Έστω και τρεις ημέρες εργασίας την εβδομάδα σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας, αρκούν για να αυξήσουν τον κίνδυνο που διατρέχετε για διαβήτη, παχυσαρκία και άλλες μεταβολικές διαταραχές υποστηρίζει νέα μελέτη, κρούωντας τον κώδωνα του κινδύνου για την σχέση ανάμεσα σε αυτόν τον τύπο εργασίας και τις ασθένειες.
Στη μελέτη με επικεφαλής επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον και στο Εθνικό Εργαστήριο Βορειοδυτικού Ειρηνικού, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Proteome Research, οι ερευνητές αναδεικνύουν τις επιζήμιες επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην υγεία η εργασία σε συγκεκριμένες βάρδιες, ακόμη και για λίγες ημέρες την εβδομάδα.
Πώς οι νυχτερινές βάρδιες εργασίας επηρεάζουν τα «ρολόγια» του οργανισμού
Πιο αναλυτικά, μόλις λίγες μέρες σε ένα πρόγραμμα νυχτερινών βαρδιών διαταράσσουν τους ρυθμούς πρωτεΐνης που σχετίζονται με τη ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα, τον ενεργειακό μεταβολισμό και τη φλεγμονή, διαδικασίες που μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη χρόνιων μεταβολικών καταστάσεων.
Το εύρημα παρέχει νέες ενδείξεις για το γιατί οι εργαζόμενοι σε νυχτερινές βάρδιες είναι πιο επιρρεπείς σε διαβήτη, παχυσαρκία και άλλες μεταβολικές διαταραχές.
«Υπάρχουν διαδικασίες που συνδέονται με το κύριο βιολογικό ρολόι στον εγκέφαλό μας που λένε ότι η μέρα είναι μέρα και η νύχτα είναι νύχτα. Υπάρχουν, όμως, και άλλες διεργασίες που ακολουθούν ρυθμούς οι οποίοι ορίζονται από άλλο σημείο του σώματος και λένε ότι η νύχτα είναι μέρα και η μέρα νύχτα», δήλωσε ο ανώτερος συγγραφέας της μελέτης, Hans Van Dongen, καθηγητής στο Κολέγιο Ιατρικής του WSU Elson S. Floyd.
«Όταν οι εσωτερικοί ρυθμοί είναι απορυθμισμένοι, έχετε αυτό το διαρκές άγχος στο σύστημά σας που πιστεύουμε ότι έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία», εξηγεί ο ειδικός.
Σε μόλις 3 ημέρες μπορούν να διαταραχθούν οι φυσιολογικοί ρυθμοί του σώματος
Αν και χρειάζεται περισσότερη έρευνα, ο Δρ. Van Dongen είπε ότι η μελέτη δείχνει ότι αυτοί οι διαταραγμένοι ρυθμοί μπορούν να παρατηρηθούν σε μόλις τρεις ημέρες, γεγονός που υποδηλώνει ότι είναι δυνατή η έγκαιρη παρέμβαση για την πρόληψη του διαβήτη και της παχυσαρκίας. Μια τέτοια παρέμβαση θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου καρδιακών παθήσεων και εγκεφαλικού, ο οποίος είναι αυξημένος στους εργαζόμενους σε νυχτερινές βάρδιες.
Η μελέτη περιελάμβανε ένα ελεγχόμενο εργαστηριακό πείραμα με εθελοντές που τέθηκαν σε προσομοιωμένα χρονοδιαγράμματα νυχτερινής ή ημερήσιας εργασίας για τρεις ημέρες. Μετά την τελευταία τους βάρδια, οι συμμετέχοντες κρατήθηκαν ξύπνιοι για 24 ώρες υπό σταθερές συνθήκες -φωτισμός, θερμοκρασία, στάση και πρόσληψη τροφής- για να μετρηθούν οι εσωτερικοί βιολογικοί τους ρυθμοί χωρίς παρεμβολές από εξωτερικές επιρροές.
Δείγματα αίματος που ελήφθησαν σε τακτά χρονικά διαστήματα κατά τη διάρκεια της 24ωρης περιόδου αναλύθηκαν για τον εντοπισμό πρωτεϊνών που υπάρχουν στα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που βασίζονται στο αίμα. Ορισμένες πρωτεΐνες είχαν ρυθμούς στενά συνδεδεμένους με το κύριο βιολογικό ρολόι, το οποίο διατηρεί το σώμα σε έναν ρυθμό 24 ωρών.
Το κύριο ρολόι είναι ανθεκτικό σε τροποποιημένα χρονοδιαγράμματα βαρδιών, επομένως αυτοί οι ρυθμοί πρωτεΐνης δεν άλλαξαν πολύ ως απόκριση στο πρόγραμμα νυχτερινής βάρδιας. Ωστόσο, οι περισσότερες άλλες πρωτεΐνες είχαν ρυθμούς που άλλαξαν ουσιαστικά στους συμμετέχοντες στη νυχτερινή βάρδια σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες στην ημερήσια βάρδια.
Πλήρης αντιστροφή των ρυθμών γλυκόζης στους εργαζόμενους τη νύχτα
Εξετάζοντας πιο προσεκτικά τις πρωτεΐνες που εμπλέκονται στη ρύθμιση της γλυκόζης, οι ερευνητές παρατήρησαν μια σχεδόν πλήρη αντιστροφή των ρυθμών γλυκόζης στους συμμετέχοντες στη νυχτερινή βάρδια. Διαπίστωσαν επίσης ότι οι διαδικασίες που εμπλέκονται στην παραγωγή και την ευαισθησία της ινσουλίνης, οι οποίες συνήθως συνεργάζονται για να διατηρούν τα επίπεδα γλυκόζης σε ένα υγιές εύρος, δεν ήταν πλέον συγχρονισμένες στους συμμετέχοντες στη νυχτερινή βάρδια.
Οι ερευνητές είπαν ότι αυτό το αποτέλεσμα θα μπορούσε να προκληθεί από τη ρύθμιση της ινσουλίνης που προσπαθεί να αναιρέσει τις αλλαγές γλυκόζης που προκαλούνται από το πρόγραμμα της νυχτερινής βάρδιας. Εξήγησαν, μάλιστα, ότι αυτή μπορεί να είναι μια υγιής απόκριση τη δεδομένη στιγμή, καθώς τα μεταβαλλόμενα επίπεδα γλυκόζης μπορεί να βλάψουν κύτταρα και όργανα, αλλά θα μπορούσε να είναι προβληματική μακροπρόθεσμα.
«Αυτό που δείξαμε είναι ότι μπορούμε πραγματικά να δούμε μια διαφορά στα μοριακά μοτίβα μεταξύ εθελοντών με κανονικά προγράμματα και εκείνων με χρονοδιαγράμματα που δεν είναι ευθυγραμμισμένα με το βιολογικό τους ρολόι», δήλωσε ο Jason McDermott, επιστήμονας υπολογιστών στο Τμήμα Βιολογικών Επιστημών του PNNL και κατέληξε:
«Τα αποτελέσματα αυτής της κακής ευθυγράμμισης δεν είχαν ακόμη χαρακτηριστεί σε αυτό το μοριακό επίπεδο και με αυτόν τον ελεγχόμενο τρόπο μέχρι τώρα».
Το επόμενο βήμα των ερευνητών θα είναι να μελετήσουν τους πραγματικούς εργαζόμενους για να προσδιορίσουν εάν οι νυχτερινές βάρδιες προκαλούν παρόμοιες αλλαγές πρωτεΐνης σε μακροχρόνια εργαζόμενους σε βάρδιες.