οι δύο μετρήσεις «αντιπροσωπεύουν διαφορετικές πτυχές της διαδικασίας γήρανσης που δεν αλληλοκαλύπτονται απαραίτητα».
Όταν εξέτασαν τη σύνδεση ανάμεσα σε άλλες βιοδραστικές ενώσεις σοκολάτας και καφέ που ανιχνεύθηκαν στο αίμα, δεν βρήκαν την ίδια συσχέτιση με τη βιολογική γήρανση. Αυτό υποδηλώνει ότι η θεοβρωμίνη είναι υπεύθυνη για το παρατηρούμενο αποτέλεσμα.
Αν και προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η θεοβρωμίνη και παρόμοιες ενώσεις μπορούν να παρατείνουν τη διάρκεια ζωής νηματωδών σκουλικιών, αυτή είναι η πρώτη μελέτη σε ανθρώπους που φτάνει σε παρόμοιο συμπέρασμα.
Περιορισμοί της μελέτης
Όπως πάντα, χρειάζεται περισσότερη έρευνα.
Η μελέτη αυτή είναι συναρπαστική, όχι μόνο επειδή υποδηλώνει ότι η σοκολάτα μπορεί να επιβραδύνει τη γήρανση, αλλά και επειδή αυτή η ευρέως διαδεδομένη ένωση είναι σχετικά ασφαλής (για τον άνθρωπο).
Ωστόσο, δεν πρόκειται για ένα ξεκάθαρο και οριστικό συμπέρασμα. Παραμένουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Αν και οι επιστήμονες μέτρησαν τα επίπεδα ορισμένων ενώσεων στο αίμα, πολλές άλλες δεν μετρήθηκαν.
Για παράδειγμα, όπως εξηγούν οι συγγραφείς, ο καφές περιέχει άλλες ευεργετικές ενώσεις, όπως η πολυφαινόλη flavan-3-ol.
Σε αυτή τη μελέτη, δεν μετρήθηκε η συγκεκριμένη ένωση. Ωστόσο, επειδή αυτή βρίσκεται και στη σοκολάτα, όσοι έχουν υψηλά επίπεδα θεοβρωμίνης μπορεί να έχουν και υψηλά επίπεδα flavan-3-ol.
Όπως αναφέρουν οι συγγραφείς, «τα καρδιομεταβολικά και αντιγηραντικά οφέλη των flavan-3-ols είναι καλά τεκμηριωμένα». Άρα, αυτή η μελέτη μπορεί να είναι παραπλανητική. Ίσως η επιβράδυνση της βιολογικής γήρανσης να οφείλεται απλώς σε υψηλότερα επίπεδα μιας άλλης ένωσης της σοκολάτας.
Ο Hannah-Shmouni επισήμανε επίσης ότι η αντίστροφη αιτιότητα θα μπορούσε να εξηγήσει τα αποτελέσματα. «Άτομα με πιο αργή βιολογική γήρανση ίσως μεταβολίζουν διαφορετικά τη θεοβρωμίνη», εξήγησε.
Ωστόσο, συνολικά, ο Hannah-Shmouni θεωρεί ότι «τα ευρήματα είναι ενδιαφέροντα και δικαιολογούν μελλοντικές παρεμβατικές μελέτες».
Σοκολάτα: Η σωστή θερμοκρασία για να διατηρείται φρέσκια και με καλή γεύση
Είναι τελικά η σοκολάτα υγιεινή;
Αυτή δεν είναι μια ερώτηση με απάντηση “ναι” ή “όχι“. Πολλά προϊόντα σοκολάτας είναι υπερβολικά επεξεργασμένα και περιέχουν πληθώρα προσθέτων, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων ποσοτήτων απλών σακχάρων.
Ωστόσο, η σοκολάτα μπορεί να ενταχθεί σε μια υγιεινή διατροφή. Η Federica Amati, PhD, MPH, MSc, επιστήμονας υγείας, διαιτολόγοε δημόσιας υγείας και επίτιμη ερευνήτρια στο Imperial College London απαντά:
«Η σοκολάτα έχει αποκτήσει κακή φήμη με τα χρόνια», εξήγησε. «Αυτό συμβαίνει επειδή τα περισσότερα προϊόντα που βασίζονται στη σοκολάτα περιέχουν ένα σωρό περιττά συστατικά, όπως γαλακτοματοποιητές και τεράστιες ποσότητες πρόσθετης ζάχαρης».
Ο τύπος της σοκολάτας μετράει
«Η μαύρη σοκολάτα που περιέχει τουλάχιστον 70% κακάο και έχει μόνο λίγα συστατικά μπορεί στην πραγματικότητα να υποστηρίξει την καλή υγεία. Το κακάο περιέχει μια σειρά από υγιεινές, βιοδραστικές φυτικές ενώσεις, όπως οι πολυφαινόλες, που λειτουργούν ως αντιοξειδωτικά και υποστηρίζουν ένα **υγιές μικροβίωμα του εντέρου», επισημαίνει.
Πέρα από τις φυτοχημικές ενώσεις, η σοκολάτα είναι επίσης πλούσια σε:
- σίδηρο
- μαγνήσιο
- χαλκό
- μαγγάνιο
- και πολλά άλλα ιχνοστοιχεία
Άρα, το τελικό συμπέρασμα είναι το εξής:
Η θεοβρωμίνη μπορεί να βοηθά στην επιβράδυνση της βιολογικής γήρανσης, αλλά ακόμα κι αν δεν το κάνει, μπορείτε να συνεχίσετε να απολαμβάνετε σοκολάτα, αν επιλέξετε το σωστό προϊόν.