Οι κύκλοι απώλειας και επαναπρόσληψης βάρους, συνδέονται με σταδιακή απώλεια της μυϊκής μάζας και σταδιακή αύξηση του λιπώδους ιστού, σύμφωνα με μελέτες.
Ένα από τα σημαντικά ζητήματα γύρω από την παχυσαρκία, είναι οι διαδοχικές αυξομειώσεις του βάρους (το λεγόμενο γιο-γιό), στα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα, τα οποία κάνουν δίαιτες για απώλεια βάρους.
Τα τελευταία χρόνια, με την ανάπτυξη και τη συχνή χρήση φαρμάκων για απώλεια βάρους, το φαινόμενο αυτό αποκτά ιδιαίτερη και βαρύνουσα σημασία για την περαιτέρω υγεία των ατόμων αυτών σε προχωρημένη ηλικία, αναφέρει η Ιωάννα Αρσενοπούλου, Ιατρός Γενικής Ιατρικής, Εξειδίκευση σε Διατροφική Ιατρική (Master of Science, University of Surrey), σε άρθρο της στο περιοδικό «Στους Ρυθμούς της Καρδιάς», του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας.
Το λάθος που κάνουν συνήθως οι άνθρωποι όταν χάσουν βάρος
Στην καθημερινή πρακτική στο ιατρείο, παρατηρούμε συχνά παχύσαρκα/υπέρβαρα άτομα, αρχικά να χάνουν βάρος και μετά, αφού πετύχουν το στόχο τους, να σταματάνε την παρακολούθηση από τον ειδικό, χωρίς να ακολουθήσουν το επόμενο ακόμα πιο σημαντικό στάδιο, δηλαδή, ένα μακροχρόνιο στάδιο συντήρησης, κατά τη διάρκεια του οποίου μαθαίνει ο ασθενής να διατηρεί σταθερό το βάρος του για μεγάλο χρονικό διάστημα (δύο τουλάχιστον ετών).
Αυτό παρατηρείται, διότι οι περισσότεροι από τους ασθενείς, όντας ίσως και κουρασμένοι από το στάδιο της απώλειας, θεωρούν ότι το στάδιο της συντήρησης δεν είναι σημαντικό, και το παραβλέπουν, παρά τις αντίθετες οδηγίες που έχουν λάβει. Η πλειοψηφία αυτών, πρόκειται, σε κάποιους μήνες ή σε λίγα χρόνια, να βιώσει επεισόδια αυξομείωσης του σωματικού τους βάρους.
Τι συμβαίνει στο ανθρώπινο σώμα με τις αυξομειώσεις του βάρους
Γνωρίζουμε βέβαια, ότι σε μακροχρόνια βάση, όταν κάποιος χάνει βάρος, ο οργανισμός του τείνει να χάνει εκτός από λίπος και ένα ποσοστό από την άλιπη μάζα (κυρίως μυϊκή μάζα). Φαίνεται από μελέτες που έγιναν, ότι όταν το άτομο επαναπροσλάβει βάρος, ξαναπαίρνει όχι μόνο όλο του το λίπος αλλά όλο και περισσότερο κάθε φορά.
Αντίθετα, παίρνει πίσω μικρότερο ποσοστό από τη μυϊκή μάζα του κάθε φορά. Κάθε τέτοιος κύκλος απώλειας και επαναφοράς του βάρους, με την πάροδο του χρόνου, καταλήγει σε μικρότερο βάρος της μυϊκής του μάζας και σε μεγαλύτερο βάρος του λιπώδους ιστού από ότι θα υπήρχε χωρίς τις αυξομειώσεις αυτές.
Πρόσφατη επιβεβαίωση για αυτό αποτελεί και η μελέτη του καθηγητή Tom Yates του Πανεπιστημίου του Leicester, σύμφωνα με την οποία, άτομα τα οποία έχασαν μεγαλύτερο από 5% του βάρους τους σε 12 μήνες και μετά στους επόμενους 12 μήνες το επαναπροσέλαβαν, είχαν χάσει σχεδόν 1,5 κιλό από τη μυϊκή τους μάζα, ενώ ο λιπώδης ιστός ήταν ο ίδιος με τον αρχικό.
Η απώλεια αυτή ισοδυναμεί με τη φυσιολογική απώλεια μυϊκής μάζας, που επέρχεται σε μία δεκαετία με τη γήρανση, σε υγιείς ενήλικες που διατηρούν σταθερό βάρος.
Το συμπέρασμα των ερευνητών είναι ότι οι κύκλοι απώλειας και επαναπρόσληψης βάρους, σε άτομα υπέρβαρα ή με παχυσαρκία, συνδέονται με σταδιακή απώλεια της μυϊκής μάζας και σταδιακή αύξηση του λιπώδους ιστού και επιτείνουν την απώλεια που επέρχεται ούτως ή άλλως με τη γήρανση στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Αυτό είναι πιθανό να οδηγήσει σε σαρκοπενία και μυϊκή αδυναμία (frailty), η οποία είναι συχνή αιτία σοβαρών προβλημάτων υγείας για ηλικιωμένους με κατάληξη ακόμα και θάνατο (π.χ. πτώσεις).
Για να αποφευχθεί αυτό είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι:
α) η απώλεια βάρους πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να χάνεται κατά κύριο λόγο λίπος και να διατηρείται η μυϊκή μάζα, και συνήθως αυτό επιτυγχάνεται με βοήθεια από ειδικό και όχι με τυχαίες δίαιτες, ενίοτε καταστροφικές.
β) οι κύκλοι απώλειας και επαναπρόσληψης βάρους πρέπει να αποφεύγονται με κάθε τρόπο, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι θα υπάρχει μακροχρόνια παρακολούθηση από ειδικό, ειδικά σε άτομα υψηλού κινδύνου για υποτροπές επαναπρόσληψης βάρους.
γ) η ενδυνάμωση των μυών κατά τη διαδικασία απώλειας βάρους, αλλά και κατά τη επόμενη χρονική περίοδο της συντήρησης, αποτελεί σημαντικό παράγοντα οφέλους, ώστε με την πάροδο των ετών να αποφευχθεί η σοβαρή απώλεια μυϊκής μάζας.
Για υγιή γήρανση λοιπόν, προσέχουμε την υγεία του μυϊκού μας συστήματος και αποφεύγουμε τις συχνές αυξομειώσεις του σωματικού μας βάρους.