Το να προσθέσετε ένα μόνο φρούτο στη διατροφή σας μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που γερνάτε. Είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, προάγουν την υγιή γήρανση και καταπολεμούν τη φλεγμονή. Ποιο είναι αυτό το φρούτο και ποια τα οφέλη –αλλά και οι κίνδυνοι– των αντιοξειδωτικών του.
Καρκίνος: 5 ισχυρά αντιοξειδωτικά που πρέπει να βάλετε στη διατροφή σας για να προστατευθείτε
Τα μούρα είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά και προάγουν την υγιή γήρανση
Η κατανάλωση περισσότερων μούρων καθημερινά μπορεί να είναι ένας απλός αλλά ισχυρός τρόπος για υγιή γήρανση. Πλούσια σε αντιοξειδωτικά, τα μούρα βοηθούν στην καταπολέμηση του οξειδωτικού στρες, ενός βασικού παράγοντα χρόνιας φλεγμονής και ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία. Πρόσφατες μελέτες αναδεικνύουν τη δυνατότητα της κατανάλωσης μούρων να υποστηρίξει την υγεία του εγκεφάλου, να μειώσει τη φλεγμονή και να ενισχύσει τη συνολική μακροζωία, καθιστώντας τα πολύτιμη προσθήκη σε μια ισορροπημένη διατροφή.
Μπορούν να γίνουν μέρος ενός θεραπευτικού πλάνου;
Σύμφωνα με το άρθρο του 2024 με τίτλο «Potential use of antioxidants for the treatment of chronic inflammatory diseases», η χρόνια φλεγμονή προκαλείται από ανισορροπία μεταξύ των αντιδραστικών ειδών οξυγόνου και των φυσικών αντιοξειδωτικών αμυνών του οργανισμού, οδηγώντας σε βλάβες σε πρωτεΐνες, λιπίδια και DNA και σε δυσλειτουργία της σηματοδότησης των κυττάρων.
Οι συγγραφείς καταλήγουν ότι, παρά τις απογοητευτικές ή και επιβλαβείς κλινικές δοκιμές μέχρι σήμερα, η στόχευση του οξειδωτικού στρες μέσω νέων καταλυτικών ενώσεων και φυσικών ή συνθετικών αντιοξειδωτικών παραμένει μια πολλά υποσχόμενη στρατηγική για την ανάπτυξη ασφαλέστερων αντιφλεγμονωδών φαρμάκων.
Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τα αντιοξειδωτικά μπορεί να βοηθούν ως συμπληρωματική θεραπεία σε συγκεκριμένες παθήσεις, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και η σηψαιμία.
- Νόσος Αλτσχάιμερ: Σύμφωνα με μελέτη του 2025, ένα σταθεροποιημένο προφάρμακο του καρνοσικού οξέος, που ονομάζεται diAcCA, βελτίωσε τη μνήμη, αύξησε την πυκνότητα των συνάψεων και μείωσε τη φλεγμονή του εγκεφάλου καθώς και την αμυλοειδή/ταυ πρωτεΐνη σε μοντέλα ποντικών με νόσο Αλτσχάιμερ.
- Σήψη και σηπτικό σοκ: Άλλες έρευνες που εξετάζουν τη χορήγηση υψηλής δόσης ενδοφλέβιας βιταμίνης C (μερικές φορές σε συνδυασμό με θειαμίνη/υδροκορτιζόνη) υποδεικνύουν τάσεις προς μείωση της θνησιμότητας και βελτίωση των βαθμολογιών λειτουργίας οργάνων (SOFA), αν και τα αποτελέσματα είναι ανάμεικτα — κάποιες μελέτες (π.χ. LOVIT) δεν έδειξαν όφελος ή ενδεχόμενο βλάβης, ενώ αναλύσεις δικτύου επισημαίνουν τη μελατονίνη + πρόπολη και τη βιταμίνη C υψηλής δόσης ως υποσχόμενες θεραπείες.
Τι είναι τα αντιοξειδωτικά;
Τα αντιοξειδωτικά είναι ενώσεις που εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες — ασταθή μόρια με αζευγάρωτα ηλεκτρόνια που παράγονται από τον φυσιολογικό μεταβολισμό και περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η έκθεση στον ήλιο και το κάπνισμα. Με τη δωρεά ηλεκτρονίων, τα αντιοξειδωτικά εμποδίζουν τις ελεύθερες ρίζες να βλάψουν πρωτεΐνες, λιπίδια και DNA μέσω οξείδωσης.
Το οξειδωτικό στρες προκύπτει όταν οι ελεύθερες ρίζες υπερβαίνουν τις αντιοξειδωτικές άμυνες του οργανισμού, αυξάνοντας τον κίνδυνο ασθενειών. Παρότι οι ελεύθερες ρίζες είναι απαραίτητες για φυσιολογικές λειτουργίες, η υπερβολή τους συμβάλλει σε χρόνιες παθήσεις όπως οι καρδιοπάθειες και ο καρκίνος.
Συστήματα αντιοξειδωτικής άμυνας
Τα κύτταρα διαθέτουν συστήματα αντιοξειδωτικής άμυνας που ρυθμίζουν τα επίπεδα των ελεύθερων ριζών. Βασικά αντιοξειδωτικά ένζυμα όπως η υπεροξειδική δισμουτάση, η καταλάση, η υπεροξειδάση της γλουταθειόνης και η αναγωγάση της γλουταθειόνης λειτουργούν ως πρώτη γραμμή άμυνας.
Ο οργανισμός παράγει επίσης μεταβολικά αντιοξειδωτικά όπως το λιποϊκό οξύ, τη γλουταθειόνη, το συνένζυμο Q10, τη μελατονίνη, το ουρικό οξύ και πρωτεΐνες που δέσμευουν μέταλλα. Ορισμένα αντιοξειδωτικά δεν συντίθενται από τον οργανισμό και πρέπει να λαμβάνονται μέσω της διατροφής ή συμπληρωμάτων, όπως καροτενοειδή, βιταμίνες C και E, σελήνιο, μαγγάνιο, ψευδάργυρο, φλαβονοειδή και ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρά οξέα. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα διατροφικά αντιοξειδωτικά για την ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού.
Αντιοξειδωτικά σε τρόφιμα ή σε συμπληρώματα διατροφής; Ποιο φρούτο έχει τα περισσότερα;
Τα διατροφικά αντιοξειδωτικά είναι σύνθετα και συχνά συγκεχυμένα. Πολλά υπάρχουν φυσικά σε φρούτα, λαχανικά, μπαχαρικά και ξηρούς καρπούς, που περιέχουν χιλιάδες αντιοξειδωτικές ενώσεις. Για παράδειγμα, τα σταφύλια, τα μήλα, τα αχλάδια, τα κεράσια και τα μούρα είναι πλούσια σε πολυφαινόλες, με πάνω από 8.000 τύπους να έχουν εντοπιστεί στη φύση.
Τα φρούτα και τα λαχανικά με έντονα χρώματα παρέχουν επίσης καροτενοειδή, μια άλλη κατηγορία αντιοξειδωτικών. Ωστόσο, τα αντιοξειδωτικά στα συμπληρώματα διαφέρουν από αυτά στα τρόφιμα, καθώς συχνά περιέχουν απομονωμένες, συμπυκνωμένες μορφές, όπως διάφοροι τύποι βιταμίνης Ε, που μπορεί να έχουν διαφορετικές επιδράσεις και να προκαλούν αντικρουόμενα αποτελέσματα στις μελέτες.
Ενώ τα τρόφιμα πλούσια σε αντιοξειδωτικά είναι σημαντικά για την υγεία, τα συμπληρώματα διατροφής υψηλής δόσης μπορεί να μην είναι κατάλληλα για όλους και ενίοτε να είναι ακόμα και επιβλαβή. Πάντα να ρωτάτε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας πριν ξεκινήσετε ένα νέο συμπλήρωμα διατροφής.
Μπορούν να βλάψουν την υγεία;
Μια διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά τρόφιμα, ειδικά φρούτα και λαχανικά, ωφελεί σαφώς την υγεία. Ωστόσο, ο ρόλος των συμπληρωμάτων με αντιοξειδωτικά για την πρόληψη ασθενειών είναι λιγότερο σαφής. Ορισμένες μελέτες συνδέουν συμπληρώματα όπως ωμέγα-3 λιπαρά, κουρκουμίνη, σελήνιο, ρεσβερατρόλη και βιταμίνη C με οφέλη, αλλά η λήψη αντιοξειδωτικών δεν είναι πάντα ασφαλής ή αναγκαία.
Έρευνες δείχνουν ότι ορισμένα συμπληρώματα μπορεί να διαταράξουν τη φυσική σηματοδότηση του οργανισμού και να βλάψουν την υγεία, με υψηλές δόσεις να συνδέονται με αυξημένους κινδύνους για καρκίνο του προστάτη (βιταμίνη Ε) και καρκίνο του πνεύμονα σε καπνιστές (βήτα-καροτένιο). Κάποια στοιχεία συνδέουν επίσης τα συμπληρώματα υψηλής δόσης βιταμίνης Ε, Α και βήτα-καροτένιου με αυξημένη θνησιμότητα.
Το παρεξηγημένο τρόφιμο που ενισχύει την υγεία του εντέρου και ρυθμίζει το σάκχαρο
Αντίθετα, οι διατροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά συσχετίζονται σταθερά με μειωμένο κίνδυνο ασθενειών και χωρίς αρνητικές επιπτώσεις. Οι ειδικοί επομένως συστήνουν την πρόσληψη αντιοξειδωτικών μέσω τροφών και όχι μέσω υψηλών δόσεων συμπληρωμάτων, εκτός αν υποδειχθεί διαφορετικά από γιατρό.