Το αποφεύγετε γιατί νομίζετε πως είναι ανθυγιεινό; Ίσως ήρθε η ώρα να το δείτε αλλιώς. Σύμφωνα με ειδικούς, αυτό το τρόφιμο μπορεί τελικά να ωφελήσει τόσο την υγεία σας όσο και το περιβάλλον υπό κάποιες προϋποθέσεις.
7 τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνη που ρίχνουν το σάκχαρο, σύμφωνα με ειδικό
Γιατί ένα φυτικό burger θεωρείται υπερεπεξεργασμένο τρόφιμο;
Η κατανάλωση κρέατος έχει αυξηθεί σημαντικά από τις δεκαετίες του 1960–1980 μέχρι σήμερα. Ενώ το κρέας αποτελεί σημαντική πηγή πρωτεΐνης και θρεπτικών στοιχείων, η υπερβολική κατανάλωσή του, ειδικά κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιοπάθειας, διαβήτη και διαφόρων τύπων καρκίνου, όπως του παχέος εντέρου, σύμφωνα με ανασκόπηση του Food Research International που δημοσιεύτηκε το 2020.
Η Διεθνής Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) κατατάσσει το επεξεργασμένο κρέας ως καρκινογόνο (Ομάδα 1) και το κόκκινο ως πιθανώς καρκινογόνο (Ομάδα 2Α). Επιπλέον, η παραγωγή κρέατος επιβαρύνει το περιβάλλον με εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και ζητήματα υδατικών πόρων.
Υπάρχει εναλλακτική;
Τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος έχουν πρόβλημα εικόνας.
Δεν είναι η γεύση ή η εμφάνιση. Μπιφτέκια που μοιάζουν με μοσχαρίσια, nuggets που θυμίζουν κοτόπουλο και λουκάνικα που μιμούνται το χοιρινό, συχνά μαγειρεύονται όπως το κρέας, «αιμορραγούν» και τσιτσιρίζουν στο τηγάνι και είναι αρκετά νόστιμα ώστε να καταναλώνονται από ανθρώπους που δεν είναι vegan αλλά νοιάζονται για το κλίμα.
Δεν είναι ο ρόλος τους στη σωτηρία του πλανήτη. Ωστόσο, σύμφωνα με το Good Food Institute, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό που προωθεί τις εναλλακτικές πρωτεΐνες, η αντικατάσταση ενός μοσχαρίσιου burger με ένα φυτικό μπορεί να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως και 98% και τη χρήση γης έως και 97%.
«Οι γιατροί και οι διαιτολόγοι είναι διστακτικοί στο να συμπεριλάβουν τις εναλλακτικές πρωτεΐνες στις διατροφικές τους συμβουλές, επειδή θεωρούν αυτά τα τρόφιμα ως υπερεπεξεργασμένα», δήλωσε η Roberta Alessandrini στο CNN, επιστήμονας διατροφής και διευθύντρια της Πρωτοβουλίας Διατροφικών Οδηγιών στον οργανισμό PAN International – Physicians Association for Nutrition, στη Ζυρίχη της Ελβετίας.
«Ωστόσο, αν επιλεγούν προσεκτικά, αυτά τα τρόφιμα μπορούν να αποτελέσουν έναν έγκυρο και χρήσιμο τρόπο μετάβασης σε πιο φυτικές διατροφές, οι οποίες είναι καλές για τους ανθρώπους και τον πλανήτη», ανέφερε η Alessandrini, συν-συγγραφέας μιας νέας μελέτης για τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος από το PAN International και το Good Food Institute.
Η ενθάρρυνση των καταναλωτών να αντικαταστήσουν το αγαπημένο τους ζωικό κρέας με φυτικές εναλλακτικές είναι ολοένα και πιο κρίσιμη, τονίζουν οι ειδικοί. Η παγκόσμια παραγωγή και ζήτηση κρέατος, ένας από τους βασικούς παράγοντες της κλιματικής αλλαγής, προβλέπεται να αυξηθεί έως και 52% μέχρι το 2050 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2012, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO).
«Υπάρχει τόσο μεγάλη ανάγκη σχετικά με την κλιματική αλλαγή, την περιβαλλοντική υποβάθμιση και τη δημόσια υγεία, που πρέπει να δώσουμε στους ανθρώπους όσο το δυνατόν περισσότερες επιλογές, συμπεριλαμβανομένων των φυτικών υποκατάστατων κρέατος», δήλωσε ο κορυφαίος ερευνητής διατροφής Dr. Walter Willett, καθηγητής επιδημιολογίας και διατροφής στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Harvard T.H. Chan και καθηγητής ιατρικής στη Ιατρική Σχολή του Harvard στη Βοστώνη.
Μελέτες δείχνουν ότι η διατροφή που βασίζεται κυρίως σε φυτά, όπως η βραβευμένη μεσογειακή διατροφή, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για διαβήτη, υψηλή χοληστερόλη, άνοια, απώλεια μνήμης, κατάθλιψη, καρκίνο του μαστού και άλλα.
«Η λιπαρή σύνθεση του μοσχαρίσιου κρέατος είναι τόσο δυσμενής για την υγεία που είναι πολύ εύκολο να την ξεπεράσει κανείς», ανέφερε ο Willett. «Τα ζωικά προϊόντα δεν έχουν μόνο πάρα πολλά κορεσμένα λιπαρά, αλλά στερούνται πολυακόρεστων λιπαρών, φυτικών ινών και πολλών μετάλλων και βιταμινών».
«Οποιαδήποτε άλλα σημαντικά θρεπτικά συστατικά έχει το μοσχαρίσιο κρέας και λείπουν από τα φυτά, όπως η βιταμίνηB12, μπορούν να προστεθούν στα φυτικά υποκατάστατα κρέατος, όπως εμπλουτίζουμε το γάλα με βιταμίνη D και A», πρόσθεσε. «Οπότε νομίζω ότι πρέπει πραγματικά να εξετάζουμε το κάθε ένα από αυτά τα καινοτόμα προϊόντα με βάση τα δικά του χαρακτηριστικά».
Η Νο1 τροφή που πρέπει να κόψετε αν έχετε υψηλή χοληστερίνη
Είναι η λέξη «υπερεπεξεργασμένο» αρνητική;
Από τη φύση τους, τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος είναι υπερεπεξεργασμένα, μια λέξη που ολοένα και περισσότερο θεωρείται «κακή» από πολλούς. Για να μιμηθούν την ινώδη υφή του κρέατος, οι ψεύτικες εκδοχές μπορεί να υποβληθούν σε τρισδιάστατη εκτύπωση (3D printing), ακραίες μεταβολές θερμοκρασίας και διαδικασίες εξώθησης παρόμοιες με εκείνες που χρησιμοποιούνται στα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα.
Τα εναλλακτικά κρέατα περιέχουν επίσης φυσικά και τεχνητά πρόσθετα όπως συνδετικά, γαλακτωματοποιητές, χρωστικές, αρωματικές ύλες, σταθεροποιητές και συντηρητικά. Υπάρχουν συγκεκριμένα burger που χρησιμοποιούν έναν γενετικά τροποποιημένο οργανισμό (GMO) για να δημιουργήσει ένα μόριο που αναπαράγει το κόκκινο χρώμα και την «αιμορραγία» που είναι χαρακτηριστικά του μοσχαρίσιου κρέατος.
Ωστόσο, οι υποστηρικτές των φυτικών υποκατάστατων κρέατος λένε ότι αυτές οι εναλλακτικές δεν πληρούν τα τυπικά χαρακτηριστικά των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων, ούτε και μιμούνται τις βλαβερές επιπτώσεις στην υγεία. Οι ειδικοί λένε ότι πολλές από τις κορυφαίες εταιρείες, έχουν βελτιώσει τη διατροφική ποιότητα των προϊόντων τους από τότε που λανσαρίστηκαν.
«Η συζήτηση πρέπει να αλλάξει ριζικά όταν πρόκειται για τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, γιατί δεν πρόκειται να εξαφανιστούν ποτέ — οι άνθρωποι θέλουν εύκολα και γρήγορα τρόφιμα», δήλωσε η Joy Bauer, πιστοποιημένη διαιτολόγος που συνεργάζεται με τη Beyond Meat.
«Πρέπει να φτάσουμε σε ένα σημείο όπου θα αρχίσουμε να αξιολογούμε τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, γιατί υπάρχουν κάποια που είναι εξαιρετικά υγιεινά και μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να κινηθούν σε θετικές κατευθύνσεις στη ζωή τους», τόνισε η Bauer.
Οι κατασκευαστές κινούνται προς πιο υγιεινές επιλογές
Σήμερα, οι διατροφικές ετικέτες ορισμένων φυτικών προϊόντων φαίνονται πολύ διαφορετικές από όταν πρωτοκυκλοφόρησαν στα ράφια των καταστημάτων.
«Το 2021 δημοσίευσα μια μελέτη που διαπίστωσε ότι τα φυτικά προϊόντα στο Ηνωμένο Βασίλειο είχαν υψηλότερη περιεκτικότητα σε αλάτι από τα αντίστοιχα ζωικά», δήλωσε η Alessandrini. «Μερικά χρόνια αργότερα επανέλαβα την ίδια μελέτη στην Αυστραλία, σε πολύ μεγαλύτερο δείγμα και διαπίστωσα ότι τα φυτικά υποκατάστατα είχαν χαμηλότερη περιεκτικότητα σε αλάτι από τα προϊόντα κρέατος».
«Φυσικά, η Αυστραλία έχει το σύστημα Health Star Rating, που βάζει ετικέτες υγείας στο εξωτερικό της συσκευασίας», πρόσθεσε. «Προγράμματα σαν αυτό μπορούν να ενθαρρύνουν τους κατασκευαστές να αναδιαμορφώσουν τα προϊόντα τους».
Πρόσφατες μελέτες που αναλύθηκαν από το PAN International και το Good Food Institute διαπίστωσαν ότι τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος είχαν:
- Δραματικά λιγότερα κορεσμένα λιπαρά
- Ελαφρώς λιγότερες συνολικές θερμίδες
- Ίση ποσότητα πρωτεΐνης
- 100% περισσότερες φυτικές ίνες (το μοσχάρι δεν έχει καθόλου)
- Ελαφρώς περισσότερο αλάτι και ζάχαρη από το συμβατικό κρέας.
Καρκίνος στο πάγκρεας: Το Νο1 τρόφιμο που αυξάνει τον κίνδυνο, σύμφωνα με ειδικό
Διαβάστε πάντα την ετικέτα
Καθώς οι κατασκευαστές συνεχίζουν να τροποποιούν τα προϊόντα τους για να ξεπεράσουν το στίγμα των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων, οι διατροφολόγοι προτείνουν στους καταναλωτές να προχωρήσουν στην επιλογή προϊόντων που βοηθούν τον πλανήτη, υπό την προϋπόθεση ότι διαβάζουν την ετικέτα διατροφής.
«Θα πρότεινα να επιλέξει κανείς ένα προϊόν με καλή σύνθεση λιπαρών, όπου τα κορεσμένα λιπαρά είναι λιγότερα από το ένα τρίτο των συνολικών λιπαρών», δήλωσε ο Willett. «Κάποια φυτικά burgers από μπιζέλια και όσπρια μπορεί να είναι αρκετά αμυλούχα, κάτι που ο οργανισμός διασπά με παρόμοιο τρόπο όπως τη ζάχαρη, οπότε θα προτιμούσα εναλλακτικές με περισσότερα υγιεινά λιπαρά, περισσότερους ξηρούς καρπούς και περισσότερο σόγια».
Ενώ οι Διατροφικές Οδηγίες για Αμερικανούς θέτουν ως όριο τα 2.300 mg νατρίου την ημέρα για τους ενήλικες, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συνιστά όριο 1.500 mg για άτομα άνω των 50 ετών, «το οποίο είναι το πρότυπο που προτιμώ», δήλωσε ο Willett.
«Αναζητήστε περίπου 1 mg νατρίου ανά θερμίδα, αυτό είναι ένα αρκετά καλό κριτήριο», πρόσθεσε. «Σε γενικές γραμμές, το αλάτι και τα κορεσμένα λιπαρά είναι οι δύο πιο σημαντικοί παράγοντες — μαζί φυσικά με κάτι που να είναι νόστιμο ή απολαυστικό, κάτι που εξαρτάται από τον καταναλωτή».
Ένα ακόμη σημαντικό σημείο από τον Willett: Πριν τα φυτικά υποκατάστατα κρέατος μπορέσουν πραγματικά να βοηθήσουν στη σωτηρία του πλανήτη, πρέπει να μειωθεί το κόστος τους.
«Είμαι ογκολόγος – Το φαγητό και το ποτό που πρέπει να κόψετε για να προστατευθείτε από τον καρκίνο»
«Αυτά τα προϊόντα είναι σημαντικά πιο ακριβά, από ό,τι έχω δει, σε σύγκριση με τα απλά μπιφτέκια μοσχαρίσιου κρέατος», εξήγησε, «και χρειαζόμαστε πραγματικά προϊόντα που να είναι ανταγωνιστικά σε τιμή με το μοσχάρι και το χοιρινό αν πρόκειται να χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση, όχι μόνο από ανθρώπους που μπορούν να τα αντέξουν οικονομικά».