Πρόωρη γήρανση του εγκεφάλου: Οι επιστήμονες ανακάλυψαν την πρωτεΐνη που ευθύνεται – Τι έδειξε νέα μελέτη

πρόωρη γήρανση εγκεφάλου

Οι επιστήμονες παρουσίασαν πρόσφατα τα αποτελέσματα μιας μελέτης που αφορούν την πρόωρη γήρανση του εγκεφάλου. Σύμφωνα με τα ευρήματα τους, υπάρχει μια πρωτεΐνη που όταν αυξάνεται στον εγκέφαλο τότε επιταχύνει και τη γήρανση του. Ποια είναι αυτή;

Το Νο1 καλοκαιρινό φρούτο για υγιή εγκέφαλο, καρδιά και έντερο

Πρόωρη γήρανση εγκεφάλου: Πού οφείλεται;

Ο εγκέφαλος μπορεί να «γερνάει» πρόωρα λόγω συνδυασμού γενετικών, περιβαλλοντικών και υγειονομικών παραγόντων, όπως το χρόνιο στρες, πρώιμη δυσμενής εμπειρία, μεταβολικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου και φλεγμονώδεις διεργασίες που αυξάνουν το οξειδωτικό στρες και επηρεάζουν τη λειτουργία των μιτοχονδρίων και τη νευρωνική πλαστικότητα.

Σύμφωνα με το BMC Neurology και τη μελέτη των Wrigglesworth et al (2021), η πρόωρη έκθεση σε παράγοντες κακής υγείας ή κοινωνικής απομόνωσης, η ανεπαρκής διατροφή κατά την κύηση, και η ύπαρξη νοσημάτων όπως ο διαβήτης, η υπέρταση και η παχυσαρκία, μπορούν να μεταβάλουν τη βιολογική ηλικία του εγκεφάλου ανεξάρτητα από τη χρονολογική ηλικία, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο γνωστικής δυσλειτουργίας και άνοιας σε μεταγενέστερη φάση της ζωής.

Η συστηματική αξιολόγηση των παραγόντων αυτών προάγει τόσο την πρόληψη όσο και την πρώιμη παρέμβαση για τη διατήρηση της εγκεφαλικής υγείας, ενώ η ταχύτητα γήρανσης του εγκεφάλου συνδέεται πλέον με αυξημένο κίνδυνο θνησιμότητας και άνοιας στη μέση και τρίτη ηλικία.

5 συνήθειες που μπορεί να μας κάνουν λιγότερο έξυπνους

Νέα μελέτη εντοπίζει την πρωτεΐνη που ευθύνεται για την ταχύτατη γήρανση του εγκεφάλου

Μια πρωτοποριακή μελέτη από ερευνητές του UCSF (Remesal et al, 2025) που δημοσιεύτηκε στο Nature Aging, εντόπισε την πρωτεΐνη FTL1 ως βασικό παράγοντα της γνωστικής εξασθένησης που σχετίζεται με την ηλικία, επηρεάζοντας κυρίως τον ιππόκαμπο. Αυξημένα επίπεδα FTL1 σε ηλικιωμένα ποντίκια συσχετίστηκαν με μειωμένες συνδέσεις μεταξύ εγκεφαλικών κυττάρων και εξασθενημένη γνωστική λειτουργία. Εντυπωσιακά, η μείωση της FTL1 σε ηλικιωμένα ποντίκια αντιστροφή τα παραπάνω αποτελέσματα, ενισχύοντας τη μνήμη και τις νευρωνικές συνδέσεις.

Η γήρανση συνοδεύεται συχνά από μείωση των γνωστικών ικανοτήτων. Αυτές περιλαμβάνουν την αφηρημάδα, τη δυσκολία στην εκμάθηση και τα πιο αργά αντανακλαστικά. Τι όμως συμβάλλει στη γήρανση του εγκεφάλου; Μια νέα μελέτη ανακάλυψε τον ένοχο πίσω από αυτό.

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν το μυστικό για καλύτερη μνήμη

Γήρανση και εγκέφαλος

Η γήρανση επηρεάζει ιδιαίτερα τον ιππόκαμπο, την περιοχή του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τη μάθηση και τη μνήμη. Για να κατανοήσουν τι προκαλεί η γήρανση στον εγκέφαλο, οι ερευνητές εξέτασαν τα γονίδια και τις πρωτεΐνες στον ιππόκαμπο που μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου. Αυτό το μελέτησαν σε πειραματικά ποντίκια. Όσα διαπίστωσαν είναι σημαντικά για τη μελλοντική έρευνα πάνω στη γήρανση και τη γνωστική εξασθένηση.

Οι ερευνητές βρήκαν ότι υπήρχε μία βασική διαφορά ανάμεσα στα ηλικιωμένα και στα νεαρά ζώα: η παρουσία της πρωτεΐνης FTL1. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι τα ηλικιωμένα ποντίκια είχαν υψηλότερα επίπεδα FTL1 σε σύγκριση με τα νεότερα. Ενδιαφέρον είναι ότι η παρουσία της FTL1 οδήγησε επίσης σε λιγότερες συνδέσεις μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων στον ιππόκαμπο και σε μειωμένες γνωστικές ικανότητες.

Υψηλότερα επίπεδα FTL1 συνδέονται με αυξημένη γνωστική εξασθένηση

Για να κατανοήσουν καλύτερα αν η FTL1 ήταν πράγματι ο «ένοχος», οι ερευνητές αύξησαν τεχνητά τα επίπεδά της σε νεαρά ποντίκια.

Αυτό που ανακάλυψαν ήταν συγκλονιστικό: το μυαλό και η συμπεριφορά των νεαρών ποντικιών άρχισαν να μοιάζουν με εκείνα των ηλικιωμένων ποντικιών. Σε πειράματα σε εργαστηριακά τρυβλία, τα νευρικά κύτταρα που είχαν τροποποιηθεί ώστε να παράγουν μεγάλες ποσότητες FTL1 ανέπτυξαν απλές, μονόκλωνες νευρίτες, αντί για τις διακλαδωμένες νευρίτες που δημιουργούν τα φυσιολογικά κύτταρα.

Όταν οι ερευνητές μείωσαν τα επίπεδα της FTL1 στον ιππόκαμπο των ηλικιωμένων ποντικιών, συνέβη κάτι εντυπωσιακό: άρχισαν να ανακτούν τη νεότητά τους. Τα ηλικιωμένα ποντίκια απέκτησαν περισσότερες συνδέσεις μεταξύ των νευρικών κυττάρων και ανταποκρίθηκαν καλύτερα σε τεστ μνήμης.

«Πρόκειται πραγματικά για αντιστροφή των βλαβών. Είναι κάτι πολύ περισσότερο από απλή καθυστέρηση ή πρόληψη των συμπτωμάτων», δήλωσε ο Saul Villeda, PhD, αναπληρωτής διευθυντής του UCSF Bakar Aging Research Institute και κύριος συγγραφέας της μελέτης.

Τα σημάδια που δείχνουν ότι κάποιος μπορεί να είναι ψυχοπαθής, σύμφωνα με μελέτη

Αισιοδοξία για το μέλλον της υγείας του εγκεφάλου

Οι ερευνητές παρατήρησαν επίσης ότι η FTL1 επιβράδυνε τον μεταβολισμό στα κύτταρα του ιππόκαμπου στα ηλικιωμένα ποντίκια. Όμως κατάφεραν να βρουν τρόπο να το αντιμετωπίσουν.

Προσέγγισαν τα κύτταρα με μια ένωση που διεγείρει τον μεταβολισμό και έτσι κατάφεραν να αποτρέψουν αυτές τις αρνητικές επιπτώσεις.

Οι ερευνητές είναι αισιόδοξοι ότι το έργο τους μπορεί να οδηγήσει σε θεραπείες που μπλοκάρουν τις επιδράσεις της FTL1 στον εγκέφαλο.

«Είμαι νευροχειρουργός – Αυτές οι 3 τροφές συρρικνώνουν τον εγκέφαλό σας και οδηγούν στην άνοια»

«Βλέπουμε περισσότερες ευκαιρίες για να μετριάσουμε τις χειρότερες συνέπειες των γηρατειών. Είναι μια ελπιδοφόρα εποχή για να εργάζεται κανείς στη βιολογία της γήρανσης», εξήγησε.

Πού συναντάται η FTL1

Η πρωτεΐνη FTL1 δεν προσλαμβάνεται από τα τρόφιμα. Πρόκειται για ενδογενή πρωτεΐνη, δηλαδή παράγεται από τον ίδιο τον οργανισμό.

Η πρωτεΐνη FTL1 (Ferritin Light Chain 1) αποτελεί υπομονάδα της φερριτίνης και σχετίζεται με τη ρύθμιση και αποθήκευση του σιδήρου στα κύτταρα. Εντοπίζεται κυρίως στον εγκέφαλο, ιδίως στον ιππόκαμπο, όπου η αυξημένη της έκφραση συνδέεται με γνωστική εξασθένηση κατά τη γήρανση. Επιπλέον, η FTL1 βρίσκεται στο ήπαρ, τον σπλήνα, τον μυελό των οστών και στο αιμοποιητικό σύστημα, συμβάλλοντας στη διαχείριση του σιδήρου.

Η υπερέκφρασή της έχει παρατηρηθεί σε νευροεκφυλιστικές παθήσεις, καρκίνους και φλεγμονώδεις καταστάσεις, υποδεικνύοντας πιθανό ρόλο της σε παθολογικές διεργασίες.

Πηγές: BMC Neurology, NCBI, Nature Aging

Αλέξανδρος Παντελάκης

O Αλέξανδρος Παντελάκης είναι αρχισυντάκτης του «Όλο Υγεία». Έχει συνεργαστεί με blog, εφημερίδες και περιοδικά ποικίλης θεματολογίας αποκτώντας σφαιρική εμπειρία σε διάφορα είδη δημοσιογραφικής γραφής. Πιστεύει ότι σήμερα, με την πληθώρα πληροφοριών που μας κατακλύζει, η ανάγκη για αξιόπιστη και τεκμηριωμένη ενημέρωση από έμπιστα Μέσα είναι πιο σημαντική από ποτέ.

Το άρθρο συνοπτικά

  • Μια νέα μελέτη εντόπισε την πρωτεΐνη FTL1 ως βασικό παράγοντα της γνωστικής εξασθένησης που σχετίζεται με την ηλικία.
  • Η μείωση της FTL1 σε ηλικιωμένα ποντίκια αντιστρέφει τα αποτελέσματα της γήρανσης, ενισχύοντας τη μνήμη και τις νευρωνικές συνδέσεις.
  • Οι ερευνητές είναι αισιόδοξοι ότι το έργο τους μπορεί να οδηγήσει σε θεραπείες που μπλοκάρουν τις επιδράσεις της FTL1 στον εγκέφαλο.
Scroll to Top